Atopowe zapalenie skóry to przewlekła, nawrotowa choroba zapalna. Powoduje suche zmiany na skórze dziecka. Zwykle widać je na twarzy, rękach i nogach, szczególnie w dołach łokciowych i podkolanowych. Ale mogą powstawać również w nietypowych miejscach, np. za uszami i na szyi.
Czym jest AZS i kiedy rozwija się u dzieci?
Atopowe zapalenie skóry, w skrócie nazywane AZS, to przewlekła choroba o charakterze zapalnym, która diagnozowana jest przede wszystkim u małych dzieci – do 5. roku życia.
Przyczyny powstawania AZS nie są do końca znane. Wiadomo, że kluczową rolę w rozwoju choroby odgrywają geny, ale istotne są również czynniki:
- środowiskowe takie jak warunki klimatyczne oraz zanieczyszczenie środowiska, w którym dziecko przebywa na co dzień,
- immunologiczne, czyli kontakt z alergenami pokarmowymi i wziewnymi,
- psychologiczne, głównie nadmierny stres.
🟡Dowiedz się jaki jest związek między mikrobiotą a atopowym zapaleniem skóry [Lekarz wyjaśnia]
Jak objawia się AZS u młodszych, a jak u starszych dzieci?
Jak objawia się atopowe zapalenie skóry? To zależy między innymi od wieku dziecka oraz aktywności choroby.
Objawy AZS u najmłodszych dzieci
U niemowląt i maluchów do 2. roku życia obserwuje się świąd, ostry stan zapalny skóry i zmiany o charakterze grudkowo-wysiękowym. Swędzące, zaczerwienione wykwity, występują głównie na:
- twarzy,
- kończynach,
- płatkach usznych,
W ciężkiej postaci choroby również na tułowiu i innych częściach ciała.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Objawy AZS u starszych dzieci
U dzieci od 2. do 12. roku życia atopowe zapalenie skóry wygląda nieco inaczej niż u maluszków.
AZS w tej grupie wiekowej wywołuje świąd i suchość skóry ze zmianami rumieniowo-grudkowymi przypominającymi wypryski. Skóra staje się grubsza i bardziej szorstka, a na opuszkach palców rąk i na podeszwach może się łuszczyć.
Zmiany pojawiają się:
- albo w dołach łokciowych i podkolanowych, na twarzy oraz na kończynach – wówczas mówimy o fazie ograniczonej,
- albo na całym ciele – wówczas mamy do czynienia z fazą ogólną.
Zdarza się, że zmiany charakterystyczne dla AZS obserwuje się np.
- na nadgarstkach,
- za uszami,
- na łokciach,
- na grzbietach dłoni i stóp,
- na szyi,
- w okolicach ust.
Choroba może mieć różny przebieg i atakować różne obszary ciała. Nie należy więc sugerować się wyłącznie lokalizacją zmian skórnych.
Jak diagnozuje się AZS u dzieci?
Jak rozpoznaje się AZS u dziecka? Specjalista stawia diagnozę na podstawie występujących objawów, stosując kryteria Hanifina i Rajki.
Do rozpoznania atopowego zapalenia skóry wystarczy potwierdzenie trzech kryteriów większych i trzech mniejszych.
Do kryteriów większych AZS zalicza się:
- świąd,
- charakter przewlekły i nawrotowy,
- typowe umiejscowienie zmian skórnych,
- występowanie dziedzicznych chorób alergicznych – atopii – w rodzinie pacjenta.
Kryteriami mniejszymi AZS są objawy takie jak:
- suchość skóry,
- rogowacenie przymieszkowe lub rybia łuska,
- rumień twarzy,
- świąd po spoceniu,
- zaostrzenie zmian po sytuacjach stresowych,
- nietolerancje pokarmowe,
- łupież biały,
- przebarwienia powiek i skóry wokół oczu,
- stożek rogówki,
- nietolerancja wełny,
- dodatnie wyniki alergicznych testów skórnych,
- początek objawów w dzieciństwie,
- nawrotowe zapalenie spojówek.
Z jakimi chorobami różnicuje się AZS u dzieci?
AZS u dzieci bywa mylone z:
- łojotokowym zapaleniem skóry,
- łuszczycą,
- świerzbem,
- kontaktowym zapaleniem skóry,
- opryszczkowym zapaleniem skóry,
- rybią łuską,
- erytrodermią.
Zanim więc lekarz postawi diagnozę, dokładnie analizuje objawy, a jeśli ma wątpliwości, wykonuje badania dodatkowe. Wszystko po to, żeby wdrożyć skuteczne leczenie i złagodzić uciążliwe symptomy.
Jak leczyć i pielęgnować atopową skórę dziecka?
Jak leczy się atopowe zapalenie skóry u dzieci? Jednocześnie przyczynowo i objawowo.
- Leczenie przyczynowe AZS polega na określeniu, co wywołuje lub nasila objawy i unikaniu kontaktu np. z sierścią zwierząt, substancjami chemicznymi czy wybranymi pokarmami.
- Leczenie objawowe AZS skupia się na łagodzeniu symptomów. W AZS najczęściej stosuje się leki przeciwhistaminowe, które wyciszają reakcję zapalną, kortykosteroidy, leki immunosupresyjne oraz leki biologiczne. Ogromne znaczenie ma również emolientoterapia.
To, co zostanie zastosowane, zależy od wieku pacjenta, lokalizacji zmian i stopnia ich nasilenia.
Bardzo ważne jest również wdrożenie do codziennej pielęgnacji emolientów, które nawilżają skórę i wspomagają odbudowę bariery skórnej. Coraz większą popularność wśródemolientów zyskują kosmetyki zawierające ektoinę, czyli naturalny związek organiczny o właściwościach nawilżających i ochronnych.
Ektoina w kosmetykach na AZS:
- doskonale nawilża naskórek,
- zabezpiecza go przed nadmiernym odparowywaniem wody,
- działa przeciwzapalnie,
- łagodzi podrażnienia,
- zmniejsza zaczerwienienia.
Balsam z ektoiną dla skóry atopowej i wrażliwej jest delikatny, dobrze tolerowany – może być używany u dzieci już od 1. dnia życia. Zawiera składniki aktywne, które znacznie zmniejszają dyskomfort związany z objawami AZS. Regularnie stosowany:
- wydłuża okresy remisji,
- daje ulgę w świądzie,
- wygładza skórę.
Podsumowanie: sucha skóra u dziecka, czy to AZS?
Sucha skóra na łokciach, za uszami i na szyi może być objawem atopowego zapalenia skóry u dziecka. To jednak nie jedyna jedyna przyczyna, więc warto wziąć pod uwagę inne czynniki, a wszelkie podejrzenia zawsze najlepiej omówić z pediatrą.
AZS nie zawsze ujawnia się wyłącznie w charakterystycznych obszarach, np. zgięciach przedramion i w dołach podkolanowych. Czasami dotyczy innych części ciała.
Jeśli u dziecka obserwuje się zmiany na łokciach, za uszami albo na szyi, które nawracają, wywołują silny świąd, suchość skóry i nasilają się w sytuacjach stresowych, warto rozpocząć diagnostykę w kierunku AZS.
Jeśli lekarz potwierdzi rozpoznanie, zaleci właściwe dla dziecka leczenie i sposoby pielęgnacji. Kluczowym jej elementem jest emolientoterapia. Emolienty zawierające ektoinę skutecznie łagodzą objawy AZS takie jak swędzenie, zaczerwienienie i suchość skóry, dając ulgę na długo.
Z ektoiną
prosto z natury
Bibliografia
1. M. Millan, J. Mijas, Atopowe zapalenie skóry – patomechanizm, diagnostyka, postępowanie lecznicze, profilaktyka, „Nowa Pediatria”, 2017, 4.
2. P. Kuna, D. Ochab-Krupnik, A. Mościcka, P. Łacwik, Zastosowanie ektoiny w chorobach skóry i błon śluzowych, „Alergologia Polska”, 2024, 11(2), s. 173–179.
3. M. Niewiem, U. Grzybowska-Chlebowczyk, Atopowe zapalenie skóry u dzieci, „Forum Medycyny Rodzinnej”, 2022, 16(2), s. 55–63.
4. R. Pawliczak, AZS – nowoczesne metody leczenia, https://podyplomie.pl/dermatologia/20810,azs-nowoczesne-metody-leczenia?srsltid=AfmBOopR-QCfCXbM5LA8t3dPXn5wJrtOmRrV-ikI-uuO7-vq17oBz6iA [dostęp na: 25.04.2025].
5. Atopowe zapalenie skóry, https://www.ptca.pl/atopowe-zapalenie-skory/ [dostęp na: 25.04.2025].