Nietrzymanie moczu po porodzie – przyczyny i czynniki ryzyka
Problem nietrzymania moczu występuje u wielu kobiet na całym świecie niezależnie od wieku oraz różnic etnicznych i kulturowych. Czynników ryzyka jest wiele, m.in.:
- przyjmowanie niektórych leków,
- zmiany hormonalne,
- zabiegi chirurgiczne w obrębie miednicy mniejszej,
- niezdrowy tryb życia,
- zaburzenia psychiczne,
- ciąża i poród.
Nietrzymanie moczu po porodzie najczęściej jest wynikiem patologii w obrębie mięśni dna miednicy, które są odpowiedzialne za kontrolę nad wydalaniem moczu.
Ciąża i poród są dużym obciążeniem dla organizmu kobiety. Dochodzi do zmian hormonalnych, które powodują m.in. rozluźnienie więzadeł. Mięśnie dna miednicy rozciągają się, a cała miednica zmienia swoje ustawienie. Do tego w ciąży i w czasie samej akcji porodowej może dojść do podrażnienia lub uszkodzenia nerwów.
Ryzyko wystąpienia nietrzymania moczu zwiększa się w przypadku komplikacji okołoporodowych (np. pęknięcia krocza), a także, gdy masa ciała noworodka jest wysoka. Warto wspomnieć, że problem nietrzymania moczu po porodzie nie dotyczy wyłącznie kobiet, które rodziły naturalnie. Poród przez cesarskie cięcie również może doprowadzić do zaburzeń w obrębie mięśni dna miednicy.
Nietrzymanie moczu po ciąży – trzeba leczyć?
Wiele kobiet bagatelizuje problem nietrzymania moczu i unika rozmów na ten temat, a tym bardziej wizyty u lekarza. Powodem bardzo często jest brak świadomości na temat tego, że niekontrolowany wyciek moczu podczas kichania, dźwigania czy aktywności fizycznej nie jest normalnym zjawiskiem, nawet po porodzie. Niektóre kobiety są wręcz przekonane, że jest to sytuacja, do której muszą po prostu się przyzwyczaić. A to nieprawda.
Nad nietrzymaniem moczu po ciąży można, a nawet trzeba pracować. To bardzo ważne, ponieważ zaburzenie to mocno obniża jakość życia, niekiedy prowadzi do wycofywania się z życia społecznego i rezygnowania z aktywności fizycznej, a do tego może być przyczyną obniżenia nastroju i zaburzeń lękowych.
Ćwiczenia na nietrzymanie moczu po ciąży
Kinezyterapia, czyli leczenie ruchem, w literaturze naukowej opisywana jest jako jedna z najskuteczniejszych metod leczenia nietrzymania moczu po ciąży. Pacjentkom rekomenduje się przede wszystkim ćwiczenia Kegla, czyli ćwiczenia na mięśnie dna miednicy. Jak je wykonać?
Najprostszym schematem jest naprzemienne napinanie i rozluźnianie mięśni w pozycji leżącej na plecach z nogami zgiętymi w kolanach. Możesz to robić nawet kilka razy dziennie. Pamiętaj jednak o prawidłowym oddychaniu – wdech podczas napinania i wydech podczas rozluźniania. Ćwiczenia mięśni Kegla można zacząć wykonywać już w ciągu kilku dni po porodzie, o ile nie ma przeciwwskazań medycznych.
Trzeba jednak pamiętać, że są to ćwiczenia na wzmocnienie mięśni dna miednicy. Jeśli powodem nietrzymania moczu jest ich osłabienie, to taka forma terapii prawdopodobnie będzie skuteczna, jednak przyczyny zaburzenia – jak już wiesz – mogą być różne. Po cesarskim cięciu mięśnie dna miednicy mogą być nadmiernie napięte, wówczas potrzebne będą ćwiczenia rozluźniające. Natomiast jeśli dojdzie do uszkodzenia struktur nerwowych pęcherza, konieczna będzie jeszcze inna metoda leczenia np. fizjoterapia, farmakoterapia czy zabieg chirurgiczny. Dlatego tak ważna jest wizyta u ginekologa oraz u fizjoterapeuty uroginekologicznego, który postawi diagnozę, a następnie dobierze odpowiednią formę leczenia i ćwiczenia.
Profilaktyka przeciwko nietrzymaniu moczu po porodzie – co zrobić, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia problemu?
Na genetykę, wiek, masę urodzeniową dziecka czy przebieg porodu nie mamy wpływu, jednak istnieje wiele działań profilaktycznych, które można podjąć, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia nietrzymania moczu po porodzie. Najważniejsze z nich to:
Regularna aktywność fizyczna
Ciało człowieka jest stworzone do ruchu, dlatego brak regularnej aktywności fizycznej może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych, w tym to dysfunkcji poszczególnych grup mięśniowych i nieprawidłowego napięcia w mięśniach.
Jeśli chcesz zmniejszyć ryzyko komplikacji okołoporodowych, a także zaburzeń po porodzie, takich jak nietrzymanie moczu, zadbaj o codzienną dawkę ruchu w ciąży. Nie musi to być intensywny trening siłowy. Aktywności takie jak spacery, pływanie, taniec czy fitness to również dobry wybór.
Unikanie używek
Spożycie alkoholu oraz palenie tytoniu może negatywnie wpływać na zdrowie układu moczowego i prowadzić do osłabienia mięśni. Dodatkowo przewlekły kaszel związany z paleniem osłabiania mięśnie dna miednicy. Wszystko to zwiększa ryzyko nietrzymania moczu. Jeśli jesteś na etapie planowania ciąży, koniecznie zrezygnuj z używek.
Kontrola masy ciała
Badania wykazują związek pomiędzy BMI (wskaźnikiem masy ciała) a nietrzymaniem moczu. Niekontrolowany wyciek moczu obserwuje się najczęściej u osób z bardzo wysokim BMI, czyli z otyłością. Przyczyną może być duże obciążenie mięśni dna miednicy oraz nacisk na układ moczowy.
Bardzo ważną częścią profilaktyki jest więc kontrola masy ciała i redukcja nadprogramowych kilogramów jeszcze podczas planowania ciąży (lekarze odradzają odchudzanie w ciąży). Kluczową rolę odgrywa w tym przypadku wspomniana wcześniej aktywność fizyczna. Ponadto ważna jest prawidłowa kaloryczność diety, ponieważ redukcja tkanki tłuszczowej może wystąpić tylko przy deficycie kalorycznym.
Prawidłowa postawa ciała
Czy zdarzyło Ci się kiedyś, że po wielogodzinnym siedzeniu przy biurku albo w samochodzie za kierownicą zaczęłaś odczuwać pieczenie, ból i nieprzyjemne napięcie w okolicach szyi i karku? Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest nieprawidłowe napięcie oraz osłabienie mięśni spowodowane długotrwałym pozostawaniem w nieoptymalnej dla ciała pozycji.
Niestety mięśnie dna miednicy reagują podobnie jak mięśnie karku, tylko nie jest to tak wyraźnie odczuwalne. Długotrwałe siedzenie, a także nieprawidłowa postawa ciała podczas stania, chodzenia i wykonywania innych czynności mogą doprowadzić do osłabienia mięśni dna miednicy lub ich nadmiernego napięcia.
Warto więc zacząć pracować nad zdrowymi nawykami dotyczącymi postawy ciała, m.in.:
- obciążanie równomiernie obu nóg,
- utrzymywanie miednicy w neutralnej pozycji (bez wypychania czy cofania bioder),
- wyciąganie ciała do góry podczas siedzenia (elongacja kręgosłupa),
- utrzymywanie barków w odpowiedniej pozycji (bez zaokrąglania pleców i kurczenia klatki piersiowej).
Wzmacnianie mięśni dna miednicy
Ćwiczenia Kegla warto wykonać w ramach profilaktyki, czyli jeszcze zanim pojawią się problemy z nietrzymaniem moczu. Jeśli nie masz przeciwwskazań medycznych, możesz wykonywać je w ciąży.
Nauka prawidłowych zachowań mikcyjnych
Prawidłowe nawyki związane z oddawaniem moczu mogą również pomóc w zapobieganiu problemom związanym z układem moczowym i mięśniami dna miednicy. Przede wszystkim nie należy ignorować parcia na pęcherz, wstrzymywać strumienia moczu w trakcie mikcji, a także korzystać z toalety, kiedy nie występuje wyraźna potrzeba oddania moczu.
Zdrowa dieta i nawodnienie
Zdrowa zbilansowana dieta oraz dobre nawodnienie również mają znaczenie w profilaktyce przeciwko nietrzymaniu moczu. Chodzi tutaj przede wszystkim o homeostazę (równowagę) całego organizmu, a także zapobieganie zaparciom, które pośrednio mogą przyczynić się do problemów z mięśniami dna miednicy.
Bibliografia:
Stadnicka, G., & Iwanowicz-Palus, G. J. (2014). Profilaktyka wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet w okresie okołoporodowym Część II. EJMT, 4, 9.
Miękoś, E., Sosnowski, M., & Zydek, C. (2004). Czynniki ryzyka występowania i zapobieganie nietrzymaniu moczu u kobiet.