Męska płodność – co jest najważniejsze?
W kwestii zajścia w ciążę kluczowe są dwie komórki biorące udział w procesie zapłodnienia: komórka jajowa kobiety i męski plemnik. Od momentu ich połączenia i zagnieżdżenia się w macicy zarodka mowa jest o ciąży.
Jednak droga do zapłodnienia bywa bardzo wyboista. Nie zawsze udaje się zajść w ciążę w pierwszym cyklu starań, a niepłodność uznawana jest współcześnie za chorobę cywilizacyjną.
Aktualnie uważa się, że za około 20-30% przypadków niepłodności odpowiada czynnik męski. Przyczyny męskiej niepłodności dzielimy na przedjądrowe, jądrowe i pozajądrowe, ale większość z nich sprawdza się do jednego – jakości nasienia. W męskiej płodności to ono jest najważniejsze – budowa i żywotność plemników, ich liczba oraz objętość ejakulatu. To podstawowe składowe, które pozwalają plemnikowi przeżyć w drogach rodnych kobiety oraz dotrzeć do komórki jajowej i wniknąć do jej wnętrza, aby doszło do zapłodnienia.
Jakie badania powinien wykonać przyszły tata?
Podstawowe badania, jakie może wykonać mężczyzna planujący wraz z partnerką potomstwo to badania, które określają jego stan zdrowia. Na początek nie trzeba wykonywać specjalistycznych badań, wystarczą testy tj.:
- morfologia,
- badanie ogólne moczu,
- lipidogram (cholesterol całkowity, LDL, HDL, trójglicerydy),
- próby wątrobowe (aspat, alat, bilirubina, GGTP),
- wskaźniki nerkowe (kreatynina),
- glukoza.
Część specjalistów wskazuje, aby wykonać również poziom hormonów regulujących czynność tarczycy oraz przez nią wydzielanych, czyli TSH, FT3 i FT4. Dodatkowo męskie hormony płciowe jak testosteron. Warto rozważyć dodatkowo prolaktynę, hormon luteinizujący (LH) i folikulotropowy (FSH) – są ważne dla prawidłowej pracy jąder i pośrednio odpowiadają za jakość plemników.
Niepłodność męska – jakie wykonać badania?
Jeśli po roku bezskutecznych starań para decyduje się na pogłębioną diagnostykę niepłodności i wszystko wskazuje, że brak ciąży spowodowany jest przez czynnik męski, specjalista od niepłodności z pewnością pokieruje mężczyznę na odpowiednie badania.
Podstawowym badaniem w diagnostyce niepłodności jest badanie nasienia. Pobrane na drodze masturbacji po min. 48-godzinnej abstynencji seksualnej jest testowane pod względem objętości, ilości prawidłowych plemników, ich budowy, żywotności, ruchliwości. Wady w budowie poszczególnych plemników oraz ich zbyt mała liczba może być powodem trudności z poczęciem.
Wyróżnia się kilka różnych problemów z jakością męskiego nasienia, z których najczęstsze to azoospermia (całkowity brak plemników w nasieniu), oligospermia (mała liczba plemników) oraz teratozoospermia (plemniki o nieprawidłowej budowie).
Jeśli w rodzinie występują choroby genetyczne czy niepłodność – konieczne może być badanie genetyczne, aby dokonać oceny, czy to błąd w materiale genetycznym plemnika nie jest powodem braku ciąży.
Jakość nasienia jest punktem wyjściowym do poszukiwania przyczyny problemu i wprowadzenia odpowiedniej terapii.
Planowanie ciąży a choroby przewlekłe u mężczyzny
Jeśli przyszły ojciec choruje przewlekle, konieczne jest skontaktowanie się ze swoim lekarzem prowadzącym, aby wyrównać chorobę podstawową i dzięki temu również istotnie wpłynąć na jakość spermy. Cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby psychiczne – czasem leki stosowane w terapii tych i innych schorzeń zaburzają pracę plemników, przez co obniżają szansę na zajście w ciążę.
Jeśli mężczyzna ma nadwagę, warto rozważyć wprowadzenie zbilansowanej diety i aktywności fizycznej, aby osiągnąć BMI w granicach normy. Dzięki temu nie tylko poprawi się jakość nasienia, ale również wyniki badań i wydolność organizmu. Im lepszej jakości plemniki, tym większa szansa na zdrową ciążę u kobiety.
Jak poprawić wyniki badań przed planowanym poczęciem przez mężczyznę?
Czasem wystarczy kilka prostych kroków, aby zdecydowanie poprawić jakość męskich komórek rozrodczych, a tym samym stan zdrowia przyszłego ojca.
Regularna aktywność fizyczna, dieta bogata w antyoksydanty i zbilansowana pod względem makro- i mikroelementów, całkowita rezygnacja z używek znacząco potrafią wpłynąć na parametry plemników w ejakulacie. Zmniejszenie stresu, odpowiednia ilość snu, korzystanie z usług stomatologa, by poprawić stan uzębienia, i dietetyka, jeśli waga wskazuje wciąż zbyt dużo, to kolejne dosyć łatwe do podjęcia kroki, by zostać ojcem.
Ważne jest także odpowiednie ubieranie się i dbanie o to, aby nie przegrzewać jąder, gdyż zbyt wysoka temperatura negatywnie wpływa na stan plemników. Mężczyźni są tak zbudowani, że ich moszna wraz z jądrami naturalnie znajduje się poza jamą brzuszną, co powoduje, że ma niższą temperaturę niż reszta ciała. Luźniejsze spodnie, zamiast obcisłych i uważanie, aby nie trzymać laptopa bezpośrednio na kolanach to proste do wdrożenia rozwiązania, które mogą pomóc, by plemniki były jak najlepszej jakości, a okres starań o dziecko doprowadził do poczęcia.
Bibliografia:
1. Sekcja Płodności i Niepłodności Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego i in.: Diagnostyka i leczenie niepłodności. Ginekologia po Dyplomie, 2011, marzec, 59-88.
2. Filipowska S.: Niepłodność partnerska jako epidemia XXI wieku. Diagnostyka i leczenia. ELIXIR, 2023, I, 121-135.