Czym jest ciąża wysokiego ryzyka?
Ciąża wysokiego ryzyka oznacza ciążę, w której odnotowuje się wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia komplikacji niż w ciąży fizjologicznej. Warto pamiętać, że ciąża wysokiego ryzyka w dużej części przypadków kończy się porodem zdrowego i donoszonego noworodka. Jednak w zależności od rodzaju powikłań może dojść nawet do straty lub urodzenia dziecka chorego.
To powoduje, że ciąża wysokiego ryzyka jest monitorowana inaczej niż ciąża prawidłowa. Częściej wykonuje się m.in. badania USG, by sprawdzać dobrostan maluszka, a termin porodu może być ściśle określony przez lekarzy, kiedy trwanie ciąży jest bardziej ryzykowne niż przyspieszenie narodzin.
Jakie są czynniki ryzyka?
Czynniki, jakie wpływają na określenie ciąży mianem wysokiego ryzyka, zależą, w najprostszym podziale, od matki i od dziecka.
Powikłania w ciąży mogą być spowodowane przez:
- choroby przewlekłe ciężarnej jak: cukrzyca, nadciśnienie, choroby psychiczne, niewydolności narządowe, choroby autoimmunologiczne, astma i in.,
- nowotwory oraz leczenie onkologiczne,
- nadwagę, otyłość,
- niedowagę,
- wady serca kobiety,
- wiek, poniżej 17. i powyżej 35. roku życia,
- ciążę mnogą,
- uzależnienia: alkohol, papierosy, narkotyki, leki,
- przeszłość położniczą: poprzednie ciąże, poronienia, urodzenie dzieci z wadami,
- obciążenia rodzinne i genetyczne: choroby genetyczne w rodzinie, trudności z donoszeniem ciąż, idiopatyczna niepłodność.
Czasem już sam moment implantacji zarodka i tworzenie się łożyska jest momentem, w którym rozpoczynają się problemy z donoszeniem ciąży. Zdarza się, że nieprawidłowości występujące tak wcześnie sprawiają, że łożysko tworzy się niewydolne, a to wpływa na funkcjonowanie całego ciała kobiety. Nadciśnienie tętnicze to pierwszy sygnał alarmowy i znak, że należy ściśle monitorować jego wartości. Nadciśnienie tętnicze w ciąży może przerodzić się w stan przedrzucawkowy i rzucawkę, która stanowi śmiertelne zagrożenie dla matki i dziecka. Stąd lekarz z pewnością zwróci uwagę na codzienną kontrolę ciśnienia w warunkach domowych oraz skieruje na badania w kierunku obecności białka w moczu.
Dodatkowo, przedwczesne odpływanie płynu owodniowego, zakażenie wewnątrzmaciczne, zahamowanie wzrostu płodu, wady wrodzone czy podejrzenie zespołów genetycznych na podstawie badań prenatalnych, niewydolność cieśniowo-szyjkowa również powodują uznanie ciąży jako wysokiego ryzyka.
Warto mieć na uwadze, że czujność nie tylko lekarzy, ale również samych ciężarnych to często najważniejszy czynnik, pozwalający na wczesne wykrycie zagrożeń i odpowiednią reakcję.
Jakie przyczyny decydują o klasyfikacji ciąży jako zagrożonej?
Wszystkie czynniki zaburzające przebieg ciąży mogą sprawić, że ciąża z fizjologicznej będzie uznana za ciążę wysokiego ryzyka. Gdy kobieta choruje przewlekle, zaostrzenie choroby podstawowej czy stosowana terapia mogą znacząco skomplikować przebieg ciąży, ale także wpłynąć negatywnie na rozwój płodu i noworodka.
Pewnymi czynnikami, które istotnie komplikują przebieg ciąży, są m.in. cukrzyca, nieprawidłowa masa ciała kobiety, schorzenia neurologicznie wpływające na codzienne funkcjonowanie, zaburzenia kardiologiczne u matki. Występowanie wad wrodzonych u dziecka czy niewydolności łożyska także predysponuje do powikłań ciążowych.
Kolejne czynniki, które decydują o uznaniu ciąży za ciążę wysokiego ryzyka to komplikacje, które wynikły w jej trakcie, jak niewydolność cieśniowo-szyjkowa, przedwczesne odpływanie płynu owodniowego, szczególnie na kilka tygodni przed terminem porodu, krwawienie w ciąży. Wtedy od pewnej i szybkiej diagnozy oraz zastosowanego leczenia zależy, czy ciąża zostanie donoszona, czy zakończy się zaraz po wykryciu powikłań. Należy pamiętać, że nie zawsze wdrożenie odpowiedniej terapii oznacza pewny sukces – porody przedwczesne i wiążące się z nim wcześniactwo to duży problem współczesnej medycyny.
Ciąża wysokiego ryzyka – w jakim wieku?
Granicą wieku, w którym uznaje się, że ciąża jest wysokiego ryzyka, jest zazwyczaj 35. rok życia i więcej. Nie oznacza to jednak, że każda kobieta po 35. urodzinach ma zagrożoną ciążę, wg badań naukowych to czas, w którym ryzyko wystąpienia powikłań jest wyższe, niż gdyby ciężarna była młodsza, pomiędzy 18. a 34. rokiem życia.
Po 35. roku życia zdecydowanie wzrasta ryzyko występowania cukrzycy ciążowej, nadciśnienia tętniczego indukowanego ciążą, zdarzają się samoistne poronienia, występują wady genetyczne u płodów. Organizm kobiety w tym wieku jest statystycznie mniej wydolny niż kobiety przed 30-stką. Częściej przyszłe mamy chorują przewlekle i przyjmują stałe leki, co nie pozostaje bez znaczenia dla rozwoju ciąży.
Aktualnie ciąża po 35. roku życia nikogo nie dziwi, gdyż współczesne kobiety często na pierwszym miejscu stawiają stabilizację finansową i rozwój zawodowy, a dopiero później pragną założyć rodzinę. Jednak zmiana przekonań nie idzie w parze z możliwościami ciała przyszłych matek, stąd ciąża u dojrzałych kobiet powinna być pod ścisłą kontrolą lekarza.
Czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań jest nie tylko dojrzały wiek, ale również ciąża u nastolatki. Szczególnie dziewczyny poniżej 17. roku życia powinny być pod ścisłą kontrolą medyczną. Warto pamiętać, że ciężarna, która nie jest pełnoletnia, nie ma władzy rodzicielskiej nad urodzonym przez siebie dzieckiem. Często ciąże młodocianych są wynikiem braku świadomości seksualnej i podstawowej edukacji w tym zakresie. Dodatkowo młody organizm narażony jest na występowanie stanu przedrzucawkowego oraz zaburzenia wzrastania płodu. Młode dziewczęta nie mają świadomości, że w okresie przedkoncepcyjnym suplementacja kwasu foliowego jest często kluczowa dla ochrony płodu przed wrodzonymi wadami cewy nerwowej. To również powoduje, że ciąża w bardzo młodym wieku oznacza ryzyko urodzenia dziecka z wadami wrodzonymi.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Dla zdrowia układu moczowego.
Ciąża wysokiego ryzyka a praca zawodowa
Ciąża jako stan fizjologiczny nie jest wskazaniem do zwolnienia lekarskiego. W polskim prawie jest ustanowione, że pracodawca musi przystosować dla ciężarnej kobiety jej miejsce pracy, by mogła pracować bez szkody dla siebie i rosnącego w jej łonie dziecka. Jednak moment wykrycia nieprawidłowości, które stanowią powikłanie ciąży oraz wpływają na jej przebieg, często jest podstawą wystawienia kobiecie zwolnienia lekarskiego. Ryzyko wystąpienia komplikacji, rzutujących na życie i zdrowie matki oraz dziecka, nie może być bagatelizowane przez lekarza. Jeśli specjalista uzna, że stan kobiety wyklucza jej pracę zawodową, wystawi dla niej zwolnienie.
W momencie rozpoznania ciąży kobieta jest pracownikiem chronionym – nie może pracować więcej niż 8 godzin dziennie, nie może pracować w godzinach nocnych, dodatkowo, jeśli praca wymaga wielogodzinnego stania, siedzenia, podnoszenia ciężkich przedmiotów, stanowisko musi być zmienione, by ułatwić kobiecie przejście ciąży i jednocześnie umożliwić jej pracę zawodową.
Jeśli nie ma możliwości zmodyfikowania stanowiska kobiety, pracodawca ma obowiązek oddelegować ją do domu i zapewnić dotychczasowe wynagrodzenie. Gdy kobieta zostaje przeniesiona na inne, mniej płatne stanowisko, ale spełniające kryteria dla kobiety ciężarnej, pracownicy przysługuje wyrównanie do wynagrodzenia, jakie pobierała do tej pory.
Ciąża wysokiego ryzyka a zwolnienie lekarskie
Zwolnienie lekarskie z powodu stanów związanych z ciążą oznacza zwolnienie identyczne, jak w przypadku choroby. Ciężarna powinna oszczędzać się w domu, wychodzić jedynie na badania czy na wizytę do lekarza i nie podróżować. Skoro nie może pracować, gdyż ciąża jej to uniemożliwia, nie powinna również być w stanie wykonywać innych zwyczajnych aktywności.
Zwolnienie z pracy na etacie oznacza także zwolnienie z pracy na własnej działalności, nawet jeśli ciężarna pracuje w domu i wydaje się, że to nie wpływa negatywnie na stan jej zdrowia.
Ciąża wysokiego ryzyka – jak o siebie zadbać?
W ciąży zagrożonej poronieniem czy porodem przedwczesnym warto ufać lekarzowi, który prowadzi ciążę. Jego wskazówki, zgodne z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, powinny być kluczowe, by kobieta ciężarna mogła zadbać o swoje zdrowie i powodzenie ciąży.
W zależności od przyczyny, jaka stanowi czynnik ryzyka wystąpienia powikłań ciążowych, należy wdrożyć indywidualnie dopasowane działania. Gdy ciężarna cierpi na cukrzycę konieczna jest kontrola glikemii, jeśli na nadciśnienie – podstawą są regularne pomiary i systematyczne zażywanie leków. Gdy powodem powikłań jest zbyt wysoka waga przyszłej mamy, w czasie ciąży musi ona uważać, żeby przytyć jak najmniej, mając jak najlepiej zbilansowane posiłki. Można tak wymieniać bez końca, najważniejsze jednak jest, by kobieta nie lekceważyła swojego stanu i stosowała się do zaleceń lekarza.
Warto skorzystać z edukacji przedporodowej z położną rodzinną, która dodatkowo może wesprzeć kobietę spodziewająca się dziecka, szczególnie jeśli zagrożona ciąża wyłącza ją z domowego życia. To również moment na szczególne zwrócenie uwagi na stan psychiczny kobiety. Obniżenia nastroju, płaczliwość, labilność emocjonalna i bycie w ciągłym stresie, kiedy czasem nie wiadomo, co przyniesie kolejny dzień, również negatywnie wpływa na przebieg ciąży. Zadbaniem o siebie jest również troska o zdrowie psychiczne – dobrze mieć możliwość rozmowy z psychologiem czy psychiatrą, by przetrwać ten trudny czas do porodu.
Bibliografia:
1. Gajewska K., Przestrzelska M., Knihinicka-Mercik Z. Przebieg ciąży u pacjentek z grupy wysokiego ryzyka położniczego. Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia. 2017, 6(2), 60-62.
2. Wender-Ożegowska E., Zawiejska A.: Cukrzyca i ciąża, problem nie tylko diabetologów i położników. Przewodnik Lekarza. Diabetologia. 2007, 4, 64-71.
3. Pawłowska M., Halota W., Olczak A.: Problemy hepatologiczne kobiet ciężarnych. Medical Science Review – Hepatologia. 2011, 6, 110-114.
4. Lisowska S.: Ryzyko związane z ciążą po 35 roku życia. Pielęgniarki i Położne. 2013, 3, 12-13.
5. https://www.forumginekologii.pl/article/wplyw-wystepowania-zespolu-metabolicznego-na-powiklania-wczesnej-ciazy, dostęp z dnia 20.12.2024 r.
6. https://nursing.com.pl/artykul/ciaza-maloletnich-problem-wart-szczegolnej-troski-663c7dceda636c1ea1b19ce6, dostęp z dnia 20.12.2024 r.
7. https://www.infor.pl/prawo/praca/pracownik/5696079,prawa-kobiet-w-pracy-ciaza-macierzynstwo.html, dostęp z dnia 20.12.2024 r.