Podstawowym, a zarazem najbardziej racjonalnym, sposobem żywienia niemowląt karmienie pokarmem matki. Przystawienie do piersi powinno rozpocząć się w pierwszych dwóch godzinach życia noworodka. Dziecko karmione „na żądanie” samo reguluje sobie przerwy między karmieniami i powinno być jak najczęściej przystawiane do piersi, także w nocy. Przy dostatecznej ilości pokarmu u zdrowych dzieci, w pierwszych tygodniach ilość karmień może wynosić nawet 7-8 na dobę. Z biegiem czasu przerwy między karmieniami wydłużają się i zmniejszają do 5-6 „posiłków” na dobę. Na ilość wytwarzanego pokarmu ma wpływ:
- częste przystawianie do piersi
- przekonanie matki o słuszności karmienia naturalnego,
- komfort psychiczny i fizyczny w czasie laktacji.
Czy dopajać niemowlę karmione piersią?
Przez około 4. dni po porodzie wydziela się tak zwana siara (10-100 ml na dobę) czyli kremowo-żółty pokarm o odczynie zasadowym. Siara, inaczej zwana młodziwem, zawiera więcej białka, a jednocześnie mniej tłuszczu i węglowodanów, niż mleko w późniejszym etapie laktacji.
Na początku karmienia mleko zawiera więcej wody, natomiast pod koniec karmienia, a także w nocy, staje się bogatsze w tłuszcze. Na jakość pokarmu wpływa sposób odżywiania i poziom nawodnienia u matki.
Zalety mleka kobiecego:
- dopasowane do możliwości trawiennych noworodków, nie obciąża niedojrzałego jeszcze układu pokarmowego i wydalniczego,
- zawiera korzystny skład wszystkich niezbędnych składników odżywczych w odpowiednich ilościach,
- zapewnia częściową odporność na czynniki zakaźne, poprzez zawartość np. immunoglobulin, leukocytów, laktoferyny oraz lizozymu,
- karmienie piersią zapewnia potrzebę bliskości, co sprzyja pogłębianiu więzi matki i dziecka, jednocześnie zapewniając mu prawidłowy rozwój psychiczny i fizyczny.
Przeczytaj także: Ciekawostki na temat karmienia piersią
Czy dopajać niemowlę karmione mlekiem modyfikowanym?
Preparaty do „początkowego żywienia” niemowląt, a także do „dalszego żywienia”, zaliczane są do środków specjalnego przeznaczenia żywieniowego i powinny być stosowane tylko w przypadku, gdy karmienie naturalne jest niemożliwe.
Podstawa mleka modyfikowanego jest mleko krowie poddane procesowi modyfikacji, tak aby jego skład jak najbardziej przypominał skład mleka kobiecego. Do tych modyfikacji zaliczyć można:
- zmniejszenie ilości białka i zmiana jego składu poprzez dodanie demineralizowanej serwatki,
- zmianę jakości tłuszczów,
- dodanie laktozy w celu uzupełniania węglowodanów,
- ograniczenie zawartości sodu, potasu i chloru,
- zmniejszenie proporcji wapnia do fosforu,
- wzbogacenie mleka żelazem, cynkiem, selenem i jodem,
- dodanie probiotyków, prebiotyków, inozytolu i choliny.
Niemowlętom karmionym mlekiem modyfikowanym nie zaleca się podawania wody do momentu rozszerzania diety.
Woda przyjacielem dziecka: od kiedy dopajać niemowlę?
Woda powinna towarzyszyć dziecku od samego początku rozszerzania diety. Układ pokarmowy wtedy dopiero zaczyna uczyć się trawić pokarmy inne niż mleko, a do tego niezbędna jest woda, która ponadto wpływa m.in. na:
- regulację temperatury ciała dziecka,
- transport substancji odżywczych,
- usprawnienie pracy mózgu,
- stan skóry.
Niedobór wody w organizmie niemowlęcia może negatywnie wpłynąć na jego zdrowie, jednak nie zawsze da się to szybko zauważyć. Małe dzieci nie kontrolują ilości spożytej wody, dlatego to osoby dorosłe są odpowiedzialne za prawidłowe nawadnianie niemowlaków i kontrolowanie ilości wypitej przez nie wody.
Zapotrzebowanie organizmu dziecka na wodę:
- 0 – 6 miesięcy: wyłącznie mleko mamy lub mleko modyfikowane (woda tylko w przypadku wysokich upałów),
- 6 – 12 miesięcy: około 800 ml (tylko mleko i woda),
- >12 miesięcy: około 1300 ml płynów,
- wiek przedszkolny: około 1700 ml płynów.
Bardzo ważne jest to, aby podawać dziecku wodę w małych ilościach, w przeciwnym razie zostanie ona wydalona zbyt szybko i nie spełni swojej funkcji.
Jaką wodę wybrać dla niemowlaka i kiedy podawać?
Niemowlęta powinny pić wodę źródlaną lub przegotowaną wodę z kranu. Niezmiernie ważne jest to, aby nie spożywały wody wysokozmineralizowanej oraz takiej, która jest otwarta dłużej niż 48 godzin. Dzieciom starszym można podawać wodę niskozmineralizowaną.
Wodę należy podawać w kubeczku, z którym oswajamy niemowlę już od etapu rozszerzania diety. Podczas pierwszego kontaktu dziecka z kubeczkiem wody, należy:
- nalać do kubka niewielką ilość wody,
- zbliżyć kubek do ust pociechy,
- oprzeć brzeg kubka na dolnej wardze dziecka i lekko przechylić, aby woda dotknęła ust,
- gdy dziecko pije, rodzic przytrzymuje kubeczek, jeśli zaś maluch wypluwa wodę, należy odsunąć naczynie i zacząć wszystko od początku.
Dopajanie dziecka wodą jest niezmiernie ważne, nie tylko podczas posiłków ale także w ciągu całego dnia. Dlatego należy zabierać ze sobą wodę na każdy spacer z dzieckiem. Dzieci są wspaniałymi obserwatorami i chętnie naśladują dorosłych. Jeśli więc rodzic często sięga po wodę, potomek będzie robił tak samo, co jest korzystne dla jego zdrowia i całościowego rozwoju.
Czy podawać herbatki dla niemowląt?
Niemowlęta karmione piersią do ukończenia 6. miesiąca życia nie potrzebują niczego, żadnych pokarmów ani płynów, poza mlekiem matki – które, przypomnijmy, zmienia swój skład w zależności od bieżących potrzeb dziecka. Inaczej jest z mlekiem modyfikowanym o stałym składzie, nie zawsze pozwalającym w pełni ugasić pragnienie. Dlatego w niektórych sytuacjach, np. podczas upałów albo choroby, można podać maluszkowi wodę. Przy czym nie zawsze jest to potrzebne!
A co z innymi płynami, w tym bardzo popularnymi herbatkami dla niemowląt na najróżniejsze dolegliwości, kolki, wzdęcia, rozdrażenienie. Dietetycy nie polecają ich z kilku powodów. Przede wszystkim kojące działanie herbatek ziołowych (koperkowej, rumiankowej) nie znajduje potwierdzenia naukowego. Co ważniejsze, wiele z tych granulowanych i „owocowych” zawiera w swoim składzie mnóstwo cukru, dlatego zamiast wspomóc zdrowie dziecka, czynią zupełnie odwrotnie. Dlatego jeśli już dopajać niemowlęta, to wyłącznie wodą.
Czy podawać dzieciom soki?
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, bazującego na opinii APP i ESPGHAN, soki wprowadzamy do diety niemowlaka po tym, jak ukończy 1. rok życia. Ze względu na wysoką zawartość cukru (zwłaszcza w kolorowych napojach) najlepiej aby były to soki przecierowe, wyciskane prosto z owoców. Pamiętajmy jednak, że wybierając pomiędzy sokiem jabłkowym a soczystym jabłkiem, lepiej zdecydować się na tę drugą opcję. Owoce są znacznie bogatszym źródłem witamin, minerałów i innych ważnych składników odżywczych, niż soki, nawet świeżo wyciśnięte. Jeśli chcemy podać dziecku sok, niech to będzie pół szklanki soku ze 100% owoców w formie dodatku do posiłku lub przekąski. Sokiem nie dopajamy niemowląt i nie częstujemy nim zbyt często starszych dzieci.
Czy dopajać niemowlę?
Podsumowując, niemowlaka karmionego mlekiem mamy nie trzeba dopajać wodą. Maluszka karmionego mieszanką można, gdy wydaje się spragniony, ale nie jest to regułą. Wodę podajemy dzieciom na etapie rozszerzania diety, w przypadku dzieci karmionych sztucznie zwykle wcześniej niż u tych na piersi. Z herbatek dla niemowląt lepiej całkowicie zrezygnować, soki pojdajemy dzieciom okazjonalnie. Podstawą nawodnienia, poza mlekiem matki, jest woda.
Dla starszych niemowląt najlepsza jest woda źródlana lub naturalna woda mineralna – niskozmineralizowana, niskosodowa, niskosiarczanowa. Nie każda woda butelkowana jest odpowiednia dla niemowląt i małych dzieci. Informacje na temat wody są umieszczone na etykiecie (woda niskozmineralizowana – ogólna zawartość soli mineralnych <500 mg/l).
Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
Może zainteresować Cię także: Pierwsze naczynia dla dziecka – na co zwrócić uwagę przy ich wyborze?