Suplement diety.
Wakacyjne opłaty w przedszkolu publicznym
Przedszkola publiczna są tzw. placówkami nieferyjnymi, czyli – w przeciwieństwie do szkół, w których odgórnie ustalone są ferie letnie, zimowe i przerwy świąteczne – co do zasady, funkcjonują przez cały rok szkolny, tj. od 1 września każdego roku, do 31 sierpnia następnego roku kalendarzowego. Nie oznacza to jednak, że w przedszkolach, nie może zostać zarządzona przerwa wakacyjna. Nie wynika ona jednak z rozporządzenia w sprawie organizacji roku szkolnego, a może zostać ustalona indywidualnie przez organ prowadzący przedszkole (którym najczęściej jest gmina lub powiat, na terenie którego przedszkole ma swoją siedzibę), na wspólny wniosek dyrektora przedszkola i rady rodziców.
W praktyce, w okresie wakacyjnym w przedszkolach publicznych, zazwyczaj ustalane są miesięczne przerwy wakacyjne, podczas których placówki pozostają nieczynne. Powstaje zatem pytanie – czy za ten okres, przedszkola mogą pobierać od rodziców opłaty za tzw. korzystanie z wychowania przedszkolnego?
W okresie wakacyjnym pobieranie od rodziców opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego, powinno odbywać się na takich samych zasadach, jak w pozostałych miesiącach w ciągu roku. Oznacza to, że opłaty mogą być pobierane:
1) tylko za okres, w którym przedszkole pozostaje czynne (a zatem – absolutnie nie w czasie przerwy wakacyjnej!),
2) tylko za faktyczny czas pobytu dziecka w przedszkolu, przekraczający wymiar 5 godzin dziennie. Zgodnie z prawem oświatowym, w czasie ustalonym przez organ prowadzący przedszkole, nie krótszym niż 5 godzin dziennie – każda placówka publiczna, zobowiązana jest bowiem do zapewnienia dziecku bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki. Opłata w wysokości nie wyższej niż 1,30 zł1 za każdą rozpoczętą godzinę faktycznego pobytu dziecka w przedszkolu może zostać ustalona przez organ prowadzący przedszkole, dopiero za czas przekraczający wspomniane (minimum) 5 godzin dziennie.
Pobieranie przez przedszkola publiczne opłat za zajęcia prowadzone w wakacje, w ustawowo gwarantowanym czasie bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki, jak również za czas, w którym placówka pozostaje nieczynna – jest zatem działaniem niezgodnym z prawem.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
Wakacyjne opłaty w przedszkolu niepublicznym
Przedszkola niepubliczne (prywatne) świadczą usługi dydaktyczno‐wychowawczo‐opiekuńcze na podstawie zawieranych z konsumentami (rodzicami przedszkolaków) umów o odpłatne świadczenie tych usług, które są umowami o charakterze cywilno-prawnym.
Umowy te, zawierane są z rodzicami, przez przedszkola, w oparciu o przygotowany przez nie wzorzec, którego rodzice – co do zasady – nie bardzo mają możliwość negocjować. W związku z powyższym, postanowienia tych umów, które kształtują prawa i obowiązki konsumentów (rodziców przedszkolaków) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy – stanowią niedozwolone klauzule umowne (inaczej klauzule abuzywne).
Czy zatem postanowienie umowy zawartej z przedszkolem niepublicznym, które stanowi, że za okres przerwy wakacyjnej, podczas której przedszkole pozostawać będzie nieczynne, w pełnej wysokości (lub choćby w jakiejś jego części) pobierane będzie czesne z tytułu świadczenia usług opieki nad dzieckiem – stanowi niedozwoloną klauzulę umowną, która (jako taka) nie jest wiążąca rodziców? A i owszem!
Zgodnie z art. 3853 pkt 22 kodeksu cywilnego – w razie wątpliwości, za niedozwoloną klauzulę umowną uznaje się postanowienie umowne, które przewiduje obowiązek wykonania zobowiązania przez konsumenta (w tym przypadku – zapłaty przez rodzica czesnego), mimo niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez jego kontrahenta (w tym przypadku – nieświadczenia usług przez przedszkole w czasie przerwy wakacyjnej, w związku z tym, że placówka pozostaje nieczynna).
Podczas przeprowadzonej przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) kontroli wzorców umownych stosowanych przez 200 losowych przedszkoli niepublicznych2 – za niedozwolone klauzule umowne zostały wprost uznane przez UOKiK postanowienia umowne uprawniające przedszkola do pobierania opłat w kwocie stanowiącej całość lub część czesnego za okres, gdy placówka pozostaje zamknięta z powodu przerwy wakacyjnej.
Wśród zakwestionowanych postanowień umownych znajdowały się m.in. takie zapisy:
· „Za okres miesięcznej przerwy letniej (5 tygodni) zobowiązuje się uiścić obowiązującą opłatę w wysokości 65% czesnego. Opłata obowiązuje wszystkie dzieci, które po przerwie letniej uczęszczać będą do przedszkola, w tym nowo przyjęte dzieci do przedszkola.”
· „Opłata 750 zł, wynikającą z kosztów działania Przedszkola jest ponoszona przez Rodziców przez cały rok, z wyjątkiem jednego miesiąca wakacyjnego, podczas którego Przedszkole jest zamknięte. W tym miesiącu Rodzice opłacają stawkę stałą w wysokości 500 zł.”
· „Opłata za lipiec i sierpień wynosi 100 zł (koszty utrzymania przedszkola) jest płatna do końca czerwca.”
Warto także mieć świadomość, że czesne nie powinno być również pobierane, gdy przedszkole pozostaje zamknięte z innych przyczyn, np. w wyniku zdarzeń o charakterze siły wyższej lub czasowego zawieszenia działalności placówki przez właściwe organy administracji państwowej. W okresie zamknięcia przedszkoli w związku z pandemią COVID-19, w związku z nadzwyczajną sytuacją, jaka miała wówczas miejsce – UOKiK zajął natomiast stanowisko nieco bardziej przychylne przedszkolom, które znalazły się wówczas w trudnej sytuacji i uznał, że konsumenci powinni byli ponosić opłaty w wysokości odpowiadającej uzasadnionym kosztom ponoszonym przez placówkę, niezbędnym do zapewnienia ciągłości jej funkcjonowania. Pobieranie przez przedszkola czesnego w pełnej wysokości, było natomiast nieuprawnione.3
W miesiącach wakacyjnych, w których przedszkole pozostaje otwarte, czyli umowa jest realizowana – pobieranie czesnego pozostaje natomiast zasadne, nawet w sytuacji nieobecności dziecka w tym okresie (nie uczęszcza ono bowiem do przedszkola z przyczyn niezależnych od placówki, a nie z tego powodu, że pozostaje ona nieczynna).
Wakacyjne opłaty za żłobki publiczne
W przeciwieństwie do przedszkoli publicznych – z tytułu pobytu dziecka w publicznym żłobku, niezależnie od liczby godzin tego pobytu – rodzice zobowiązani są ponieść z tego tytułu określone opłaty. Zazwyczaj jest to kwota rzędu kilkuset złotych miesięcznie.
Jeżeli zatem żłobek pozostaje czynny w okresie wakacyjnym – opłaty pobierane są na takich samych zasadach, jak w pozostałych miesiącach w ciągu roku. Za czas przerwy w funkcjonowaniu żłobka w okresie wakacji – analogicznie jak w przypadku publicznych przedszkoli – nie powinny być natomiast pobierane żadne opłaty.
Wakacyjne opłaty za żłobki niepubliczne
Żłobki niepubliczne rządzą się analogicznymi prawami jak niepubliczne przedszkola. W obu przypadkach – opieka nad dzieckiem sprawowana jest za odpłatnością, na podstawie podpisanej z rodzicami umowy, w której nie powinno znaleźć się postanowienie o możliwości pobierania przez placówkę czesnego za okres, w którym pozostaje ona nieczynna.
Co możemy zrobić, jeżeli w umowie ze żłobkiem lub przedszkolem, znajduje się zapis o prawie do obciążenia nas czesnym za okres przerwy wakacyjnej lub co więcej – czesne za ten okres, zostało już od nas pobrane?
Nie ulega wątpliwości, że pobieranie przez żłobki i przedszkola – czy to publiczne, czy niepubliczne – opłat (czesnego) za okres, w którym placówki te pozostają nieczynne, jest działaniem niezgodnym z prawem.
Niestety – jak to w życiu bywa – nie wszystkie placówki mają tego świadomość lub przestrzegają prawa, tak jak byśmy sobie tego życzyli. Co możemy z tym zrobić? Na szczęście, nie mamy w tej kwestii „związanych rąk”.
Jeżeli w umowie ze żłobkiem lub przedszkolem, znajduje się niezgodne z prawem postanowienie (niedozwolona klauzula umowna):
1) W pierwszej kolejności – warto podjąć próbę negocjacji z placówką i poprosić o zmianę lub wykreślenie zapisu z umowy. Jako niedozwolona klauzula umowna, postanowienie umowne o prawie do obciążenia konsumenta, przez żłobek lub przedszkole, czesnym za okres, w którym placówka pozostaje nieczynna – z mocy prawa, nie jest dla konsumenta (czyli dla nas – jako rodziców żłobkowicza lub przedszkolaka) wiążące.
2) Jeżeli placówka nie przystanie na naszą prośbę o wykreślenie zapisu i w przyszłości doszłoby do konfliktu (np. w związku z tym, że nie uiścimy czesnego za czas przerwy wakacyjnej), który zakończyłby się na drodze sądowej – możemy wówczas podważyć wspomniane postanowienie umowne, stanowiące w naszej ocenie niedozwoloną klauzulę umowną. W następstwie powyższego – zostanie przeprowadzona tzw. kontrola incydentalna postanowienia umownego i jeżeli sąd uzna, że ma do czynienia z klauzulą niedozwoloną – po prostu nie uwzględni niezgodnego z prawem zapisu przy wyrokowaniu. My natomiast – podnosząc odpowiedni zarzut przed sądem – będziemy mieli prawo odmówić spełnienia na rzecz placówki świadczenia, wynikającego z zakwestionowanego postanowienia umowy, powołując się na jego niedozwolony charakter.
3) Niezależnie od postępowania na drodze sądowej – możemy również złożyć do Prezesa UOKiK zawiadomienie dotyczące podejrzenia naruszenia zakazu stosowania we wzorcach umów niedozwolonych postanowień umownych. Takie zawiadomienie może spowodować wszczęcie przez Prezesa UOKiK postępowania administracyjnego mającego na celu zakazanie przedsiębiorcy (żłobkowi lub przedszkolu) wykorzystywania kwestionowanego postanowienia we wzorcu umowy.
Jeżeli natomiast opłata za czas przerwy wakacyjnej została już pobrana:
1) W pierwszej kolejności – powinniśmy wezwać żłobek lub przedszkole do zwrotu pobranego czesnego, powołując się na niedozwolony charakter klauzuli umownej uprawniającej do obciążenia nas opłatą z tego tytułu.
2) Jeżeli nasze żądanie spotka się z odmową – warto zwrócić się o pomoc do miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów (dane kontaktowe do wszystkich rzeczników konsumentów dostępne są w wyszukiwarce pod adresem: https://uokik.gov.pl/pomoc.php).
3) W ostateczności – pozostaje nam droga sądowa, czyli powództwo o uznanie postanowienia umownego za niewiążące i zwrot nienależnie pobranej od nas opłaty.
1 od 1.09.2023 r., zgodnie z obwieszczeniem Ministra Edukacji i Nauki z dnia 23.02.2023 r. w sprawie wysokości wskaźnika waloryzacji oraz maksymalnej wysokości opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego
2 UOKiK, Raport z kontroli wzorców umownych stosowanych przez przedszkola niepubliczne, 05.2008 r.
3 odpowiedź UOKiK z dnia 17.06.2021 r., znak DOZIK-1.071.7.2021.MBM, na pismo Rzecznika Praw Obywatelskich z 11.05.2021 r.
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28.02.2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. z 2019 r., poz. 502)
Ustawa z dnia 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 900)
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1610)
Ustawa z dnia 4.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 204)