Okres laktacji to bez wątpienia wyjątkowy czas, w którym kobieta potrzebuje indywidualnego podejścia i wsparcia. Organizm matki karmiącej piersią zużywa około 505 dodatkowych kilokalorii każdego dnia. Zwiększa się również zapotrzebowanie na białko, tłuszcz oraz niektóre witaminy (A, C, E, z grupy B) i składniki mineralne (potas, cynk, miedź, jod, fluor, selen, mangan). Zalecana podaż płynów przewyższa normy dla ciąży i sięga 2700 ml/dobę.
Mleko kobiece to wydzielina gruczołu sutkowego powstała z krwi i osocza matki. W zależności od rodzaju spożytego przez kobietę posiłku, może zmieniać swój smak. Jest to duża zaleta, ponieważ może przyczyniać się do zwiększania preferencji żywieniowych dziecka. Do mleka matki przedostają się niektóre substancje przez nią spożywane, takie jak alkohol, kofeina czy leki. Jednak substancje pochodzące z produktów ciężkostrawnych czy wzdymających nie mają prawa się do mleka matki przedostać.
Mleko kobiece, bez względu na to, czy matka zjadła talerz pierogów z kapustą i grzybami, czy też nie, nadal będzie dla dziecka łatwostrawne.
A co z produktami potencjalnie alergizującymi? Mama może je jeść, chyba że sama ma alergię lub cierpi na chorobę, która wymaga diety eliminacyjnej. Z kolei jeśli stwierdzono alergię pokarmową u dziecka, a matka karmi piersią – kobieta powinna wykluczyć ten alergen ze swojej diety.
Jakich produktów powinna unikać kobieta karmiąca piersią w święta (i nie tylko)?
- Margaryn twardych, kupnych wypieków, gotowych drożdżówek, ciastek, wafelków z nadzieniami, słonych przekąsek (paluszków, krakersów, orzeszków w panierce, chipsów, produktów smażonych we fryturach) – zawierają kwasy tłuszczowe trans (częściowo utwardzone tłuszcze roślinne), które negatywnie wpływają na skład tłuszczu w pokarmie kobiecym oraz są szkodliwe dla zdrowia, dlatego warto odpuścić sobie ich spożycie.
- Zup i sosów w proszku oraz dań gotowych – są to wysokoprzetworzone produkty.
- Słodzonych, gazowanych napojów – zawierają znaczne ilości cukru (nawet 5 łyżeczek w szklance napoju).
- Alkoholu – często gości na świątecznym stole, jednak kobieta karmiąca piersią nie powinna go spożywać z uwagi na na szkodliwe oddziaływanie alkoholu na dziecko (zaburzenia snu, nieprawidłowy przyrost masy ciała). Odciąganie mleka po spożyciu alkoholu nie przyspieszy eliminacji alkoholu z mleka. Ponadto, alkohol czasowo zmniejsza wytwarzanie mleka (odbywa się to poprzez hamowanie uwalniania hormonu oksytocyny). Jeśli alkohol pojawia się okazjonalnie, dopuszcza się jego spożycie, jednak należy pamiętać aby po wypiciu 1 porcji alkoholu odczekać co najmniej 2 godziny do kolejnego karmienia. Najbezpieczniejszym wyborem, jakiego może dokonać kobieta karmiąca piersią jest niespożywanie alkoholu.
Jak powinna wyglądać dieta kobiety karmiącej piersią w święta (i nie tylko)?
Dieta kobiety karmiącej piersią powinna być zróżnicowana, zawierająca wszystkie grupy produktów spożywczych.
- Posiłki powinny uwzględniać różne warzywa i owoce (w tym surowe, owoce suszone i strączki). Można jeść kapustę (nie powoduje gazów u dziecka), tak samo buraki czy ogórki konserwowe (ocet również nie zaszkodzi).
- Można jeść grzyby, jednak należy być pewnym ich źródła pochodzenia, aby uniknąć zatrucia. Grzyby nie przechodzą do mleka jako ciężkostrawne substancje, które mogą powodować jakiekolwiek dolegliwości ze strony brzuszka dziecka.
- Produkty zbożowe powinny pochodzić głównie z pełnego ziarna.
- Produkty mleczne powinny być naturalne (niedosładzane).
- Warto, aby mięsa były chude, raczej gotowane, pieczone lub grillowane niż smażone.
- Należy pamiętać o rybach bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3, np. łosoś, śledź, pstrąg tęczowy, makrela atlantycka; z kolei należy unikać spożycia ryb o dużej zawartości rtęci, należą do nich rekin, miecznik, makrela królewska, płytecznik i tuńczyk biały; można zjeść karpia z wigilijnego stołu – jest bezpieczny.
- Dania mogą zawierać jajka, które są dobrym źródłem białka oraz składników mineralnych i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
- Z powodzeniem można dodawać do ciast, deserów i sałatek orzechy, będące dobrym źródłem tłuszczów roślinnych; mak z makowca czy kutii nie zaszkodzi dziecku – ograniczona i okazjonalna konsumpcja maku wydaje się być bezpieczna.
- Kawałek domowego sernika czy piernika babci nie zaszkodzi – można je zjeść bez wyrzutów sumienia, w ramach świątecznej tradycji.
- Z diety kobiety karmiącej piersią nie trzeba wykluczać kawy – może ją spożywać w takiej samej ilości jak w ciąży, czyli do 200-300 mg kofeiny dziennie (według danych EFSA i Amerykańskiej Akademii Pediatrii), co odpowiada 2-3 przeciętnym porcjom kawy.
- Koniecznie trzeba pamiętać o piciu wody, ale nie zaszkodzi również świąteczny kompot z suszu, który wspomaga trawienie.
- Niezmiernie ważna jest ilość spożywanego jedzenia – nie warto się przejadać, aby nie doprowadzić do złego samopoczucia, niestrawności i dyskomfortu trawiennego – jedz “z głową”.
Dolegliwości trawienne u dziecka, w tym kolka niemowlęca czy gazy, nie są przesłankami ku temu, aby modyfikować dietę matki i wykluczać z niej produkty uznawane za ciężkostrawne. Na ten moment zarówno rekomendacje polskie, jak i światowe nie zalecają stosowania diety eliminacyjnej przez kobiety karmiące piersią na własną rękę i „na wszelki wypadek”. Okazuje się jednak, że znaczna część mam postępuje tak bez konkretnej przyczyny. Dlatego też warto edukować kobiety karmiące piersią oraz inne osoby przebywające w ich otoczeniu, aby bez powodu nie przechodziły na diety eliminacyjne i nie doprowadzały do potencjalnych niedoborów pokarmowych, które mogą skutkować ograniczoną produkcją mleka. Wigilia i Święta Bożego Narodzenia mogą być smaczne, a mama karmiąca może jeść wszystko na co ma ochotę.
Nawilża śluzówkę nosową.
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Udrażnia i oczyszcza nos z gęstego kataru, łagodzi objawy przeziębienia przebiegającego z mokrym kas...
Krople enzymatyczne z laktazą kwaśną i neutralną.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Jarosz M., red.: Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. NIZP-PZH. Warszawa, 2020.
McCreedy, A., Bird, S., Brown, L. J., Shaw-Stewart, J., & Chen, Y. F. (2018). Effects of maternal caffeine consumption on the breastfed child: a systematic review. Swiss medical weekly, 148, w14665. https://doi.org/10.4414/smw.2018.14665
Bravi, F., Wiens, F., Decarli, A., Dal Pont, A., Agostoni, C., & Ferraroni, M. (2016). Impact of maternal nutrition on breast-milk composition: a systematic review. The American journal of clinical nutrition, 104(3), 646–662. https://doi.org/10.3945/ajcn.115.120881
Forestell C. A. (2017). Flavor Perception and Preference Development in Human Infants. Annals of nutrition & metabolism, 70 Suppl 3, 17–25. https://doi.org/10.1159/000478759
Breastfeeding Your Baby. The American College of Obstetricians and Gynecologists. 07.2023; dostęp online: https://www.acog.org/womens-health/faqs/Breastfeeding-Your-Baby?utm_source=redirect&utm_medium=web&utm_campaign=otn#foods
Czy wiesz ile cukru kryje się w napojach? Planuję Długie Życie, 22.10.2021; dostęp online: https://planujedlugiezycie.pl/index.php/dlaczego-nadmiar-cukru-szkodzi-wpisy/czy-wiesz-ile-cukru-kryje-sie-w-napojach/
Izomery trans – warto wiedzieć. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej; dostęp online: https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/izomery-trans-warto-wiedziec/