Kiedy zacząć rozszerzanie diety u dziecka? Optymalny czas na pierwsze obiady
Rozszerzanie diety dziecka o produkty uzupełniające powinno rozpocząć się, gdy niemowlę osiągnie odpowiednie umiejętności rozwojowe, niezbędne do ich spożywania. Zazwyczaj następuje to nie wcześniej niż w 17. tygodniu życia (początek 5. miesiąca) i nie później niż w 26. tygodniu życia (początek 7. miesiąca) [1].
Jakie produkty są najlepsze na pierwszy obiad?
Nie ma konkretnych zaleceń dotyczących tego, co należy podać dziecku na pierwszy obiad. Nowe pokarmy należy wprowadzać do diety dziecka stopniowo, zaczynając od małych porcji.
Pierwszy obiad dla dziecka powinien być łagodny w smaku, lekkostrawny i łatwy do przyswojenia przez delikatny układ pokarmowy malucha. Na początek warto wybrać jednoskładnikowe, proste dania, które pozwolą dziecku stopniowo przyzwyczaić się do nowych smaków i konsystencji.
Dzięki temu układ pokarmowy malucha może stopniowo przyzwyczajać się do trawienia nowych składników, a jeśli wystąpią niepożądane reakcje, łatwiej będzie zidentyfikować przyczynę i zminimalizować ich negatywne skutki, bez względu na to, czy dotyczą układu trawiennego, czy reakcji alergicznej.
Konsystencja pokarmów powinna być dostosowana do poziomu rozwoju dziecka, umożliwiając stopniowe przechodzenie do podawania jedzenia do rączki i nauki samodzielnego spożywania posiłków w odpowiednim czasie. Długotrwałe podawanie wyłącznie gładkich przecierów nie jest zalecane – dziecko powinno zacząć otrzymywać pokarmy z grudkami najpóźniej w 8.-10. miesiącu życia. Zaleca się, aby do 12. miesiąca dziecko piło głównie z otwartego kubka, zamiast z butelki ze smoczkiem.
Najlepiej aby posiłek dla niemowlaka zawierał następujące grupy produktów:
● warzywa – zarówno surowe, gotowane, pieczone i duszone,
● produkty bogate w białko – chude mięso, ryby (oprócz rekina, miecznika, makreli królewskiej, płytecznika i tuńczyka), dobrze ściete jaja (najlepiej gotowane na twardo lub pieczone), nasiona roślin strączkowych, produkty mleczne (naturalne, pełnotłuste, niesłodzone),
● produkty zbożowe – kasze (np. jaglana, gryczana, owsiana, bulgur, kuskus), kaszki zbożowe dla niemowląt bez dodatku cukru, naturalne płatki zbożowe (np. owsiane, jęczmienne, żytnie), pieczywo (niewielkie ilości ze względu na dodatek soli, najlepiej ½-1 kromka dziennie), makarony, pseudozboża (np. komosa ryżowa, amarantus), ekspandowane zboża (np. gryka,amarantus, proso), mąki.
● tłuszcze – oleje roślinne, masło, orzechy i nasiona w formie zmielonej lub jako masło.
Pierwsze posiłki dla dziecka można doprawiać ziołami, przyprawami, a także czosnkiem czy cebulą, o ile nie dodaje się soli, cukru ani innych słodzików. W późniejszej fazie rozszerzania diety można wprowadzać dodatki, takie jak majonez, musztarda, ocet czy sok z cytryny – niewielkie ilości tych składników, używane przy przygotowywaniu posiłków rodzinnych są bezpieczne dla dziecka.
Czego nie podawać dziecku na pierwszy obiad?
Istnieją pewne produkty, które są przeciwwskazane w diecie niemowląt, dlatego z ich udziałem nie należy przygotowywać pierwszych posiłków. Zaliczamy do nich:
● sól
W diecie niemowlęcia nie należy dodawać soli do potraw ani podczas gotowania, ani na talerzu. Produkty naturalnie bogate w sól, takie jak ogórek kiszony, oliwki czy ser feta, powinny pojawiać się sporadycznie. Dlaczego sól jest niewskazana w diecie niemowląt? Sól w diecie niemowląt wiąże się z większym ryzykiem obciążenia nerek oraz zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju chorób układu krążenia, takich jak nadciśnienie. Dodatkowo solenie żywności dla niemowląt wzmacnia naturalną preferencję słonego smaku, co zwiększa ryzyko nadmiernego przyrostu masy ciała w przyszłości.
● cukier i słodycze
Najlepiej, aby posiłki dla niemowląt w ogóle nie były dosładzane, dotyczy to zarówno cukru, jak i miodu, syropu z agawy czy innych słodzików. Słodycz w diecie niemowląt powinny stanowić owoce. Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), spożycie wolnych cukrów powinno stanowić mniej niż 10%, a najlepiej poniżej 5% całkowitego dziennego zapotrzebowania energetycznego. Dla dzieci w wieku od 1 do 3 lat oznacza to odpowiednio około 2 lub 1 płaską łyżkę cukru. Wolne cukry to monosacharydy i disacharydy dodawane do żywności podczas produkcji lub gotowania oraz naturalnie występujące w produktach spożywczych cukry pochodzące z miodu, syropów, soków owocowych i koncentratów soków owocowych.
Ponadto w diecie niemowlęcia nie powinny znaleźć się:
● małe, okrągłe i twarde produkty np. małe twarde owoce i warzywa np. winogrona w całości, orzechy w całości, parówki i gotowane warzywa pokrojone w krążki – mogą stwarzać ryzyko zadławienia, jeśli nie da się ich rozgnieść pod naciskiem dziąseł czy języka,
● miód,
● grzyby leśne,
● surowe i niedogotowane jaja, mięso, ryby,
● mleko niepasteryzowane i produkty mleczne z mleka niepasteryzowanego podawane na surowo
● kiełki (ze względu na ryzyko zatrucia listerią) ,
● niepasteryzowane soki owocowe i warzywne,
● mleko ryżowe (ze względu na ryzyko ekspozycji na nieorganiczny arsen, który wykazuje działanie kancerogenne),
● koper włoski (ponieważ zawiera estragol, a związek ten jest uznawany za toksyczny i kancerogenny),
● soki owocowe,
● żywność wysoko przetworzona np. frytki, chipsy, czekolady, drożdżówki, fastfoody.
Pierwszy obiad dla dziecka – podsumowanie
Rozszerzanie diety dziecka o pierwsze obiady to ważny etap, który kształtuje przyszłe nawyki żywieniowe i wspiera rozwój zdrowego podejścia do jedzenia. Wybierając lekkostrawne i wartościowe produkty, takie jak delikatne warzywa, chude mięso czy pełnoziarniste kasze, możemy bezpiecznie i łagodnie wprowadzić dziecko w świat nowych smaków i tekstur. Kluczowe jest, aby pamiętać o odpowiedniej konsystencji pokarmów i stopniowym rozszerzaniu diety zgodnie z umiejętnościami rozwojowymi malucha.
Należy unikać soli, cukru oraz wysoko przetworzonych produktów, które mogą niekorzystnie wpływać na zdrowie dziecka. Dzięki świadomemu podejściu i odpowiedniemu doborowi składników, pierwszy obiad dla dziecka stanie się podstawą do budowania zdrowych nawyków żywieniowych i cieszenia się wspólnymi posiłkami w przyszłości.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Wspomaga naturalną odporność.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
Bibliografia:
- Szajewska H., i wsp. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Standardy Medyczne/Pediatria 2021, T. 18, DOI:10.17444/SMP2021.18.02
- Complementary Feeding: A Position Paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN) Committee on Nutrition. 2017. JPGN 2017;64: 119–132.
- WHO 2009: Infant and young child feeding model chapter for textbooks for medical studies and allied health professionals