Wpływ prawidłowej masy ciała na płodność
U kobiet przewlekły deficyt energetyczny często skutkuje nieregularnymi cyklami miesiączkowymi, a nawet całkowitym brakiem owulacji, co może wydłużyć czas potrzebny do poczęcia. Z kolei nadmierna masa ciała wiąże się z większym ryzykiem zespołu policystycznych jajników (PCOS), który stanowi jedną z głównych przyczyn problemów z owulacją.
U mężczyzn zarówno niedożywienie, jak i nadmiar tkanki tłuszczowej mogą wpływać na jakość nasienia, obniżając liczbę i ruchliwość plemników. Dodatkowo otyłość sprzyja stresowi oksydacyjnemu, który negatywnie oddziałuje na komórki rozrodcze. W związku z tym dbanie o zdrową masę ciała poprzez zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną jest istotnym elementem wspierania płodności oraz zwiększenia szans na zdrową ciążę.
Rola białka w diecie na zajście w ciąże
Ważnym składnikiem diety płodnościowej dla par jest białko. Badania wskazują, że nadmierne spożycie białka zwierzęcego, szczególnie z czerwonego mięsa, może przyczyniać się do zaburzeń owulacyjnych. Z kolei zastąpienie części białka zwierzęcego białkiem roślinnym może korzystnie wpłynąć na płodność poprzez poprawę wrażliwości na insulinę.
Wysokie spożycie białka roślinnego wiąże się z niższym poposiłkowym wydzielaniem insuliny, co może przyczyniać się do lepszego funkcjonowania układu hormonalnego. Szczególnie kobiety z zespołem policystycznych jajników (PCOS) oraz nadmierną masą ciała mogą odnieść korzyści z diety bogatej w białko roślinne, ponieważ może ona pomóc w regulacji poziomu androgenów, redukcji masy ciała oraz przywróceniu regularności cyklu menstruacyjnego.
Z kolei niedostateczna podaż białka u mężczyzn może stanowić potencjalny czynnik ryzyka niepłodności męskiej, ponieważ może prowadzić do znacznego zmniejszenia masy jąder, najądrza i pęcherzyków nasiennych, a także do zmniejszenia poziomu testosteronu w surowicy.
Wpływ węglowodanów na płodność
Rodzaj spożywanych węglowodanów ma kluczowe znaczenie dla par planujących ciążę. Nadmierna konsumpcja cukrów prostych oraz alkoholu może prowadzić do wzrostu poziomu insuliny i przewlekłej hiperinsulinemii, co może negatywnie wpływać na owulację. Insulina, której receptory znajdują się w jajnikach, może pobudzać nadmierną produkcję androgenów, co z kolei może przyczyniać się do zaburzeń hormonalnych i utrudniać zajście w ciążę.
Kobiety starające się o dziecko powinny wybierać węglowodany o niskim i średnim indeksie glikemicznym, co pozwala na utrzymanie stabilnego poziomu glukozy i insuliny. Regularne spożywanie produktów o wysokim indeksie glikemicznym może sprzyjać przyrostowi masy ciała i negatywnie wpływać na proces dojrzewania komórek jajowych. Istotną rolę odgrywa także błonnik pokarmowy, którego zwiększona podaż – o każde 10 g dziennie może obniżyć ryzyko zaburzeń owulacyjnych nawet o 44%, zwłaszcza u kobiet po 32. roku życia.
Z kolei w przypadku mężczyzn, dieta o wysokim indeksie glikemicznym może pośrednio prowadzić do zaburzeń płodności, głównie z powodu generowania stresu oksydacyjnego, który jest uważany za jeden z głównych czynników prowadzących do obniżenia jakości nasienia i zwiększonego ryzyka niepłodności. Hiperglikemia niekorzystnie wpływa na ruchliwość plemników i może zwiększać ryzyko zaburzeń hormonalnych i immunologicznych.
Znaczenie tłuszczów w diecie par starających się o ciążę
Tłuszcze, a szczególnie ich jakość również odgrywają ważną rolę w diecie par planujących ciążę. Odpowiedni rodzaj i ilość spożywanych kwasów tłuszczowych może wspierać owulację, jakość oocytów i spermatogenezę, podczas gdy niezdrowe tłuszcze mogą prowadzić do zaburzeń płodności.
Szczególnie negatywny wpływ na płodność mają tłuszcze trans oraz nadmiar tłuszczów nasyconych, które mogą sprzyjać insulinooporności, stanom zapalnym i problemom metabolicznym, co może utrudniać zajście w ciążę. Z kolei tłuszcze jedno- i wielonienasycone, zwłaszcza kwasy tłuszczowe omega-3, wykazują działanie przeciwzapalne i korzystnie wpływają na implantację zarodka, jakość nasienia oraz równowagę hormonalną u kobiet. Dlatego pary starające się o dziecko powinny zwrócić uwagę na jakość tłuszczów w swojej diecie, ograniczając przetworzoną żywność, fast foody i tłuszcze zwierzęce na rzecz zdrowych źródeł tłuszczów, takich jak awokado, orzechy, oliwa z oliwek, tłuste ryby morskie.
Dieta na zajście w ciąże – jaka będzie najlepsza?
Zbilansowana dieta roślinna o niskim indeksie glikemicznym, z jak najmniejszym udziałem przetworzonej żywności będzie najlepszym wyborem dla par starających się o dziecko. Istotne jest spożycie białka roślinnego, przeciwutleniaczy, owoców, warzyw, orzechów, roślin strączkowych, oliwy z oliwek i zapewnienie odpowiedniej podaży błonnika pokarmowego.
Dieta roślinna, o ile jest odpowiednio zaplanowana, może poprawiać wrażliwość na insulinę i zmniejszać ryzyko zaburzeń metabolicznych, takich jak insulinooporność i zespół policystycznych jajników, które mogą negatywnie wpływać na płodność. Z kolei ograniczenie spożycia tłuszczów trans, nadmiaru soli oraz sztucznych dodatków do żywności wspiera równowagę hormonalną i poprawia funkcjonowanie układu rozrodczego. Dobrym modelem żywienia wspierającym płodność będzie także dieta śródziemnomorska lub przeciwzapalna.
Podsumowując, zarówno dieta śródziemnomorska, jak i odpowiednio skomponowana dieta roślinna, mogą stanowić skuteczne narzędzie wspomagające płodność. Kluczowe jest jednak unikanie skrajnych eliminacji oraz dbanie o różnorodność i wysoką wartość odżywczą spożywanych produktów.
Bibliografia:
- Łakoma, K., Kukharuk, O., & Śliż, D. (2023). The influence of metabolic factors and diet on fertility. Nutrients, 15(5), 1180.
- Chavarro, J. E., Rich-Edwards, J. W., Rosner, B. A., & Willett, W. C. (2008). Protein intake and ovulatory infertility. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 198(2), 210.e1-210.e7.
- Ciebiera, M., Włodarczyk, M., Zgliczyńska, M., Wrzosek, M., Słabuszewska-Jóźwiak, A., & Jakiel, G. (2021). Nutrition in gynecological diseases: Current perspectives. Nutrients, 13(4), 1178.
- Chavarro, J. E., Rich-Edwards, J. W., Rosner, B. A., & Willett, W. C. (2007). Dietary fatty acid intakes and the risk of ovulatory infertility. The American Journal of Clinical Nutrition, 85(1), 231-237.