Wysypka – objaw uczulenia czy choroby zakaźnej?
Do gabinetów pediatrów często zgłaszają się rodzice z dziećmi, u których pojawiły się zmiany skórne. O tym, co je powoduje, orzeka lekarz. Przyczyną wysypek mogą być wirusowe lub bakteryjne choroby infekcyjne, choroby dermatologiczne, alergie lub zakażenie pasożytami.
Zanim lekarz postawi diagnozę, musi nie tylko przyjrzeć się skórze małego pacjenta, ale także zebrać szczegółowy wywiad na temat innych dolegliwości, objawów, ewentualnych chorób przewlekłych, zażywanych leków, odbytych wyjazdów czy ostatnich szczepień. Pediatra analizuje również takie kwestie jak wielkość, zabarwienie, ucieplenie, uwypuklenie ponad powierzchnię skóry, zajmowany obszar skóry lub śluzówek oraz kolejność narastania zmian. Dopiero takie skrupulatne badanie może dać odpowiedź na pytanie, co mogło wywołać wysypkę u dziecka.
Przeczytaj także: Choroby zakaźne skóry u dzieci – odra i ospa wietrzna
Wysypka u dziecka jako objawy infekcji
Stosunkowo często wysypki są objawem choroby wirusowej. Infekcjom wirusowym bardzo często towarzyszą wysypki plamiste, plamisto-grudkowe (najczęściej) oraz pęcherzykowe. Sama wysypka może być głównym objawem choroby, jak w przypadku różyczki czy odry, lub towarzyszyć innym objawom zakażenia, jak przy mononukleozie zakaźnej, infekcjach adenowirusowych lub chorobach enterowirusowych. Wysypki towarzyszące odrze, ospie wietrznej czy różyczce są bardzo charakterystyczne i raczej trudno pomylić je z inną jednostką chorobową.
Dzięki obowiązkowym szczepieniom, dzieci chorują na odrę zdecydowanie rzadziej. Nie oznacza to jednak, że choroba ta jest wyeliminowana. Mniej więcej w drugim dniu choroby u pacjenta na głowie lub twarzy pojawiają się bardzo charakterystyczne grudkowo-plamiste zmiany na skórze (zwane osutką). Wykwity te zaczynają stopniowo schodzić w dół ciała chorego. Często towarzyszą im także plamki Koplika, czyli szarobiałe grudki na błonie śluzowej policzków.
W przypadku różyczki, u połowy pacjentów pojawia się charakterystyczna plamisto-grudkowa wysypka. Jej kolor może się zmieniać od bladoróżowego do czerwonego. Zwykle pierwsze różyczkowe wykwity pojawiają na twarzy, a następnie w ciągu doby rozprzestrzeniają się na tułów i kończyny. Zwykle po kilku dniach ustępują bez przebarwień.
Trzydniówka (rumień nagły) to choroba występująca prawie zawsze u dzieci do trzeciego roku życia. W jej przebiegu pojawia się bladoróżowa drobnoplamisto-grudkowa wysypka na tułowiu, szyi i twarzy-rzadko na kończynach.
U chorych na rumień na twarzy i policzkach pojawia się charakterystyczna gruboplamista, zlewająca się wysypka, która nierzadko przybiera kształt motyla (ten efekt nazywa się także „twarzą spoliczkowaną‟). Tułów i wyprostowane części kończyn pokrywają plamiste, blednące do środka wykwity, które nazywa się wykwitami koronkowymi lub girlandowatymi.
Od 5 proc. do 50 proc. chorych zakażonych enterowirusami boryka się towarzyszącą chorobie wysypką. Zazwyczaj jest bladoróżowa i plamisto-grudkowa. Czasem w jamie ustnej lub na kończynach pacjenta pojawiają się zmiany pęcherzykowe.
Rodzaje wysypek u dzieci
Czym jest wysypka plamista? W nomenklaturze medycznej jako plamkę rozumie się wykwit, który nie wystaje ponad powierzchnię skóry i nie da się go wyczuć w badaniu dotykiem. Ze względu na rozmiar plam (od 1 mm do ponad 5 mm) można podzielić wysypki na drobnoplamiste, średnioplamiste i gruboplamiste.
Grudka z kolei to zmiana skórna, która wystaje ponad powierzchnię, jest wyraźnie ograniczona, wyczuwalna w badaniu palpacyjnym i pozbawiona płynu (w odróżnieniu od pęcherzy).
Bąble pokrzywkowe, podobnie jak grudki, wystają ponad powierzchnię skóry i nie zawierają w sobie płynu. Najczęściej mają różowy, kremowy lub czerwony kolor i rumieniową obwódkę. Pojawiają się nieregularnie, nie mają także zdefiniowanego kształtu. Na skórze wykwitają nagle i równie błyskawicznie znikają (takie zjawisko określa się mianem pełzania). Bardzo często towarzyszy im obrzęk skóry.
Wysypka towarzyszyć może wspomnianym wcześniej zakażeniom, ale także HIV lub być objawem zespołu Gianottiego-Crostiego.
Wysypka pojawia się także w przypadku chorób o podłożu bakteryjnym – na przykład przy szkarlatynie lub przy liszajcu. Na skórze pacjentów ze szkarlatyną pojawia się drobna, różowa i plamista wysypka (zwana osutką). Zmiany przypominają ślady po ukłuciu skóry ostrą szczotką ryżową. Po ich naciśnięciu, plamy na chwilę znikają i zauważyć można żółtawe podłoże. W zgięciach łokciowych, pachwinach i pachach wykwity skórne są wybroczynami. Po 2-3 tygodniach skóra zaczyna się łuszczyć. Pozbawione wykwitów zostają charakterystyczne fragmenty twarzy – fałdy nosowe i broda, tworząc w ten sposób znamienny dla tej infekcji trójką Fiłatowa.
Liszajec jest chorobą bakteryjną, która prowadzi do powstania pęcherzyka na wykwicie rumieniowym na twarzy i/lub kończynach. Pęcherzyk ten łatwo pęka i powstaje nadżerka o wielkości 1-2 cm pokryta ropną wydzieliną. Wydzielina ta szybko zasycha, tworząc w ten sposób charakterystyczny miodowy strup.
Większość wysypek w chorobach zakaźnych ma charakter mieszany plamisto-grudkowy lub grudkowo-plamisty. Kolejność przyjęta we wspomnianym nazewnictwie nie jest bez znaczenia. Rodzaj wykwitów (plamka lub grudka), który dominuje, umieszczany jest na początku tego złożenia.
Wysypka przy alergii
Jak wygląda alergia skórna? Wysypki alergiczne w przypadku kontaktowego alergicznego zapalenia skóry (zwanego egzemą lub wypryskiem alergicznym) manifestują się zaczerwienieniem, pęcherzykami z płynem i drobnymi sączącymi się grudkami w fazie ostrej. W przewlekłej fazie alergia kontaktowa objawia się złuszczaniem, pękaniem, suchością i pogrubieniem skóry.
Umiejscowienie wyprysku alergicznego zależy od alergenu powodującego uczulenie, np. osoby z nadwrażliwością na dany składnik odżywki do włosów, będą mieć zmiany na owłosionej skórze głowy, a osoby z nadwrażliwością na nikiel, zauważą wysypkę alergiczną np. na tułowiu.
Do zmian skórnych, które mogą nasuwać podejrzenie alergicznej choroby skóry zaliczyć można:
- pokrzywkę (przypomina bąble jak po oparzeniu pokrzywą),
- pęcherzyki z płynem,
- zaczerwienienie skóry,drobne grudki na podłożu z zaczerwienionej skóry,
- złuszczanie skóry,
- nawracające zmiany skórne oraz świąd.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Przyczyny alergii skórnych (antybiotyki, słońce, AZS, itp.)
Czym jest alergia skórna? Alergia to nadmierna, swoista odpowiedź immunologiczna na czynniki zewnętrzne, która prowadzi do wystąpienia objawów chorobowych. Alergiczne zmiany skórne mogą pojawiać się j zarówno jako manifestacja alergii kontaktowej, pokarmowej, jak i wziewnej.
Przyczyny alergii skórnej mogą być bardzo liczne. Tak naprawdę uczulić może wszystko. W literaturze medycznej znaleźć można nawet opisy chorych uczulonych na wodę. Są to, co prawda bardzo rzadkie przypadki, niemniej zdarza się, że nawet najbardziej, wydawać by się mogło „hipoalergiczne‟ produkty, powodują reakcję alergiczną. Przy okazji warto przypomnieć, że określenie „hipoalergiczny‟ nie oznacza produktu/składniku, który nie uczula. Alergie mają bardzo osobniczy charakter.
Zawsze może znaleźć się osoba nadwrażliwa na ten konkretną substancję. Przedrostek „hippo‟ w języku greckim oznacza „mniej‟. W stosunku do np. kosmetyków można wyjaśnić to tak, że takie produkty opatrzone informacją „hipoalergiczne‟ po prostu uczulają rzadziej, mniej osób potencjalnie ma na nie alergię.
Za powszechne środowiskowe alergeny wziewne uważa się pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść (naskórek) zwierząt. Alergie pokarmowe statystycznie najczęściej wywołują z kolei: białko mleka krowiego, ryby, jaja, owoce morza, orzechy oraz owoce i warzywa.
Do reakcji skórnej będącej następstwem alergii kontaktowej przyczyniają się substancje, z którymi skóra ma bezpośredni kontakt. Najbardziej popularnymi alergenami kontaktowymi są:
- metale,
- konserwanty,
- barwniki i substancje zapachowe.
Bardzo duża liczba osób ma nadwrażliwość na nikiel (który wykorzystywany bywa przy produkcji dodatków do odzieży czy biżuterii). Często rejestrowane jest również uczulenie na lateks.
Jak wygląda alergia skórna? Zmiany skórne powstające na tle alergicznym można podzielić na kilka grup:
- Pokrzywka alergiczna to przypominająca poparzenie pokrzywą zmiana skórna, którą wywoływać mogą zarówno alergeny kontaktowe, wziewne, jak i pokarmowe oraz niektóre leki (np. antybiotyki) czy jad owadów. Bardzo często pojawia się i znika błyskawicznie, ale zdarza się także przewlekle występująca (nawet przez kilka tygodni) pokrzywka.
- Atopowe Zapalenie Skóry. To zapalna, przewlekła i nawrotowa choroba skóry, w której głównym objawem jest dotkliwy, uporczywy świąd oraz typowo umiejscowione zmiany skórne. AZS wywoływać lub zaostrzać mogą alergeny pokarmowe (bardzo często białko mleka krowiego), kontaktowe, wziewne, znajdujące się na skórze drobnoustroje, zmiany klimatu, stres, przebyte infekcje, używane kosmetyki, czy środki codziennej higieny lub materiały ubrań.
- Alergiczny Wyprysk Kontaktowy (kontaktowe alergiczne zapalenie skóry) – pojawia się u osób uczulonych na alergeny kontaktowe w chwili, kiedy ich skóra zetknie się z tak zwanymi haptenami, czyli drobnocząstkowymi substancjami, które ze względu na niewielki rozmiar pokonują barierę skóry i wnikają do organizmu. Tam wiążą się z białkami, a układ immunologiczny osoby nadwrażliwej na daną substancję, zaczyna traktować ją jako zagrożenie. W wyniku reakcji zapalnej na skórze powstają zmiany skórne. Za wystąpienie wyprysku kontaktowego najczęściej odpowiadają metale, kosmetyki, lanolina, detergenty pianotwórcze (SLS, SLES), balsam peruwiański, neomycyna, olejki eteryczne, propolis, składniki gum, żywice epoksydowe, lateks.
- Wyprysk fotoalergiczny powstaje u osób cierpiących na tzw. fotodermatozy, czyli choroby skórne wywołane działaniem światła. Wypryski fotoalergiczne mogą także pojawiać się u osób zażywających leki przeciwzapalne (np. ketoprofen) i stosujących organiczne filtry słoneczne.
- Proteinowy wyprysk kontaktowy to odmiana wyprysku, która występuje głównie u osób ze skazą atopową, które mają stały kontakt z produktami białkowymi (np. pracownicy gastronomii), wiąże się ściśle z pokrzywką kontaktową.
Co na alergie skórne u dzieci?
Leczenie alergii skórnych, jak już wspomniano na początku, rozpoczyna się od zidentyfikowania przyczyny. Ze względu na różne rodzaje zmian skórnych i różne przyczyny, celowane leczenie będzie się różnić. Nim jednak uda się rozpoznać winowajcę alergicznych zmian skórnych, warto wdrożyć kilka zmian w codziennej pielęgnacji i sięgnąć po domowy sposób na alergie skórne.
Domowe sposoby na uczulenie skórne
Skóra alergiczna bardzo często łatwo się przesusza, co powoduje jej dodatkowe podrażnienie. Tak naprawdę wstępem do leczenia zmian alergicznych na skórze powinna być zmiana pielęgnacji i szczególne dbanie o prawidłową higienę skóry. W przypadku dzieci z wysypkami alergicznymi koniecznie należy zadbać o regularne natłuszczanie i nawilżanie skóry.
Warto do każdej kąpieli (w chłodnej wodzie) dodawać emolienty i często (przynajmniej dwa razy dziennie) smarować skórę dziecka preparatami, które będą wspierać warstwę hydrolipidową naskórka. Warto sięgać po preparaty dedykowane skórze atopowej i preparaty zawierające ektoinę, mocznik, kwas linolenowy czy polidokanol, które nie tylko wspierają regenerację naskórka, ale i łagodzą dokuczliwe swędzenie.
Osoby z tendencją do uczuleń skórnych powinny unikać wysuszających mydeł, soli do kąpieli, silnych detergentów, nieprzepuszczalnych ubrań, wełnianej odzieży i syntetycznych materiałów. Alergicy skórni muszą także unikać ekspozycji na promienie słoneczne oraz mróz.
Jednym z domowych sposobów na łagodzenie alergii skórnej jest zastosowanie wywaru z ziół. Niektóre z nich mają właściwości przeciwhistaminowe oraz redukujące świąd i obrzęk skóry. Najczęściej używaną rośliną o właściwościach łagodzących jest rumianek. Można po prostu przyłożyć do zmienionego alergicznie fragmentu skóry chłodny kompres z wywarem z rumianku lub zastosować maść rumiankową. Korzystanie z maści ma tę przewagę, że przy okazji łagodzenia ekstraktem z zioła, natłuszczamy skórę wazeliną, która jest podkładem maści. Ulgę piekącej i swędzącej skórze przyniesie także świeży sok z aloesu lub maść aloesowa. Aloes przyspiesza regenerację i szybko koi skórę.
Leki na alergie skórne (ogólnie)
Bez względu na przyczynę wystąpienia alergii skórnej w większości przypadków lekarze przepisują stosowanie doustnych leków przeciwalergicznych. Ich działanie polega głównie na zatrzymaniu uwalniania histaminy, czyli hormonu, który aktywuje się w wyniku kontaktu alergenem, pod wpływem zmian temperatury czy przy uszkodzeniu tkanki. Dawkowanie konkretnego leku ustalane jest przez lekarza indywidualnie.
W przypadku alergii skórnych zastosowanie znajdują także leki na bazie kortykosteroidów o miejscowym działaniu. Niektóre leki mają w swoim składzie jeszcze antybiotyki czy środki odkażające. Mogą mieć formę maści, kremów, aerozoli lub lotionów. O ich doborze i dawkowaniu decyduje lekarz. W przypadku Atopowego Zapalenia Skóry i wyprysków kontaktowych specjaliści coraz częściej wypisują leki zawierające takrolimus i pimekrolimus.
Jak widać, wysypki skórne to szeroki temat. W życiu małego dziecka pojawiają się stosunkowo często. Ich wystąpienie wymaga konsultacji lekarskiej, ale jeżeli dziecko nie ma żadnych innych niepokojących objawów (np. gorączki), można poczekać dzień lub dwa, zanim umówimy się do specjalisty.
Może zainteresować Cię również: Ektoina – co to jest, działanie, skutki uboczne
