Higiena zdrowia psychicznego u dzieci – dlaczego to takie ważne?
Zdrowie psychiczne dzieci jest bardzo ważne, ponieważ umiejętności takie, jak radzenie sobie ze stresem, regulacja emocji, rozpoznawanie własnych potrzeb i utrzymywanie pozytywnych relacji z innymi, rzutują na wiele sfer życia dziecka. Zaburzenia zdrowia psychicznego utrudniają funkcjonowanie w szkole, domu, grupie rówieśniczej, powodują trudności z nauką, wywołują poczucie niedopasowania oraz obniżają poczucie własnej wartości u dzieci.
Według danych z NFZ, w Polsce na depresję (zaburzenie nastroju) leczyło się w 2021 roku ok. 25,3 tys. dzieci i młodzieży (2), a wiele przypadków doświadczania tej choroby nie jest rejestrowanych. Wiele dzieci w konsekwencji objawów tej choroby doświadcza myśli samobójczych, co w najgorszym wypadku grozi śmiercią młodego człowieka.
Na świecie, według danych WHO (Światowa Organizacja Zdrowia), 280 milionów osób cierpi na depresję (1). Depresja jest jednym z zaburzeń, które mogą się rozwinąć w wyniku nawarstwienia problemów środowiskowych, czynników genetycznych oraz sytuacji kryzysowych, dlatego tak ważna jest profilaktyka.
Rodzice, dzięki swojemu wsparciu, odpowiedniemu podejściu oraz uczeniu dzieci korzystnych zachowań, mogą zrobić bardzo wiele dla poprawy zdrowia psychicznego dziecka.
Dowiedz się więcej: Depresja dotyka coraz więcej dzieci i nastolatków. Jak ją rozpoznać?
Jak wspierać zdrowie psychiczne dziecka?
Higiena zdrowia psychicznego obejmuje wdrożenie w życie różnych działań profilaktycznych, które pomagają rozładowywać codzienne napięcia, radzić sobie z konfliktami i sytuacjami trudnymi, a dodatkowo wzmacniają więzi rodzinne i przyjacielskie.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
Postaw na szczerą i ciepłą rozmowę
Dziecko uczęszczające do szkoły mierzy się z różnymi wyzwaniami. Niektóre z nich mogą być przytłaczające. Dlatego warto rozmawiać z dzieckiem codziennie, jednak zamiast sztampowego pytania „Jak było w szkole?”, warto powiedzieć, że „Tęskniłam za Tobą! Czego ciekawego się dowiedziałaś? Jak było na przerwach? Kogo dziś spotkałaś i z kim najlepiej Ci się rozmawiało?”. Takie pytania wskazują na zainteresowanie rodzica, na chęć poznania perspektywy dziecka.
Kiedy zaczynamy rozmowę, warto skupić 100% swojej uwagi na dziecku, tak, aby widziało, że jest dla nas ważne i słuchane z ciekawością. Wspólne rozmowy wzmacniają więzi, powodują, że dziecko ma do rodzica zaufanie, chętnie dzieli się swoim światem. Warto rozmawiać o uczuciach w różnych sytuacjach, swoich pasjach, zainteresowaniach, dzielić się z dzieckiem ciekawymi przemyśleniami.
Doceniaj dziecko za to, że jest
Rodzic dla dziecka jest pierwszą osobą, która pokazuje mu, co jest w życiu ważne, jak jest odbierane, jak jego zachowania widzą inni. Aprobata rodzica oraz jego akceptacja są bardzo ważne, dlatego doceniaj dziecko za jego starania, wysiłek, zaangażowanie. Chwal mówiąc np. „Widzę, ile wysiłku włożyłaś w tę pracę, chyba bardzo się postarałaś?”, „Potrafisz bardzo szybko biegać. Jak się czujesz, że to Ty byłeś pierwszy na mecie?”, „Jak słucham tego, jak śpiewasz, jest mi bardzo przyjemnie. Słychać, że długo ćwiczyłaś tę piosenkę”.
Zapewnij bezpieczne i przewidywalne środowisko
Wspólne rytuały, harmonogram dnia, przewidywalne zachowania rodziców pozwalają dziecku czuć się bezpiecznie. Krzyki, groźby, brak rutyny powodują, że u dziecka narasta napięcie, czuje się zagrożone i pełne lęku. Dlatego staraj się minimalizować napięcia w domu, rozwiązywać spory i konflikty w sposób spokojny, z szacunkiem do drugiej strony. Kiedy czegoś zakazujesz, wytłumacz dziecku po co, to robisz. Trudne emocje mogą pojawić się dlatego, że podnosisz głos, krzyczysz – przeproś dziecko za swoje zachowanie. Starajcie się szukać rozwiązań, które będą do przyjęcia dla obu stron bez gróźb i szantażu.
Przeczytaj także: 6 pytań do psychologa – dr Konrad Piotrowski o wypaleniu rodzicielskim
Zachęć do aktywnego wypoczynku
Aktywność fizyczna jest bardzo ważna, nie tylko dla dzieci, ale również dla dorosłych. Dlatego wspólne wyprawy na basen, rower, bieganie, zabawa na trampolinach czy wycieczki do lasu mogą być atrakcją dla całej rodziny. Sport bardzo pomaga w radzeniu sobie z napięciem oraz rozładowaniem nagromadzonych, trudnych emocji. Warto postawić na codzienną dawkę ruchu dla całej rodziny.
Wspieraj poczucie własnej wartości u dziecka
Doświadczanie bezwarunkowej miłości, akceptacji i troski ze strony rodzica pokazuje dziecku, że jest wystarczające, dobre, dlatego, że jest i kochasz je nie dlatego, że coś robi, ale dlatego, że istnieje. Wspólna zabawa, gotowanie, zaciekawianie się w rozmowie, tym, co interesuje Twoje dziecko pokazuje mu, że jest dla ważne. Dzięki rodzicowi może lepiej poznać siebie, swoje mocne strony, to co lubi i jest dla niego ważne, a to pozwala też na angażowanie się w wiele aktywności, które dają okazję do sprawdzenia swoich sił. Samodzielność, branie udziału w różnych zajęciach, próbowanie swoich sił w nowych zadaniach, daje dziecku poczucie sprawczości, co przekłada się na jego dumę i zadowolenie z siebie.
Ustalcie zasady korzystania z urządzeń elektronicznych
Negatywny wpływ nadmiernego korzystania z internetu oraz social mediów został już wielokrotnie udowodniony, dlatego tak ważne jest, aby ustalić w rodzinie odpowiednie zasady korzystania ze smartfonu, laptopa czy tabletu. Wyznaczenie czasu na oglądanie lub granie oraz sumienne egzekwowanie ustaleń od członków rodziny, będzie sprzyjać zdrowiu psychicznemu. Staramy się nie dawać dziecku telefonu czy umożliwiać grania, jako formy nagrody za dobre zachowanie lub jako formę spacyfikowania dziecka, kiedy zachowuje się nie tak, jak chcemy. Takimi działaniami pokazujemy dziecku, że korzystanie ze smartfonu lub tabletu jest czymś niezwykłym, atrakcyjnym i pożądanym. Dodatkowo możemy niechcący utrwalać nieodpowiednie zachowania dzieci. Warto minimum dwie godziny przed snem dziecka odłożyć urządzenia elektroniczne i zaproponować wyciszające aktywności – wspólne czytanie, zabawę, śpiewanie piosenek lub kolorowanie.
Znajdźcie sposoby na szkolny stres
Dzieci, które chodzą do szkoły, są narażone na presję szkolną i rówieśniczą. Muszą sprostać wielu wymaganiom, chcą też dopasować się do grupy, znaleźć w niej swoje miejsce. Warto rozmawiać z dzieckiem o przeżywanych emocjach, ważnych dla niego sytuacjach, poznawać kolegów i koleżanki syna czy córki, aby wiedzieć, co się dzieje. Uważna obserwacja rodzica może pomóc, kiedy zaczyna dziać się coś niepokojącego np. dziecko, nie radzi sobie ze stresem przed sprawdzianem lub bardzo mocno przeżywa spór z koleżanką. Obecność rodzica, wsparcie i zrozumienie sytuacji oraz porozmawianie o możliwych rozwiązaniach, pokazuje dziecku, że nie jest z problemem samo. Warto sprawdzić, czy dziecko nie ma za dużo zajęć, czy nie jest zbyt przeładowane. Jeśli zajdzie taka potrzeba, warto porozmawiać z nauczycielami o dostosowaniu nauczania do potrzeb dziecka.
Kiedy zwrócić się o pomoc do specjalisty?
Rodzic, jako pierwszy może dostrzec, że dzieje się coś niepokojącego z dzieckiem. Jakie sygnały powinny zwrócić szczególną uwagę?
- Izolowanie się od rówieśników.
- Rezygnowanie z dotychczasowych zainteresowań, które sprawiały dziecku dużo radości.
- Znaczne zmiany zachowania dziecka – wycofanie się, rezygnacja z nauki lub wręcz odwrotnie diametralne poprawienie ocen, znaczna aktywność, czy wagary.
- Nie dbanie o higienę, ubiór.
- Częste deklarowanie smutku, apatia, niechęć do wspólnych aktywności.
- Znaczna nadpobudliwość.
- Trudności z koncentracją uwagi i pamięcią.
- Chroniczne bóle brzucha, głowy.
- Uczucie przewlekłego zmęczenia.
- Nadmierna senność, znaczne koszmary nocne, wybudzanie się.
- Chroniczne objawy lęku, paniki, niepokoju.
- Deklaracje „nie chce mi się już żyć”, „beze mnie byłoby Wam lepiej”, „wszystko jest bez sensu”.
Jeśli zauważysz niepokojące objawy, porozmawiaj z dzieckiem, o tym, co widzisz, opowiedz o swoich uczuciach i porozmawiaj o możliwych formach pomocy, zapytaj czego dziecko, teraz najbardziej potrzebuje. To również dobry moment, aby zwrócić się o pomoc do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, psychologa szkolnego, pedagoga i wychowawcy. Jeśli problem jest poważny, obawiasz się o zdrowie i życie swojego dziecka, skorzystaj ze wsparcia psychiatry, psychologa lub psychoterapeuty.
Może zainteresować Cię także: Porozumienie bez przemocy – co musisz o nim wiedzieć?
- Word Health Organization. Depresion https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression [dostęp 27.09.22]
2. Narodowy Fundusz Zdrowia, portal Zdrowe Dane, https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/zestawienia/informacje-o-depresji-u-dzieci [dostęp 27.09.22]
3. Filipek A. Dziecko w kontekście zagrożeń Internetu. Przestrzeń medialna, s. 375-385