- Co to jest rwa kulszowa?
- Rwa kulszowa – leżeć czy chodzić?
- Jak leczyć rwę kulszową po ciąży?
- Rwa kulszowa a poród naturalny – jaka jest zależność?
- Rwa kulszowa po ciąży – jak leczyć w domu przed wizytą u lekarza
- Czego nie wolno robić przy rwie kulszowej?
Rwa kulszowa a zmiany biomechaniczne w ciąży
Rwa kulszowa jest stanem, który charakteryzuje się bólem promieniującym z dolnego odcinka kręgosłupa wzdłuż nerwu kulszowego, czyli do pośladka oraz tylnej części kończyny dolnej (może on dotyczyć dwóch nóg i pośladków jednocześnie). Oprócz bólu często pojawiają się takie objawy jak:
- drętwienie,
- sztywność,
- zaburzenie czucia,
- zmniejszenie siły mięśniowej.
W większości przypadków rwa kulszowa spowodowana jest przepukliną dysku lędźwiowego, w której korzeń nerwowy ściskany jest przez materiał krążka [1]. Jednak w ciąży problem zwykle ma inne podłoże, a mianowicie: nerw kulszowy jest uciskany lub podrażniany przez tkanki znajdujące się wokół niego. Może to być mięsień gruszkowaty, który biegnie pod mięśniami pośladkowymi, ale także inne struktury, w których doszło np. do zaburzenia napięcia.
Dlaczego tak się dzieje właśnie w okresie ciąży i po porodzie? Organizm ciężarnej w ciągu dziewięciu miesięcy przechodzi mnóstwo zmian:
- przyszła mama przybiera na wadze;
- przez rosnący brzuch zmienia się środek ciężkości ciała;
- więzadła ulegają rozluźnieniu, na co wpływają hormony takie jak relaksyna i progesteron;
- macica powiększa się i obniża;
- dochodzi do zmiany napięcia w mięśniach (np. prostownika grzbietu, mięśni pośladkowych, mięśni brzucha), a to z kolei często powoduje przodopochylenie miednicy i pogłębienie lordozy lędźwiowej.
Wszystkie te zmiany w biomechanice mogą być pośrednią lub bezpośrednią przyczyną uciskania nerwu kulszowego w ciąży i po porodzie. Oprócz tego rwa kulszowa może rozwinąć się nagle np. w wyniku podniesienia czegoś ciężkiego lub poprzez rozwijającą się dyskopatię spowodowaną przeciążeniem kręgosłupa – ciąża, poród, a następnie opieka nad noworodkiem to duże obciążenie dla aparatu ruchu.
Rwa kulszowa a poród naturalny
Badania wykazują, że neuropatia kulszowa jest możliwym powikłaniem po porodzie naturalnym, nawet jeśli nie wystąpiły inne powikłania okołoporodowe [2]. Przyczyną często jest uszkodzenie korzeni i splotów nerwowych (spowodowane m.in. zwiększonym napięciem w trzewiach i utrzymywaniem pozycji w zgięciu), a także nadmierne napięcie powstałe wskutek reakcji obronnej organizmu. Natomiast ból w okolicy odcinka lędźwiowego i pośladka jeszcze w trakcie trwania porodu może być spowodowany uciskiem główki dziecka na splot lędźwiowo-krzyżowy [3].
A co, jeśli już w ciąży pojawi się rwa kulszowa? Czy poród naturalny jest wówczas możliwy? To zależy od konkretnego przypadku, a decyzję podejmuje lekarz prowadzący ciąże. Rwa kulszowa w ciąży nie zawsze jest przeciwwskazaniem do porodu siłami naturami, zwłaszcza jeśli przyczyną nie są schorzenia kręgosłupa.
Jak leczyć rwę kulszową po porodzie i kiedy udać się do lekarza?
Jeśli ból nie zmniejsza się istotnie w ciągu 3-4 dni lub jeśli rwie kulszowej towarzyszą takie objawy jak brak możliwości zgięcia stopy, problemy z jelitami i pęcherzem czy istotne zaburzenie czucia, należy pilnie umówić się na wizytę u lekarza. Przebieg leczenia rwy kulszowej zależy głównie od przyczyny problemu oraz nasilenia objawów. Oto główne metody terapeutyczne:
Terapia ruchowa
Zwykle pierwszą linią obrony w przypadku rwy kulszowej jest terapia ruchowa. Koncentruje się ona na poprawie siły, elastyczności i funkcji mięśni oraz stawów, co może pomóc w zmniejszeniu napięcia i ucisku na nerwy krzyżowe. Ćwiczenia obejmują rozciąganie, wzmacnianie i stabilizację odcinka lędźwiowego kręgosłupa oraz miednicy, a także techniki oddechowe, które pomagają w zmniejszeniu napięcia mięśniowego. Regularna aktywność fizyczna, taka jak spacery, pływanie czy joga, również może być częścią terapii ruchowej.
Ćwiczenia dobierane są indywidualnie. Przykładowo, jeśli przyczyną problemu jest zbyt napięty mięsień gruszkowaty, terapia ruchowa będzie skupiała się przede wszystkim na normalizowaniu napięcia w tym mięśniu. Dlatego tak ważna jest wizyta u lekarza i diagnoza.
Terapia manualna oraz techniki rozluźniania mięśniowo-powięziowego
Terapia manualna, wykonywana przez fizjoterapeutę, obejmuje różne techniki manipulacyjne, takie jak delikatne manipulacje kręgosłupa, masaż tkanek miękkich oraz mobilizacje stawów [4]. Celem terapii manualnej jest poprawa zakresu ruchu oraz zmniejszenie bólu i napięcia mięśniowego.
Terapia farmakologiczna
Jeśli ból jest uciążliwy, jako element wspomagający terapię często stosuje się leczenie farmakologiczne. Lekarze zalecają wówczas stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, w niektórych przypadkach także leków rozluźniających mięśnie. Gdy ból jest bardzo silny, lekarz może zalecić zastrzyki przeciwbólowe lub blokady nerwów.
Leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne nie zdarza się często. Konieczne jest u zaledwie kilku procent pacjentów z rwą kulszową. Stosuje się je, gdy inne metody leczenia nie przynoszą znaczącej poprawy [4]. Wskazaniem do zabiegu są też objawy towarzyszące ostrej rwie kulszowej takie jak niedowład kończyn czy zaburzenia pracy pęcherza. W takich przypadkach pacjent zostaje skierowany na badania obrazowe, a następnie do chirurga, który podejmuje decyzję, czy w danym przypadku leczenie chirurgiczne jest konieczne.
Rwa kulszowa po porodzie – co robić w oczekiwaniu na wizytę u lekarza?
Przytrafiła ci się rwa kulszowa po porodzie? Czujesz silny ból, ale wizytę u lekarza masz dopiero za tydzień albo za dwa tygodnie – co robić w takim przypadku? Istnieje kilka sposobów na złagodzenie bólu i innych objawów.
Ciepłe lub zimne okłady
Stosowanie ciepłego lub zimnego okładu na obszarze dotkniętym bólem może przynieść ulgę poprzez zmniejszenie stanu zapalnego i złagodzenie napięcia mięśniowego. Wypróbuj oba sposoby i sprawdź, co działa na Ciebie najlepiej.
Leki przeciwbólowe
W celu złagodzenia bólu można zastosować maści rozgrzewające oraz doustne leki przeciwbólowe, dostępne bez recepty. Pamiętaj by zachować ostrożność, jeśli karmisz piersią. Ibuprofen i paracetamol są najczęściej rekomendowanymi lekami dla kobiet karmiących piersią. Oprócz tego warto wspomagać się preparatami usprawniającymi pracę układu nerwowego, które zawierają witaminy z grupy B i monofosforan urydyny.
Delikatne ćwiczenia rozciągające
Delikatne rozciąganie pośladków, łydek, mięśni pleców oraz mięśni biodrowo-lędźwiowych może przynieść ulgę w bólu poprzez rozluźnienie napiętych struktur i zwiększenie ich elastyczności. Ważne jest to, aby dobrać ćwiczenia na rwę kulszową do swoich potrzeb i możliwości. Jeśli czujesz ból podczas rozciągania, zmień pozycję. Stretching nie powinien boleć, zwłaszcza jeśli cierpisz na rwę kulszową.
Spacery lub inna aktywność o umiarkowanej intensywności
W przypadku osób, u których dolegliwości trwają krócej niż 6 do 8 tygodni, za ważny element postępowania zachowawczego uważa się uprawianie umiarkowanej aktywności fizycznej, takiej jak np. spacery. Jeśli poruszanie się nie nasila bólu, powinnaś pozostać aktywną.
Masowanie piłeczką lub wałkiem piankowym
Spróbuj rozmasować pośladek i tylną część uda za pomocą piłeczki do masażu lub piankowego wałka do rolowania. Taki „zabieg” pozwala rozluźnić mięśnie i powięź, a dzięki temu może złagodzić ból.
Ćwiczenia oddechowe
Ćwiczenia oddechowe to również dobry pomysł. Na pewno Ci nie zaszkodzą, a mogą pomóc się rozluźnić i zmniejszyć poziom bólu.
Czego nie wolno robić przy rwie kulszowej?
Aby uniknąć zaostrzenia rwy kulszowej i pogorszenia dolegliwości, należy przestrzegać pewnych zasad.
- Unikaj pozycji i ruchów, które powodują ból: w zależności od podłoża problemu, różne pozycje mogą nasilać ból. Obserwuj swój organizm i unikaj pozycji, które nasilają dolegliwości. Zadbaj o prawidłową postawę podczas karmienia i podnoszenia dziecka.
- Unikaj długotrwałego pozostawania w jednej pozycji: nie bez przyczyny pierwszą linią obrony w walce z rwą kulszową jest ruch. Pozostawanie przez długi czas w jednej pozycji może prowadzić do jeszcze większego napięcia w organizmie, a przez to nasilać ból. Unikaj przede wszystkim długiego siedzenia oraz leżenia. Jeśli ból zmuszą Cię do pozostania w łóżku, często zmieniaj pozycję. Leżąc na boku, między kolana warto włożyć poduszkę tak, aby biodro i kolano były w tej samej linii.
- Nie podnoś ciężkich przedmiotów: dźwiganie, podobnie jak długotrwałe siedzenie to duże obciążenie nie tylko dla mięśni, ale i całego aparatu ruchu. Jeśli nie jest to konieczne, nie dźwigaj i nie przeciążaj się.
- Nie wykonuj intensywnych treningów: intensywną i wymagającą aktywność fizyczną należy ograniczyć (przynajmniej do konsultacji z lekarzem czy fizjoterapeutą).
- Nie ignoruj objawów: pamiętaj, że nie istnieje jeden złoty środek na rwę kulszową dla każdego. Wszystko zależy od podłoża problemu. Dlatego warto skonsultować się z lekarzem. Nie ignoruj objawów i nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. Im szybciej wdrożysz odpowiednią terapię, tym szybciej wrócisz do zdrowia.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Roztwór doustny do wspomagania leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego
Dla zdrowia układu moczowego.
Bibliografia:
1. Ostelo RW. Physiotherapy management of sciatica. J Physiother. 2020 Apr;66(2):83-88. doi: 10.1016/j.jphys.2020.03.005. Epub 2020 Apr 11. PMID: 32291226.
2. Kim SH, Kim IH, Lee SY. Sciatic neuropathy after normal vaginal delivery: A case report. J Clin Neurosci. 2020 Feb;72:480-482. doi: 10.1016/j.jocn.2019.11.031. Epub 2019 Dec 9. PMID: 31822439.
3. Wasson C, Chon T. A Case of Sciatica During Labor Due to an Occiput Posterior Fetus. Cureus. 2018 Jan 17;10(1):e2082. doi: 10.7759/cureus.2082. PMID: 29560295; PMCID: PMC5856416.
4. Ostelo RW. Physiotherapy management of sciatica. J Physiother. 2020 Apr;66(2):83-88. doi: 10.1016/j.jphys.2020.03.005. Epub 2020 Apr 11. PMID: 32291226.