Makrosomia płodu – co to znaczy?
Zgodnie z definicją makrosomię płodu diagnozuje się wtedy, gdy masa urodzeniowa noworodka przekracza 4000 g. Wyróżnia się trzy stopnie makrosomii: pierwszy od 4000 g, drugi od 4500 g i trzeci, w którym dziecko waży od 5000 g i więcej. Inna definicja mówi, że makrosomię rozpoznaje się, kiedy noworodek osiąga wagę powyżej 90 percentyla, odpowiednio do wieku ciążowego. Uznaje się, że makrosomia płodu dotyczy około 1-2% wszystkich porodów.
Występowanie makrosomii płodu może stać się powodem pojawienia się powikłań ciążowych lub być wskazaniem do wykonania cięcia cesarskiego.
Makrosomia płodu a cukrzyca w ciąży
Duża masa urodzeniowa noworodka to najczęstsze powikłanie płodowe współtowarzyszące cukrzycy u ciężarnej. Uznaje się, że występowanie cukrzycy jeszcze przed ciążą jest czynnikiem zwiększonego ryzyka pojawienia się nie tylko makrosomii płodu, ale również wad wrodzonych. Hiperglikemia, czyli podwyższony poziom glukozy we krwi, w okresie zarodkowym i czasie tworzenia zawiązków organów wewnętrznych (organogenezy), może spowodować tworzenie się wad rozwojowych, stąd tak ważne w przypadku kobiet z cukrzycą jest regularne badanie ultrasonograficzne, aby kontrolować stan zdrowia dziecka.
Noworodki matek z cukrzycą, oprócz makrosomii, mogą mieć zespół fetopatii cukrzycowej, której składowe to dodatkowo: czerwona skóra po narodzinach, zwiększona ilość tkanki podskórnej, owłosiona skóra głowy, a nawet owłosione uszy. Głowa noworodków może się również wydawać mniejsza od oczekiwanej wielkości, w porównaniu z ciałem dziecka.
Po porodzie noworodki z makrosomią powstałą w wyniku powikłań cukrzycowych często są obciążone zaburzeniami elektrolitowymi, jak również trudnościami z oddychaniem. Makrosomia i cukrzyca predysponują do zwiększonego ryzyka niedotlenienia okołoporodowego, a nawet zamartwicy, jeśli poród się przedłuża.
Makrosomia u noworodka a otyłość matki
Duże noworodki często rodzą kobiety otyłe, stąd wysoka waga i nieprawidłowe BMI kobiet jest czynnikiem, który może istotnie wpłynąć na masę urodzeniową dziecka. Otyłość często wiąże się z chorobami jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, ale również żylna choroba zakrzepowo-zatorowa czy stan przedrzucawkowy. To wszystko stanowi poważne powikłania dla ciąży oraz zagraża zrównoważonemu rozwojowi płodu. Zaburzenia wzrastania dziecka to częsta komplikacja w przypadku otyłych ciężarnych.
Wady genetyczne a makrosomia płodu
Makrosomia u dziecka jest jednym z podstawowych objawów zespołu genetycznego Beckwitha-Wiedemana. Ta choroba dodatkowo objawia się także powiększeniem narządów wewnętrznych płodu (nerki, trzustka, itd.), przerostem języka, rozszczepem podniebienia, jak również pojawieniem się przepukliny pępkowej lub wad powłok brzusznych. Dodatkowo często obecne są guzy nowotworowe oraz wady układu moczowo-płciowego. Zespół Beckwitha-Wiedemana w niektórych przypadkach jest możliwy do zdiagnozowania już w okresie płodowym.
Jak urodzić dziecko z makrosomią?
Poród naturalny dziecka z makrosomią może być o wiele trudniejszy niż poród dziecka z mniejszą masą ciała. Szczególnie niebezpieczna jest dystocja barkowa, która polega na niemożności urodzenia barków dziecka po narodzinach główki. W czasie porodu naturalnego makrosomia zwiększa również ryzyko powstawania urazów okołoporodowych jak uszkodzenie splotu ramiennego czy złamanie obojczyka. Złamanie obojczyka to jeden z najczęstszych urazów kostnych, jakich dzieci doświadczają w czasie narodzin, o dobrym rokowaniu w kwestii gojenia się i zazwyczaj braku późniejszych powikłań.
Uraz splotu ramiennego jest o wiele poważniejszy i w zależności od typu uszkodzenia może oznaczać niewielką niedogodność w pierwszych tygodniach życia, ale również trwałe kalectwo. Jednak zazwyczaj prognozy dla uszkodzeń splotu ramiennego są dobre, a po tego typu urazach w dorosłym życiu nie ma śladu.
Poród naturalny stanowi poważne wyzwanie dla przyszłej matki. Makrosomia jest czynnikiem ryzyka przedłużenie porodu. Oprócz wcześniej wspomnianej dystocji barkowej poród może skutkować uszkodzeniem kanału rodnego, pęknięciem lub rozległym nacięciem krocza, koniecznością zastosowania kleszczy porodowych, ale także wystąpieniem krwotoku poporodowego. Badacze wielokrotnie wykazali, że istnieje związek pomiędzy zaburzeniami w przebiegu porodu a makrosomią płodu. Czy w takim razie lepsze jest wykonanie cięcia cesarskiego? Nie zawsze.
Cięcie cesarskie u pacjentek otyłych lub kobiet z cukrzycą jest trudniejsze do wykonania niż u zdrowych ciężarnych. Powikłania zakrzepowo-zatorowe to tylko część komplikacji, jakie mogą wystąpić przy porodzie dziecka z makrosomią.
Warto pamiętać, że nacięcie nadłonowe zwyczajowo wykonywane w czasie cesarki jest trudniejsze do przeprowadzenia, jeśli pacjentka ma wiele nadprogramowych kilogramów. Rana, schowana pomiędzy fałdy brzucha może mieć trudności z prawidłowym gojeniem. W przypadku cukrzycy to brak równowagi w metabolizmie glukozy może być czynnikiem, który nie pozwoli na prawidłowe gojenie się rany po cięciu. Dodatkowo cukrzyca sprzyja powstawaniu zakażeń.
To powoduje, że wykonanie badania USG w terminie porodu lub przed planową indukcją, stanowi ważne narzędzie, aby oszacować nie tylko wagę płodu, ale również wybrać optymalny sposób porodu.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Dla zdrowia układu moczowego.
Bibliografia:
1. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników – opieka położnicza nad pacjentką chorująca na otyłość. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2023, 1-23.
2. Piasek G., Adamczyk-Gruszka O. i in.: Zaburzenia przebiegu porodu płodów makrosomicznych. Studia Medyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce, 2009, 27-32.
3.https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/noworodek/67072,makrosomia-noworodek-zbyt-duzy-do-wieku-plodowego, dostęp z dnia 20.11.2024 r.
4. Szczapa J.: Neonatologia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2015.