Dlaczego witamina D jest ważna dla zdrowia dzieci?
Witamina D odpowiada za utrzymanie odpowiedniego poziomu wapnia we krwi, a w razie niedoboru mobilizuje organizm do uwalniania tego minerału z kości. Jest to szczególnie ważne dla dzieci w okresie intensywnego wzrostu, gdyż pomaga uniknąć takich problemów, jak krzywica, która prowadzi do osłabienia struktury kości i ich deformacji [1,2].
Witamina D pełni również ważną funkcję w układzie odpornościowym dziecka, wspomagając ochronę przed infekcjami i regulując odpowiedzi immunologiczne. Badania wskazują, że odpowiednie poziomy tej witaminy mogą redukować ryzyko chorób autoimmunologicznych oraz wspierać ochronę przed infekcjami sezonowymi [3]. Witamina D wpływa na zdrowie mięśni i zmniejsza ryzyko wystąpienia bólu kości. Sprzyja także utrzymaniu aktywności fizycznej dziecka, co jest ważne dla jego ogólnego rozwoju i dobrej kondycji [4]. Niedobór witaminy D zwiększa także ryzyko chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2, udaru mózgu czy zwyrodnienia plamki żółtej [1].
Jakie są źródła witaminy D?
U ludzi głównym źródłem witaminy D jest synteza skórna, która dostarcza około 80% tej witaminy. Proces ten zachodzi dzięki promieniowaniu UVB o długości fali 290-315 nm, które przekształca 7-dehydrocholesterol w skórze w witaminę D. Drugim istotnym źródłem witaminy D jest pożywienie. Witamina ta występuje w produktach roślinnych, drożdżach i grzybach w formie ergokalcyferolu (witamina D2), a przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak tłuste ryby, oleje rybne oraz jaja, w formie cholekalcyferolu (witamina D3).
Które produkty spożywcze są bogate w witaminę D?
Produkty bogate w witaminę D to głównie te pochodzenia zwierzęcego, choć niektóre produkty roślinne również zawierają jej pewne ilości. Szczególnie bogate w nią są oleje z wątroby ryb (trany).
Poniżej przedstawiamy pokarmowe źródła witaminy D:
● węgorz wędzony – 1440 j.m / 100g
● pikling wędzony – 800 j.m / 100g
● śledź – 760 j.m / 100g
● makrela wędzona – 336 j.m / 100g
● margaryna miękka 70% tłuszczu – 300 j.m / 100g
● żółtko jaj – 180 j.m / 100g
● pieczarki – 78 j.m / 100g
● jaja całe – 68 j.m / 100g
● wątroba wieprzowa – 44 j.m / 100g
● wątroba wołowa – 44 j.m / 100g
● masło – 30,4 j.m / 100g
● słonina – 24 j.m / 100g
● wołowina – 20 j.m / 100g
● wątroba cielęca – 13,2 j.m / 100g
● śmietana 30% tłuszczu – 8,8 j.m/100g
● mleko krowie pełnotłuste – 1,2 j.m/100g
Istnieją także produkty wzbogacane w witaminę D. W Polsce najczęściej wzbogaca się margaryny oraz mleko w proszku dla niemowląt [2].
Suplementacja witaminy D – kiedy jest konieczna?
Suplementacja witaminy D jest szczególnie istotna, gdy naturalna synteza skórna jest niewystarczająca lub niemożliwa do osiągnięcia w odpowiednich ilościach. W Polsce zapotrzebowanie na witaminę D3 dla dzieci, młodzieży i dorosłych, zgodnie z Normami Żywienia dla Populacji Polski, wynosi 15 μg na dobę. Mimo to, niedobory witaminy D są bardzo powszechne i dotyczą zarówno krajów rozwiniętych, jak i rozwijających się, w tym również Polski i większości krajów Unii Europejskiej.
Ze względu na ograniczoną syntezę witaminy D w miesiącach o niskim nasłonecznieniu oraz trudność w zaspokojeniu zapotrzebowania tylko z dietą, suplementacja staje się niezbędna dla wielu osób. Najbardziej narażone na niedobory są osoby starsze, osoby z nadwagą lub otyłością, mieszkańcy domów opieki oraz pacjenci przebywający w szpitalach, co wiąże się z ograniczoną ekspozycją na światło słoneczne.
Badanie przeprowadzone przez Płudowskiego i współpracowników w 2016 roku na dorosłych Polakach wykazało, że większość populacji cierpi na niedobór witaminy D, zwłaszcza w okresie zimowym i wiosennym, a aż 89,9% badanych miało poziom poniżej optymalnej wartości 30 ng/ml [5]. Z tego względu suplementacja witaminą D3, szczególnie w miesiącach jesienno-zimowych, powinna być zalecana i prowadzona pod kontrolą lekarza dla większości populacji Polski.
Witamina D3 dla dzieci i młodzieży – czy trzeba suplementować?
Specjaliści zalecają suplementację witaminy D3 dla dzieci i młodzieży, zwłaszcza od września do kwietnia, gdy synteza skórna witaminy D jest ograniczona. Warto jednak podkreślić, że suplementację należy dostosować do wieku i masy ciała oraz skonsultować z lekarzem. Przy odpowiedniej ekspozycji na słońce latem, dzieci mogą nie wymagać suplementacji, ale w okresach o mniejszym nasłonecznieniu suplementacja staje się kluczowa dla prawidłowego wzrostu i wzmocnienia układu odpornościowego.
Kto i w jakiej dawce powinien zatem suplementować witaminę D? Zgodnie z najnowszymi wytycznymi, dotyczącymi profilaktyki i leczenia niedoboru witaminy D w Polsce suplementację należy dopasować m.in. do wieku, masy ciała oraz indywidualnych potrzeb danej osoby.
● Dla noworodków donoszonych i niemowląt od pierwszego do 6 miesiąca życia zaleca się suplementację 400 IU/dobę (10 μg/dobę) cholekalcyferolu od 1. dnia życia bez względu na sposób karmienia dziecka.
● Dla donoszonych i niemowląt od 6. do 12. miesiąca życia zaleca się podaż cholekacyfeloru 400-600 IU/dobę (10-15 μg/dobę) uwzględniając przy tym podaż tej witaminy wraz z dietą.
● Dla dzieci od 1. do 3. roku życia zaleca sie suplementację w dawce 600 IU/dobę (15 μg/dobę) przez cały rok, uwzględniając przy tym podaż tej witaminy wraz z dietą.
● Dla dzieci w wieku 4-10 lat suplementacja w przypadku codziennej ekspozycji na słońce, bez użycia kremu z filtrem, z odsłoniętymi przedramionami i nogami przez 15–30 minut w godzinach 10:00-15:00 od maja do końca września nie jest konieczna – ale jej stosowanie jest zalecane i uznawane za bezpieczne. Jeśli natomiast powyższe warunki nie są spełnione, zaleca się suplementację 600-1000 IU/dobę (15-25 μg/dobę) przez cały rok.
● Dla dzieci od 11. do 18. roku życia, przy codziennej ekspozycji na słońce, bez stosowania kremu z filtrem, z odkrytymi przedramionami i nogami przez 30–45 minut między godziną 10:00 a 15:00, w okresie od maja do końca września, suplementacja witaminą D nie jest konieczna, choć jest zalecana i uznawana za bezpieczną. W przypadku braku możliwości spełnienia tych warunków, zaleca się suplementację cholekalcyferolem w dawce 1000–2000 IU dziennie (25–50 μg na dobę) przez cały rok, dostosowując ilość do masy ciała oraz ilości witaminy D dostarczanej z dietą [6].
Jak sprawdzić poziom witaminy D?
Aby sprawdzić poziom witaminy D3 należy udać się do laboratorium i oznaczyć stężenie 25-hydroksycholekalcyferolu [25(OH)D] w surowicy krwi. Stężenie w zakresie 0–20 ng/ml (0–50 nmol/l) wskazuje na niedobór tej witaminy, wartości 20–30 ng/ml (50–75 nmol/l) uznawane są za suboptymalne, natomiast rekomendowany poziom witaminy D mieści się w przedziale 30–50 ng/ml.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Wspomaga naturalną odporność.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
Bibliografia:
- Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. t. 1 i 2. Red. Gawęcki, Jan. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022.
- Misra, M. i wsp. . (2008). Vitamin D deficiency in children and its management: review of current knowledge and recommendations. Pediatrics, 122(2), 398-417.
- Martineau, A. R. i wsp. (2017). Vitamin D supplementation to prevent acute respiratory infections: individual participant data meta-analysis.
- Nabavi, S. F., Daglia, M., Braidy, N., & Nabavi, S. M. (2015). Vitamin D and muscle sarcopenia in aging: a focus on gene modulation. Aging Research Reviews, 24, 91-102.
- Płudowski, P. i wsp. (2016). Practical guidelines for the supplementation of vitamin D and the treatment of deficits in Central Europe—recommended vitamin D intakes in the general population and groups at risk of vitamin D deficiency. Endokrynologia Polska, 67(6), 614–619.
- Sosnowska C., Wytyczne dotyczące profilaktyki i leczenia niedoboru witaminy D – aktualizacja z 2023 r. w Polsce. Standardy medyczne/Pediatria, 2023, 30, 365-374.