- Witamina D poza dbaniem o układ kostny wspiera także układ odpornościowy, nerwowy, sercowo-naczyniowy i wiele procesów w organizmie dziecka.
- Ponieważ słońce jest głównym źródłem witaminy D, jej niedobory są bardzo częste w Polsce.
- Dzieci z niskim poziomem witaminy D częściej chorują na zakażenia dróg oddechowych i ciężej przechodzą sezonowe infekcje.
- Profilaktyczna suplementacja witaminy D u dzieci jest rekomendowana przez ekspertów. Dawki są zależne od wieku, diety, stylu życia, masy ciała oraz czasu spędzanego na słońcu.
Co to jest witamina D i dlaczego jest tak ważna?
Witamina D (cholekalcyferol) to związek rozpuszczalny w tłuszczach, którego głównym źródłem dla organizmu nie jest żywność a… słońce. Pod wpływem promieniowania UV w skórze syntetyzuje się prekursor witaminy D, który w wątrobie jest przekształcany do kalcydiolu, a następnie w nerkach do kalcytriolu – to najbardziej aktywna biologicznie forma tej witaminy.
Niestety w Polsce proces ten zachodzi w dość ograniczonym zakresie – promienie słoneczne padają pod odpowiednim kątem jedynie od maja do września w godzinach 10.00-15.00. W pozostałych miesiącach ten proces jest niewystarczający, by pokryć dziennie zapotrzebowanie organizmu, dlatego niedobory witaminy D są bardzo częste – zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.
Niedobory witaminy D są bardzo częste – zarówno u dorosłych, jak i u dzieci
Najbardziej znaną – choć nie jedyną – funkcją cholekalcyferolu jest regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej, co przekłada się na mocne kości i zdrowe zęby.
Witamina D wpływa również na pracę m.in. układu nerwowego, sercowo-naczyniowego, rozrodczego, a także odpornościowego.
Jak witamina D wspiera odporność dziecka?
Witamina D ma ogromne znaczenie dla prawidłowego działania układu odpornościowego na jego różnych poziomach. Jest istotna zarówno dla tzw.
- odporności wrodzonej, czyli pierwszej linii obrony organizmu,
- jak i wyuczonej w ciągu życia odpowiedzi na patogeny, czyli odporności nabytej.
W tym pierwszym przypadku witamina D aktywuje komórki odpornościowe, takie jak makrofagi czy monocyty, które uczestniczą w pierwszej reakcji na kontakt z drobnoustrojami chorobotwórczymi. Dzięki temu szybciej reagują na zakażenie bakteryjne czy wirusowe.
Ponadto cholekalcyferol pobudza wytwarzanie naturalnych białek obronnych (np. katelicydyny, defensyn), które mają działanie przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.
Co więcej, wzmacnia on barierę ochronną skóry i błon śluzowych, np. w drogach oddechowych i jelitach – czyli tam, gdzie najczęściej próbują przedostać się patogeny.
W przypadku odporności nabytej witamina D „uspokaja” układ immunologiczny. Pomaga zachować równowagę pomiędzy różnymi typami limfocytów (to kolejny rodzaj komórek odpornościowych), dzięki czemu organizm reaguje skutecznie, ale bez przesadnej agresji. Dzięki temu jednocześnie wspiera produkcję substancji działających przeciwzapalnie, a także zmniejsza nadmierne stany zapalne w organizmie.
To wspieranie regulacji odpowiedzi immunologicznej jest bardzo ważne, ponieważ chroni przed zbyt silna reakcją organizmu na infekcję oraz zmniejsza ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych.
Niedobór witaminy D a infekcje u dzieci
Badania wykazały, że dzieci z niedoborem witaminy D częściej chorują na infekcje dróg oddechowych, takie jak przeziębienie, grypa czy zapalenie płuc. Ponadto jej zbyt niski poziom współgra z cięższym przechodzeniem chorób sezonowych, co wskazuje na bezpośredni udział cholekalcyferolu w mechanizmach obronnych organizmu.
Nie oznacza to oczywiście, że witamina D zastąpi zdrową dietę, sen czy ruch na świeżym powietrzu. Jednak jej niedobór sprawia, że organizm dziecka jest bardziej narażony na częstsze łapanie chorób zakaźnych. Dlatego profilaktyczna suplementacja jest w Polsce standardem i zaleceniem wszystkich ekspertów zajmujących się pediatrią.
Profilaktyczna suplementacja jest w Polsce standardem i zaleceniem wszystkich ekspertów zajmujących się pediatrią
Jakie są aktualne zalecenia dotyczące suplementacji witaminy D u dzieci?
Suplementacja witaminy D u dzieci powinna być dostosowana do kilku czynników, takich jak:
- wiek,
- masa ciała,
- czas ekspozycji na słońce,
- nawyki żywieniowe,
- styl życia.
W praktyce suplementacja witaminy D jest rekomendowana całorocznie dla maluchów do 3. roku życia, z kolei w przypadku starszych dzieci dostosowuje się ją do wskazanych wyżej czynników.
Jednak przyjmowanie zalecanych dawek cholekalcyferolu jest bezpieczne nawet w sytuacji, gdy spełniamy warunki konieczne do uzupełnienia go w sposób naturalny. Obecne rekomendacje zalecają następujące dawkowanie:
- noworodki urodzone przedwcześnie – 800 j. pod kontrolą lekarza,
- niemowlęta do 6. miesiąca życia – 400 j.,
- niemowlęta między 6. a 12. miesiącem – 400-600 j.,
- dzieci 1-10 lat – 600-1000 j.,
- młodzież 11-18 lat – 800-2000 j. [3]
Dawkę warto dostosować do diety i stylu życia dziecka. Jeśli nie przebywa ono zbyt dużo na słońcu lub je mało żywności zawierającej witaminę D (tłuste ryby, jajka), potrzebna może być suplementacja bliżej górnej granicy zakresu. Pamiętajmy też, że w przypadku dzieci otyłych zalecane dzienne dawki są wyższe i wynoszą 1200-2000 j. (w zależności od masy ciała) [4].
👉Przeczytaj także: 6 pytań do położnej o witaminę D dla niemowląt
Jak bezpiecznie podawać witaminę D dziecku?
Najwygodniejszą formą witaminy D dla dzieci są krople doustne, które można łatwo odmierzyć i dodać np. do mleka, kaszki czy podać bezpośrednio do buzi.
Dobrze, jeśli preparat ma formę olejową, która poprawia wchłanianie cholekalcyferolu. Takie krople mają zwykle krótki, prosty skład i są pozbawione niepotrzebnych, potencjalnie szkodliwych substancji pomocniczych.
Często witaminę D łączy się z kwasami tłuszczowymi omega-3 (np. DHA), które dodatkowo wspierają rozwój układu nerwowego dziecka – to praktyczne rozwiązanie dla rodziców, którzy chcą zadbać o kilka aspektów zdrowia jednocześnie. Suplementacja DHA przyczynia się do lepszej pracy mózgu i wzroku, może więc poprawiać pamięć i koncentrację dziecka.
Czy w czasie choroby należy zmieniać dawkę witaminy D?
Wielu rodziców zastanawia się, czy gdy dziecko zachoruje, warto zwiększyć dawkę witaminy D. Na chwilę obecną uważa się, że nie ma potrzeby podawania większych ilości podczas infekcji.
Bardzo ważne jest jednak, aby suplementację prowadzić regularnie. Organizm potrzebuje stałego dopływu witaminy D, by utrzymać jej optymalny poziom. Zbyt duże jednorazowe dawki nie wzmocnią odporności w trakcie choroby, za to systematyczne stosowanie zalecanych porcji przyniesie długoterminowe korzyści.
Witamina D pełni niezwykle ważną rolę nie tylko w budowaniu mocnych kości, ale także w prawidłowym funkcjonowaniu odporności malucha. W polskich warunkach klimatycznych jej całoroczna suplementacja jest niezbędna praktycznie u wszystkich dzieci, a w wielu przypadkach również u dorosłych.
Dodatkowo u dzieci narażonych na niedobory witaminy D (np. otyłych) warto regularnie badać jej poziom we krwi, co pomoże dobrać odpowiednią dawkę i schemat jej uzupełniania.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Wspomaga naturalną odporność.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
Źródła:
- Szczapa D. (2020). Wpływ witaminy D na funkcje układu odpornościowego w okresie wczesnodziecięcym | https://ziololek.pl/wp-content/uploads/2021/01/Wplyw-witaminy-D-na-funkcje-ukladu-odpornosciowego_01.pdf [dostęp 20.08.2025].
- Olędzka, R. (2013). Witamina D w świetle badań ostatnich lat. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2(26): 121-131.
- Kuciński, J., Fryska, Z., Wołejko, A., Semeniuk, P., Burczyk, R., Górna, N., … & Mazurek, E. (2023). Aktualne zalecenia w Polsce dotyczące suplementacji witaminy D. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 29(4): 277-282.
- Suplementacja witaminą D u dzieci – wskazówki praktyczne | https://forumpediatrii.pl/artykul/suplementacja-witamina-d-u-dzieci-wskazowki-praktyczne [dostęp 27.08.2025].