Egzotyczne wakacje w ciąży – czy warto ryzykować?
Błogi odpoczynek w ciąży np. na Sri Lance, Zanzibarze czy Dominikanie – choć brzmi kusząco – z medycznego punktu widzenia obarczony jest znacznym ryzykiem.
Jako lekarka specjalizująca się w medycynie tropikalnej zdecydowanie odradzam ciężarnym podróże do krajów strefy tropikalnej.
Odmienne warunki klimatyczne, sanitarno-epidemiologiczne, a nierzadko także niski standard opieki medycznej sprawiają, że pozornie bezpieczny wyjazd wypoczynkowy może nieść poważne zagrożenie zarówno dla przyszłej mamy, jak i dla płodu.
Lista kierunków, których należy unikać w trakcie ciąży
Biorąc pod uwagę strefy endemicznego występowania m.in. malarii, żółtej gorączki, wirusa Zika i innych zagrożeń wektorowych, ciężarnym poleca się unikanie podróży w rejony:
- Afryki Subsaharyjskiej, np. Nigerii, Kenii, Republiki Południowej Afryki czy Tanzanii (w tym także Zanzibaru),
- Ameryki Łacińskiej i Karaibów, np. Brazylii, Kolumbii, Wenezueli czy Dominikany,
- Azji Południowo-Wschodniej, np. Indonezji, Tajlandii czy Filipin,
- Azji Południowej, np. Indii, Sri Lanki czy Pakistanu,
- Oceanii, np. Papui Nowej Gwinei, wysp Mikronezji czy Melanezji.
Bezpieczne kierunki na egzotyczne wakacje w ciąży – gdzie można jechać?
Wakacje w ciąży nie muszą oznaczać rezygnacji z wyjazdu za granicę. Istnieją kierunki, które cechują się stabilną sytuacją sanitarno-epidemiologiczną, niskim ryzykiem chorób zakaźnych, a także łatwym dostępem do wysokiej jakości opieki medycznej.
Bazując na mapach ryzyka CDC i WHO, uwzględniających ryzyko transmisji wirusa Zika, malarii i innych chorób wektorowych, egzotyczną, lecz bezpieczną alternatywą dla wakacyjnego wyjazdu może być:
- Hiszpania, w tym Wyspy Kanaryjskie,
- Portugalia, w szczególności Madera i Azory,
- Japonia i Korea Południowa,
- Nowa Zelandia i interior Australii,
- Południowo-Zachodnia Turcja,
- niektóre kraje Bliskiego Wschodu, takie jak Zjednoczone Emiraty Arabskie, Katar czy Oman.
Czy kobieta w ciąży może podróżować samolotem i nie tylko?
Czołowe towarzystwa naukowe potwierdzają, że w większości przypadków kobieta w ciąży może bezpiecznie podróżować. Warunkiem jest jednak prawidłowy przebieg ciąży, a także wcześniejsza konsultacja lekarska.
Nie każda przyszła mama powinna decydować się na podróż, zwłaszcza tą dalszą. Według Amerykańskiego Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorób (CDC) do bezwzględnych przeciwwskazań do podróży ciężarnej zalicza się m.in.:
- niewydolność szyjki macicy,
- ciążę pozamaciczną,
- odklejanie łożyska,
- przedwczesne pęknięcie błon płodowych,
- poród przedwczesny lub zagrażające poronienie,
- krwawienie z dróg rodnych.
👉Sprawdź, co oznacza ciąża wysokiego ryzyka.
Kiedy najlepiej zaplanować wyjazd w ciąży?
Przyjmuje się, że najbezpieczniejszy czas na podróże to drugi trymestr ciąży, czyli okres od 14. do 28. tygodnia ciąży. Ustępują wtedy typowe dla ciąży dolegliwości, takie jak poranne mdłości czy zmęczenie. Zmniejsza się również ryzyko samoistnego poronienia.
Podróż w trzecim trymestrze ciążymoże być mniej komfortowa, a część linii lotniczych może wymagać specjalnego zaświadczenia potwierdzającego zdolność do lotu. Ten okres ciąży to również wyższe ryzyko porodu przedwczesnego.
Jak przygotować się do egzotycznej podróży w ciąży?
Prawidłowe przygotowanie to absolutna podstawa, aby zminimalizować ryzyko i zadbać o maksymalne bezpieczeństwo. Cały proces można zamknąć w trzech krokach.
Krok 1. Wizyta u lekarza położnika
W ramach medycznego przygotowania ciężarnej do podróży zaleca się wizytę u lekarza położnika. Celem konsultacji jest:
- dokładna ocena wieku ciążowego,
- identyfikacja czynników i chorób sprzyjających powikłaniom ciążowym,
- a także edukacja pacjentki odnośnie objawów sugerujących wystąpienie nagłego stanu położniczego.
Krok 2. Konsultacja z lekarzem medycyny podróży
Wizyta u lekarza medycyny tropikalnej lub medycyny podróży ma na celu:
- ocenę ryzyka zdrowotnego związanego z wybraną destynacją,
- dobór szczepień ochronnych,
- omówienie zasad profilaktyki wybranych chorób tropikalnych, takich jak malaria, gorączka denga czy Zika.
Krok 3. Sprawdzenie opieki medycznej i przygotowanie dokumentów
Jednocześnie przed wyjazdem zaleca się sprawdzenie dostępności lokalnych placówek medycznych, zwłaszcza pod kątem obecności oddziału położniczego. Ciężarna powinna mieć również ze sobą dokumentację medyczną, w tym m.in.:
- kartę ciąży,
- informację o grupie krwi,
- informację o przyjmowanych lekach.
Szczepienia ciężarnej przed egzotyczną podróżą
Szczepienia ochronne stanowią ważny filar profilaktyki zdrowotnej przed egzotycznymi podróżami. Niestety, niektóre ze szczepień są przeciwwskazane w trakcie ciąży, z uwagi na potencjalne odczyny niepożądane.
Nie zaleca się podawania ciężarnym szczepionek, które zawierają w swym składzie żywe, ale osłabione (atenuowane) drobnoustroje. Podawanie większości szczepionek w ciąży wykazuje wysoki profil bezpieczeństwa, jednak w przypadku szczepionek żywych istnieje teoretyczne ryzyko przeniesienia drobnoustroju szczepionkowego na płód.
Do szczepionek niewskazanych w ciąży zalicza się m.in.:
- szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR),
- doustną szczepionkę przeciwko durowi brzusznemu,
- szczepionkę przeciwko gorączce denga,
- szczepionkę przeciwko wirusowi chikungunya.
Wyjątkiem od tej reguły jest szczepienie przeciw żółtej gorączce. Jest ono wykonywane w uzasadnionych przypadkach, gdy wyjazd do kraju endemicznego występowania żółtej gorączki jest konieczny, po dokładnym omówieniu z pacjentką stosunku korzyści i ryzyka.
Największe zagrożenia dla ciężarnej w tropikach
Choć ciąża jest fizjologicznym stanem zdrowia kobiety, zwiększa ryzyko ciężkiego przebiegu wielu stanów i chorób. Podczas podróży, zwłaszcza w rejony tropikalne, do największych zagrożeń dla ciężarnej zalicza się:
- choroby wektorowe (przenoszone np. przez komary), takie jak malaria, Zika, japońskie zapalenie mózgu, gorączka denga czy chikungunya,
- choroby pasożytnicze, takie jak ameboza, giardioza czy schistosomoza,
- infekcje układu oddechowego, w tym grypę i COVID-19,
- infekcje żołądkowo-jelitowe, między innymi biegunkę podróżnych, wirusowe zapalenie wątroby czy listeriozę,
- czynniki środowiskowe, w tym jakość powietrza, ekstremalne temperatury czy duże wysokości nad poziomem morza,
- słaby dostęp do wysokiej jakości opieki medycznej.
Malaria – jedna z najgroźniejszych chorób tropikalnych
Malaria, jedna z najpoważniejszych chorób tropikalnych, wywoływana jest przez zarodźca malarii, czyli pasożyta z rodzaju Plasmodium. Przenoszona jest przez ukłucia samic komarów Anopheles, a do rejonów endemicznego występowania tej choroby zalicza się:
- Afrykę Subsaharyjską,
- Azję Południową i Południowo-Wschodnią,
- Amerykę Środkową i Południową,
- Oceanię, głównie rejony Papui-Nowej Gwinei.
Ciąża wiąże się ze wzrostem ryzyka śmierci i groźnych powikłań w przebiegu malarii. Według danych CDC, zachorowanie w ciąży może wiązać się m.in. z:
- ciężką niedokrwistością u matki,
- poronieniem,
- porodem przedwczesnym,
- wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu (IUGR),
- obumarciem wewnątrzmacicznym,
- niską masą urodzeniową noworodka,
- zgonem matki lub dziecka.
Większość towarzystw naukowych zaleca unikanie podróży do krajów zagrożonych występowaniem malarii, chyba że jest to absolutnie konieczne. Wówczas poleca się wcześniejszą konsultację z lekarzem medycyny tropikalnej, zastosowanie repelentów i moskitier oraz przyjmowanie odpowiednio dobranej chemioprofilaktyki.
Wirus Zika i ryzyko związane z zakażeniem
Wirus Zika, należący do rodziny Flaviviridae, przenoszony jest głównie przez komary z rodzaju Aedes, ale również poprzez zakażoną krew, tkanki oraz na drodze kontaktów płciowych. Choć u większości osób zakażenie przebiega bezobjawowo lub z łagodnymi objawami grypopodobnymi, stanowi ono poważne zagrożenie dla ciężarnych oraz kobiet planujących ciążę.
U płodu zakażenie wirusem Zika może prowadzić do tzw. wrodzonego zespołu Zika. Jego objawy obejmują m.in.:
- małogłowie,
- zwapnienia śródczaszkowe,
- nieprawidłowy rozwój mózgu,
- zaburzenia widzenia,
- deformacje kończyn.
Royal College of Obstetrician and Gynaecologist (RCOG) zaleca kobietom w ciąży przełożenie wszelkich niekoniecznych podróży do rejonów endemicznego występowania wirusa Zika na czas po porodzie.
Zgodnie z informacjami CDC oraz Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), do rejonów zagrożonych występowaniem wirusa Zika zalicza się:
- Amerykę Południową i Środkową;
- Karaiby,
- Afrykę Subsaharyjską,
- Oceanię i wyspy Pacyfiku,
- Azję Południową i Południowo-Wschodnią.
Gorączki krwotoczne i inne choroby wektorowe
Choroby tropikalne to szeroka grupa schorzeń, jednak w kontekście ciąży szczególną uwagę należy zwrócić na tzw. choroby wektorowe, czyli te przenoszone przez organizmy pośredniczące, najczęściej komary. Występują one głównie w strefie tropikalnej, a zakażenie w ciąży może prowadzić do groźnych powikłań zarówno u matki, jak i płodu.
Do najważniejszych chorób wektorowych należą m.in.:
- żółta gorączka,
- gorączka denga,
- gorączka chikungunya,
- gorączka Zachodniego Nilu,
- japońskie zapalenie mózgu,
- trypanosomozy,
- gorączki plamiste,
- dury plamiste.
Biegunka podróżnych – przyczyny, zagrożenia i profilaktyka
Biegunka podróżnych to jedna z najczęstszych dolegliwości, dotycząca nawet 30-70% osób wyjeżdżających do krajów o niższym standardzie higieny. Najczęstszą przyczyną są bakterie – przede wszystkim enterotoksyczny szczep Escherichia coli,Shigella, Salmonella i Campylobacter, rzadziej wirusy czy pierwotniaki.
Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą pokarmową – przez:
- brudne ręce,
- skażoną wodę, lód,
- nieumyte owoce bądź niedogotowane potrawy.
U ciężarnych jej przebieg może być szczególnie niebezpieczny ze względu na ryzyko odwodnienia, zaburzeń elektrolitowych.
Najlepszą formą profilaktyki biegunki podróżnych (a także wielu innych „chorób brudnych rąk”!) jest przestrzeganie zasad higieny tropikalnej.
Higiena tropikalna to zbiór kluczowych zasad, które mają na celu zmniejszenie ryzyka zachorowania w krajach rejonu tropikalnego lub subtropikalnego.
Do najważniejszych zasad higieny tropikalnej zalicza się:
- picie wyłącznie wody butelkowanej lub wcześniej przegotowanej,
- używanie wody butelkowanej lub wcześniej przegotowanej do mycia zębów,
- unikanie spożywania napojów z kostkami lodu,
- mycie rąk przed jedzeniem i przygotowywaniem jedzenia, po skorzystaniem z toalety, po przewijaniu dziecka, zajmowaniu się chorą osobą i po kontakcie ze zwierzętami,
- unikanie spożywania surowych warzyw i owoców, które nie zostały obrane lub umyte w bezpiecznej wodzie, a także niepasteryzowanych soków owocowych,
- unikanie spożywania surowych lub niedogotowanych owoców, warzyw, owoców morza, mięsa, jajek, a także niepasteryzowanego mleka i jego przetworów,
- samodzielne mycie i obieranie ze skórki surowych warzyw i owoców przed spożyciem,
- w rejonach zagrożonych występowaniem chorób wektorowych, stosowanie repelentów i spanie pod moskitierą,
- unikanie bezpośredniego kontaktu z przypadkowo napotkanymi zwierzętami.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Dla zdrowia układu moczowego.