Terapia ręki to nie tylko praca z ręką
Wbrew pozorom terapia ręki nie obejmuje pracy tylko z ręką, a co więcej – usprawnianie samej ręki znajduje się na końcu oddziaływań terapeutycznych. Ręce nigdy nie pracują w odosobnieniu, a w połączeniu z całym ciałem, tułowiem, wzrokiem, słuchem i dotykiem. Znaczący wpływ ma również funkcjonowanie emocjonalne. Tym samym, terapia ręki nie może być działaniem odosobnionym, a czerpać i nawiązywać do wielu innych dziedzin, m.in. integracji sensorycznej, psychologii, pedagogiki, neurologii, fizjoterapii, terapii pedagogicznej, itp.
Terapia ręki okazuje się więc ogólnymi ćwiczeniami gimnastycznymi całego ciała. Dąży się do stabilizacji centralnej oraz takiej pracy ręki, aby działała swobodnie i w jak najlepszy sposób. Oznacza to, że jeśli praca ręki jest zaburzona, przyczyn należy szukać nie tyle w samej kończynie, co również w integracji sensorycznej czy we funkcjonowaniu wzrokowym. Stąd, jeśli na terapia ręki ma być efektywna, należy spojrzeć na nią całościowo i wieloetapowo, dokładnie i rzetelnie analizując przyczyny. Nierzadko zdarza się, że dziecko potrzebuje wsparcia specjalisty z innej dziedziny, by terapia ręki przyniosła zamierzony skutek.
Dowiedz się więcej: Moje dziecko brzydko pisze, czy to już dysgrafia?
Dla kogo terapia ręki?
Terapia ręki jest skierowana przede wszystkim do dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W przypadku dzieci w tym wieku oddziaływanie terapeutyczne jest bardzo duże, jak również samo doskonalenie czynności i sprawności. Niemniej, terapią ręki można objąć również młodzież i osoby dorosłe, a także malutkie dzieci, u których terapia ma bardziej charakter profilaktyczny.
Terapia ręki jest zalecana przede wszystkim dzieciom wykazującym:
- nieprawidłową postawę ciała,
- zaburzenia napięcia w obrębie całej kończyny górnej lub całego ciała (wzmożone, bądź obniżone napięcie mięśniowe),
- trudności z wykonywaniem codziennych czynności, problemy z nauką samoobsługi (trzymanie i picie z kubka, ubieranie się i zdejmowanie ubrań),
- problemy w wykonywaniu ruchów precyzyjnych/manipulacyjnych (lepienie plasteliny, nawlekanie koralików, układanie drobnych przedmiotów),
- powolne wykonywanie ruchów lub zbyt szybkie tempo,
- niechęć do dotykania różnych faktur,
- problemy w rozwoju czynności grafomotorycznych (kolorowanie, rysowanie), trudność w trzymaniu ołówka lub kredek, które są chwycone zbyt słabo (wypadają z ręki) lub ze zbyt dużym naciskiem (przebijają kartkę),
- opóźniony rozwój funkcji pisania,
- problemy z koordynacją ruchów obu rąk oraz z koordynacją wzrokowo-ruchową.
Wskazania do podjęcia terapii ręki są jednak jeszcze bardziej liczne. Nawet dzieciom wykazującym trudności w komunikacji i interakcjach społecznych czy opóźnienie w rozwoju mowy zaleca się pracę terapeutyczną ręki jako element wspomagający. Ukazuje to złożoność zagadnienia i ponownie podkreśla konieczność działania w wielu obszarach.
Terapia ręki w praktyce
Terapia ręki jest dopasowywana indywidualnie do wieku, umiejętności, ale również możliwości. Podstawą pracy terapeutycznej powinna być zawsze właściwa diagnoza, sformułowanie celów oraz metod. Terapia ręki, szczególnie dla dziecka, musi być motywująca, ale też atrakcyjna i wpleciona w zabawę. Bardzo ważne jest zaangażowanie dziecka, ponieważ terapia jest zwykle długa i wymaga systematyczności.
Zasadniczo, terapia ręki ma za zadanie usprawnić motorykę dużą, wzmocnić całe ciało, w tym obręcz barkową, a dopiero na samym końcu ćwiczyć ruchy manualne i precyzyjne kończyny górnej, wypracować poprawny chwyt czy lepsze pismo. Towarzyszyć temu powinna praca nad skupieniem uwagi podczas ruchów wykonywanych z zaangażowaniem obu rąk.
Terapia ręki – przykładowe ćwiczenia
Aby terapia ręki była efektywna, w pierwszej kolejności należy wzmocnić mięśnie (brzucha, miednicy, przepony, grzbietu). Ważne jest trzymanie się ustalonego schematu ćwiczeń i struktury zajęć, bez pomijania żadnego z etapów.
Wzmacnianie mięśni brzucha polega na podjęciu aktywności ogólnorozwojowych, między innymi:
- skłony, skrętoskłony,
- przysiady,
- brzuszki,
- ćwiczenia oddechowe,
- przenoszenie ciężaru ciała w różnych kierunkach,
- tzw. siłowanie się,
- turlanie się,
- w leżeniu na brzuchu: pływanie, zagarnianie przedmiotów, odpychanie piłki,
- w leżeniu na plecach: uderzanie piłki, przenoszenie piłki,
- kołyska,
- taniec,
- balansowanie na piłce,
- huśtanie się,
- zabawy ze skakanką,
- jazda na rowerze, hulajnodze.
Ćwiczenie rozruchowe:
- ruchy okrężne (poruszanie barkami),
- wymachy kończyną górną (całą ręką),
- naśladowanie zwierząt, np. ruchów skrzydeł,
- kręcenie kołem hula hop na przedramieniu,
- zasłanianie i odsłanianie zasłon,
- malowanie całymi dłońmi na dużych powierzchniach papieru,
- przenoszenie dużych przedmiotów, np. kartonów,
- odbijanie balonu,
- rzucanie dużą piłką plażową,
- zdejmowanie rzeczy z jak najwyższej półki.
Ćwiczenia manualne (angażujące łokieć, przedramię, nadgarstek):
- nawijanie włóczki na kłębki,
- rzucanie i łapanie piłki,
- kozłowanie,
- rzucanie na odległość,
- toczenie piłki do celu,
- nazywanie i pokazywanie części ciała,
- przesypywanie piasku, ryżu,
- przelewanie wody,
- krążenia dłoni,
- odkręcanie słoików o różnej średnicy,
- mycie ciała,
- czesanie włosów,
- przeciąganie liny,
- ugniatanie mas, gniotków.
Ćwiczenia manipulacyjne:
- budowanie z klocków,
- układanie puzzli,
- wycinanie, sklejanie,
- składanie papieru techniką origami,
- stemplowanie,
- lepienie z plasteliny, gliny, ciasta,
- malowanie farbami,
- rysowanie kredkami, kolorowanie obrazków,
- robienie kulek z papieru,
- przewlekanie sznurowadeł,
- wyciskanie gąbki,
- zabawy paluszkowe,
- gra na instrumentach,
- skręcanie i rozkręcanie długopisów,
- wieszanie pranie i przypinanie klamerkami,
- budowanie z małych klocków.
Na co dzień dziecko również wykonuje wiele ćwiczeń z zakresu terapii ręki. Dotyczy to przede wszystkim czynności z życia codziennego (ubieranie się, zdejmowanie ubrań, mycie się, sprzątanie, zamiatanie, przelewanie), jak również zadań kuchennych (mycie, obieranie, krojenie, przesypywanie, odkręcanie, itd.). Jednak, najważniejsze jest, aby nie wykonywać tych ćwiczeń na siłę.
Może zainteresować Cię również: Czy muzyka stymuluje inteligencję dziecka?
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.