Składniki pokarmowe w I trymestrze ciąży
W I trymestrze ciąży, tak jak i na kolejnych jej etapach, niezmiernie ważne jest zbilansowanie diety pod kątem:
- białka,
- tłuszczów,
- kwasu foliowego i innych witamin z grupy B,
- witamin A, E, C,
- magnezu,
- wapnia,
- żelaza,
- cynku,
- miedzi,
- jodu,
- selenu,
- manganu,
- kwasów tłuszczowych omega-3.
W czasie ciąży rośnie zapotrzebowanie na energię, jednak w I trymestrze wzrost jest niewielki i wynosi +85 kcal w stosunku do zapotrzebowania kobiety sprzed ciąży. Podaż tłuszczów ogółem w diecie kobiety w I trymestrze ciąży powinna zostać zwiększona o 3 gramy w stosunku do podaży sprzed ciąży.
Kwas foliowy w ciąży
Niezmiernie ważnym składnikiem dla kobiety planującej ciążę oraz będącej już w ciąży jest kwas foliowy. Jego niedobór wiążę się z ryzykiem wystąpienia wad ośrodkowego układu nerwowego u płodu. Zapasy kwasu foliowego w organizmie matki szybko się wyczerpują. Brak ich uzupełnienia może być przyczyną wymiotów w początkowym okresie ciąży. W I trymestrze ciąży należy stosować suplementację kwasu foliowego w ilości 0,4-0,8 mg/dzień.
Jod w ciąży
Jod w ciążypotrzebny jest do rozwoju systemu nerwowego rozwijającego się dziecka, zwłaszcza w okresie trzech pierwszych miesięcy. Zwiększone zapotrzebowanie na ten składnik wynika ze zwiększonego zapotrzebowania płodu oraz zwiększonego stężenia hormonów tarczycy.
Woda w ciąży
Zapotrzebowanie na wodę zwiększa się już w I trymestrze ciąży i wynosi 2,3 litra dziennie. Zalecane jest picie wody źródlanej i mineralnej nisko- lub średniomineralizowanej. Wodę należy pić regularnie w ciągu dnia, co pozwala na równomierne nawodnienie komórek organizmu.
Alkohol w ciąży
Nie ma ustalonej bezpiecznej granicy ilości alkoholu do spożycia w czasie ciąży, dlatego rekomendowana jest całkowita abstynencja. Dobrze zrezygnować z alkoholu już podczas planowania ciąży. Ekspozycja na alkohol w I trymestrze ciąży powoduje powstawanie dysmorfii twarzy oraz wad wrodzonych dziecka.
Wymioty i nudności w I trymestrze ciąży
Nawet 80% kobiet zgłasza nudności i wymioty w I trymestrze ciąży. Zazwyczaj pojawiają się między 4. a 10. tygodniem ciąży i ustępują do 20. tygodnia ciąży. Mogą występować wyłącznie rano lub w ciągu całego dnia. Przyczyna tych ciążowych dolegliwości nadal nie jest poznana. Zalecenia w tym zakresie obejmują:
- spożywanie lekkostrawnych, niewielkich posiłków,
- włączenie do diety imbiru (np. w postaci proszku do potraw, naparu z korzenia),
- picie niegazowanej wody pomiędzy posiłkami,
- zjedzenie małej ilości pieczywa chrupkiego/wafli ryżowych/krakersów jeszcze przed wstaniem z łóżka, co przynosi dobre efekty w łagodzeniu objawów.
Zachcianki w I trymestrze ciąży
Przyczyna zachcianek ciążowych nie jest znana, ale sugeruje się, że odpowiedzialne za nie są zmiany hormonalne zachodzące w czasie ciąży, niedobory pokarmowe matki lub wymagania żywieniowe płodu. Zachcianki na produkty pikantne najczęściej towarzyszą kobietom w I trymestrze ciąży.
Jadłospis dla kobiety w I trymestrze ciąży
Poniżej przepisy dla kobiet w pierwszym trymestrze ciąży – propozycje na 5 posiłków od śniadania po kolację.
Śniadanie: Omlet warzywny
● 2 jajka
● garść świeżego szpinaku
● 1 cebulka dymka
● 6 pomidorków koktajlowych
● pieprz, świeża bazylia
● 2 kromki chleba żytniego na zakwasie
● 1 łyżeczka oliwy z oliwek
Liście szpinaku posiekaj, cebulkę pokrój w kostkę. Do miski wbij jajka, dodaj pokrojone warzywa, dopraw i wymieszaj. Na patelni rozgrzej oliwę i wylej masę jajeczną. Smaż pod przykryciem kilka minut, aż wierzch omleta będzie ścięty. Przełóż na talerz, złóż na pół, podaj z pomidorkami, listkami bazylii i pieczywem.
II śniadanie: Deser malinowy
● przetarte maliny
● musli owsiane bez cukru
● gęsty jogurt typu greckiego/islandzkiego
● płatki migdałów
Składniki ułóż warstwami w salaterce.
Obiad: Krem pomidorowy
● 1 łyżka oliwy z oliwek
● 1 cebulka dymka
● 2 ząbki czosnku
● 1 kg dojrzałych świeżych pomidorów
● 1 łyżeczka octu winnego
● 250 ml bulionu drobiowego
● 2 łyżki świeżej bazylii
● ser parmezan
● sól, pieprz
W garnku na oliwie zeszklij pokrojoną w kosteczkę cebulkę oraz pokrojony w plasterki czosnek. Pomidory sparz wrzątkiem, obierz, pokrój na ćwiartki, odetnij szypułki, miąższ pokrój w kostkę. Odłóż ok. pół szklanki pokrojonych pomidorów a resztę włóż do garnka. Dodaj ocet, zagotuj. Wlej gorący bulion i znów zagotuj. Przykryj i gotuj przez ok. 5 minut. Zmiksuj ręcznym blenderem i gotuj przez minutę. Dodaj odłożone świeże pomidory i po zagotowaniu odstaw z ognia. Wymieszaj z posiekaną bazylią, dopraw solą oraz pieprzem i posyp tartym parmezanem.
Drugie danie: Kasza jaglana z indykiem i sałatką
● 150 g piersi z indyka
● ½ torebki kaszy jaglanej
● 1 łyżeczka oleju rzepakowego
● kilka liści sałaty masłowej
● 2 łyżki jogurtu naturalnego
● sól, pieprz, oregano
Pierś z indyka pokrój w kostkę, obtocz w przyprawach i oleju rzepakowym. Usmaż do zarumienienia. W międzyczasie ugotuj kaszę. Sałatę porwij, przełóż do salaterki, polej jogurtem i dopraw.
Podwieczorek: Sałatka owocowa
● ½ pomarańczy
● ½ jabłka
● ½ banana
● 3 suszone morele
● 1 łyżka orzechów włoskich
Owoce pokrój, przełóż do salaterki, podaj posiekanymi orzechami.
Kolacja: Sałatka z łososiem
● garść rukoli
● 100 g łososia wędzonego na gorąco
● ½ papryki czerwonej
● 6 oliwek czarnych
● 1 łyżka oliwy z oliwek
● 1 łyżeczka musztardy
● 1 łyżeczka miodu
● bułka grahamka
Przygotuj sos: wymieszaj oliwę z musztardą i miodem. Łososia podziel na kawałki. Paprykę pokrój w większą kostkę, a oliwki na połówki. Na talerzu ułóż sałatę, łososia, warzywa i polej sosem. Podaj z pieczywem.
Żywienie kobiet w okresie ciąży – teoria i praktyka. Instytut Matki i Dziecka, Zakład Żywienia, Warszawa 2021.