Lot samolotem czy podróż innym środkiem transportu? Co jest bezpieczniejsze dla ciężarnej?
Jeśli płód prawidłowo się rozwija, kobieta czuje się dobrze, a ciąża nie jest zagrożona, podróże są jak najbardziej możliwe i nie wiążą się z dodatkowym ryzykiem. Oczywiście o tym powinien zdecydować lekarz, dlatego przed planowaniem wyjazdu należy umówić się na konsultację.
Pierwszym dylematem ciężarnych jest zwykle wybór środka transportu. Uznaje się, że najbardziej komfortowa jest podróż pociągiem. Jest tam sporo przestrzeni, dzięki czemu przyszła mama może rozprostować nogi, a w razie potrzeby także rozruszać się, spacerując pomiędzy przedziałami. Plusem jest też to, że w przypadku komplikacji w każdej chwili można pociąg opuścić.
Wiadomo jednak, że wybór tego środka transportu to nie zawsze dostępna opcja. Na szczęście to nie oznacza, że w takim przypadku musisz rezygnować z wakacji. Według Amerykańskiego Kolegium Położników i Ginekologów środek transportu nie ma dużego znaczenia. Ważne, aby stosować się do zaleceń lekarza.
Przeczytaj także: Gender Reveal Party – czyli jak w huczny sposób ujawnić płeć dziecka
Czy w takim razie w ciąży można latać samolotem?
Tak, można! Na ten temat krąży wiele mitów, jednak zgodnie z doniesieniami naukowymi, lot samolotem w ciąży nie zagraża matce ani dziecku, a podróż tym środkiem transportu jest bezpieczna nawet do 36. tygodnia. Mowa tu jednak o ciąży o prawidłowym przebiegu. Przeciwwskazania do podróżowania samolotem to m.in.:
- poród przedwczesny lub poronienie w poprzedniej ciąży,
- ciąża mnoga,
- przedwczesne pęknięcie błon płodowych w poprzedniej ciąży,
- niedokrwistość (anemia).
Niektóre linie lotnicze wymagają okazania zaświadczenia od lekarza o braku przeciwwskazań. Przed zakupem biletów warto więc dokładnie przeczytać regulamin i upewnić się, czy potrzebne są dodatkowe dokumenty oraz, czy kobieta w zaawansowanej ciąży w ogóle może wejść na pokład – zdarza się, że jest to niemożliwe.
Kierunek podróży w ciąży – jakich miejsc unikać?
Jeśli chodzi o podróże po Polsce, ciężarne nie mają praktycznie żadnych ograniczeń. Śmiało możesz wybrać się nad jezioro, morze, a nawet w polskie góry, o ile nie będziesz forsować organizmu i fundować sobie wymagających wycieczek po trudnych szlakach. A co, jeśli marzą Ci się wakacje za granicą? Tutaj należy zachować większą ostrożność, bo nie każdy kierunek jest wskazany.
Warto unikać przede wszystkim tych rejonów geograficznych, gdzie klimat diametralnie różni się od tego, do którego jesteśmy przyzwyczajeni w Polsce. Podróż do egzotycznych krajów, gdzie wilgotność i temperatura powietrza są bardzo wysokie warto przełożyć na czas po ciąży.
Wakacje w krajach o wątpliwych warunkach sanitarnych, trudnym dostępie do opieki zdrowotnej i wysokim ryzyku zakażenia wirusami, pasożytami czy bakteriami również są niewskazane w ciąży.
Śmiało możesz za to podróżować po Europie. Francja, Chorwacja, Hiszpania, Portugalia, Włochy czy też kraje skandynawskie to kierunki bezpieczne dla przyszłych mam.
Uwaga na słońce i wysokie temperatury
Wysoka temperatura powietrza to prawdziwa udręka dla ciężarnych. U wielu kobiet w czasie upałów pojawiają się duszności, nudności, zawroty głowy, a nawet omdlenia. To jednak nie wszystko. Badania wykazują, że przegrzanie organizmu zwiększa ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego, a także wcześniactwa, niskiej masy urodzeniowej i zaburzeń neurorozwojowych u dziecka. Nie bez przyczyny odradza się korzystanie z jacuzzi czy sauny w ciąży.
Niestety organizm można przegrzać też w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego czy nawet poprzez przebywanie na słońcu w upalne dni. Jeśli więc wybierasz się w podróż do ciepłego kraju, zachowaj dużą ostrożność, czyli:
- staraj się nie przebywać na słońcu, kiedy promienie są najsilniejsze (zazwyczaj w godz. 11-15);
- pij dużo wody;
- noś nakrycie głowy;
- noś przewiewną odzież;
- wysiłek fizyczny (w tym spacery) przełóż na wieczór lub wczesny ranek.
Problem stanowi nie tylko wysoka temperatura, ale też samo promieniowanie słoneczne. Pamiętaj więc o kremach z filtrem i unikaj długotrwałej ekspozycji na słońce.
Czym jest biegunka podróżnych?
Biegunką podróżnych określa się zespół objawów żołądkowo jelitowych, spowodowanych zakażeniem przewodu pokarmowego. Pojawia się ona u osób, które podróżują do krajów o niskim standardzie sanitarno-higienicznym. Największe ryzyko zachorowania na biegunkę podróżnych istnieje w przypadku wyjazdu do Afryki, Ameryki Łacińskiej, Azji Południowej oraz na Bliski Wschód. Do zakażenia dochodzi drogą fekalno-oralną, najczęściej przez skażoną wodę, pokarm lub zarazki na dłoniach.
Ostre infekcje przewodu pokarmowego są szczególnie niebezpieczne dla ciężarnych. U nich ryzyko wystąpienia groźnych powikłań jest bardzo wysokie. Długotrwała, nieleczona lub niepoprawnie leczona biegunka prowadzi m.in. do odwodnienia i niedoborów pokarmowych, które stanowią zagrożenie nie tylko dla ciężarnej, ale i dla płodu. Do tego trzeba wziąć pod uwagę ograniczenia w kwestii farmakologicznego leczenia biegunki – niektóre leki stosowane w przypadku wystąpienia infekcji przewodu pokarmowego są niewskazane w ciąży.
Z tego względu w trakcie oczekiwania na dziecko lepiej unikać podróży do krajów o niskim standardzie higienicznym. Jeśli jednak z jakiegoś powodu musisz lub chcesz wyjechać w takie miejsce, pamiętaj o zasadach higieny tropikalnej:
- myj i dezynfekuj ręce przed spożyciem posiłku;
- pij wyłącznie wodę przegotowaną lub butelkowaną;
- unikaj spożywania pokarmów pochodzących z ulicznych straganów;
- unikaj spożywania surowych warzyw, surowego mięsa i surowych owoców morza;
- nie używaj kostek lodu do napojów (chyba że przygotujesz je sama z wody butelkowanej);
- unikaj spożywania niepasteryzowanych produktów mlecznych.
Kiedy nie podróżować w ciąży?
Ciąża sama w sobie nie jest przeciwwskazaniem do podróżowania, jednak mimo wszystko trzeba zachować dużą ostrożność. W końcu to odmienny stan fizjologiczny, który rządzi się swoimi prawami. Co możesz zrobić, aby zwiększyć bezpieczeństwo w podróży i zadbać o zdrowie swoje oraz dziecka?
Zaplanuj podróż na II trymestr ciąży
Wówczas ryzyko poronienia i innych komplikacji jest najniższe. Ustępują też nieprzyjemne dolegliwości charakterystyczne dla pierwszego trymestru (nudności, wymioty, bóle głowy osłabienie), dlatego przyszła mama może w pełni cieszyć się wypoczynkiem. Brzuszek nie jest też na tyle duży, aby mocno ograniczał ruchy i powodował dyskomfort.
Unikaj podróżowania w pierwszym oraz trzecim trymestrze, zwłaszcza jeśli wiąże się to z długotrwałym pozostawaniem w pozycji siedzącej w samochodzie, pociągu czy samolocie.
W trakcie podróży samochodem rób częste postoje
Ciąża to czas zwiększonego ryzyka wystąpienia zakrzepicy żył głębokich, której konsekwencją jest m.in. zatorowość płucna (kiedy zakrzep oderwie się i powędruje do płuc). Niestety ryzyko wzrasta jeszcze bardziej, kiedy ciężarna długo pozostaje w pozycji siedzącej.
W trakcie podróży samochodem należy więc regularnie robić przerwy (najlepiej co godzinę) i w tym czasie spacerować, ruszać nogami, gimnastykować się, zaczerpnąć świeżego powietrza. Oczywiście nie chodzi o to, aby w trakcie podróży co godzinę zatrzymywać się na pełny trening. Wystarczy 5 minut, aby poprawić krążenie krwi w nogach.
Oprócz tego ciężarna powinna pić dużo wody, a na podróż włożyć wygodną, luźną odzież – taką, która nie będzie uciskała żył.
Podczas lotu samolotem często zmieniaj pozycję
Podobne zasady dotyczą lotu samolotem w ciąży. Co 40-60 minut warto wstać, przejść się choćby do toalety, tak aby trochę rozruszać nogi. Jeśli jest taka możliwość, zarezerwuj miejsce przy przejściu. Dzięki temu wstawanie i opuszczanie miejsca będzie łatwiejsze oraz bardziej komfortowe.
Warto również wykonywać lekkie ćwiczenia podczas siedzenia. Postaraj się co chwilę poruszać trochę nogami. Wykonaj krążenia w stawach skokowych, zginaj i prostuj stopy, prostuj nogi w stawach kolanowych, rób wspięcia na palce. To powinno poprawić krążenie.
W niektórych przypadkach (np. jeśli lot ma trwać bardzo długo, a ciężarna jest mocno narażona na zakrzepicę żył) stosuje się profilaktykę zakrzepową, polegającą na stosowaniu heparyny drobnocząsteczkowej, czyli leku przeciwkrzepliwego, a także specjalnych podkolanówek przeciwżylakowych. Oczywiście działania profilaktycznego tego typu powinny odbyć się pod nadzorem lekarza.
Nie przemęczaj organizmu
Sam dojazd do miejsca docelowego to nie wszystko. Odpowiedź na pytanie „czy można podróżować w ciąży?” zależy też od tego, co ciężarna właściwie będzie robiła w tej podróży. Wspinanie się po górach, przebywanie na dużych wysokościach (powyżej 2500 m n.p.m.), nurkowanie, skoki ze spadochronem to aktywności absolutnie zabronione w ciąży, to jasne.
Warto też zwrócić uwagę na te z pozoru spokojne i umiarkowane aktywności, takie jak zwiedzanie. To normalne, że będąc w nowym miejscu chcemy zobaczyć jak najwięcej. Jednak trzeba pamiętać, że ciężarna nie powinna się przemęczać i podejmować intensywnego wysiłku fizycznego. Wielogodzinne chodzenie może być zbyt wymagające dla przyszłej mamy.
Chroń się przed ukąszeniami owadów
Niektóre owady przenoszą na ludzi poważne choroby poprzez ukąszenie. Dla ciężarnych szczególnie niebezpieczna jest m.in. malaria, czyli choroba przenoszona przez komary w tropikalnych i subtropikalnych strefach klimatycznych. U kobiet spodziewających się dziecka może mieć ona bardzo ostry przebieg i zagrażać zdrowiu matki oraz płodu. Malaria może doprowadzić do przedwczesnego porodu, poronienia, niskiej wagi urodzeniowej i innych poważnych komplikacji zdrowotnych dziecka.
Dlatego w czasie ciąży najlepiej zrezygnować z wyjazdu w tropiki. Jeśli jednak przełożenie podróży jest niemożliwe, pamiętaj o profilaktyce:
- noś odzież z długimi rękawami i nogawkami, zasłaniaj jak najwięcej skóry;
- stosuj bezpieczny dla kobiet w ciąży spray na owady;
- zadbaj o to, aby w pomieszczeniu, w którym śpisz, była moskitiera.
Uważaj na infekcje intymne
Podróż za granicę często wiąże się z przebywaniem nad wodą i wylegiwaniem na plaży czy nad basenem. Jeśli ciąża przebiega prawidłowo, nie ma przeciwwskazań do tego, aby przyszła mama pływała. Warto jednak uważać na infekcje intymne, ponieważ publiczne kąpieliska sprzyjają rozwijaniu się tego typu infekcji.
Na leżaku, na brzegu basenu czy w innym miejscu nad wodą siadaj tylko na swoim ręczniku. Po kąpieli postaraj się jak najszybciej zdjąć z siebie mokry kostium kąpielowy i wziąć prysznic. Jeśli masz skłonność do infekcji intymnych, przed wyjazdem porozmawiaj ze swoim lekarzem. Być może konieczne będzie wdrożenie profilaktyki np. w postaci probiotyków.
Ubezpieczenie na podróż w ciąży
Koniecznie wykup dodatkowe ubezpieczenie, bo karta EKUZ nie zawsze wystarcza. To, za jakie świadczenia medyczne zapłaci NFZ, zależy od zasad panujących w danym kraju. Za niektóre świadczenia uznawane w Polsce za bezpłatne, za granicą trzeba będzie zapłacić. Dlaczego? O wyjaśnienie poprosiliśmy prawniczkę – Aleksandrę Rybak.
Karta EKUZ obowiązuje bowiem w danym kraju na takich samych zasadach, na jakich z opieki zdrowotnej, korzystają w nim jego obywatele. Ponadto, należy liczyć się z tym, że z EKUZ nie skorzystamy z leczenia w prywatnych placówkach opieki zdrowotnej, które nie mają zawartej umowy z odpowiednikiem polskiego NFZ, jak również nie pokryje ona kosztów transportu do Polski, w sytuacji takiej konieczności.
Decydując się na podróż zagraniczną w czasie ciąży, zdecydowanie warto więc pomyśleć o dodatkowym, komercyjnym ubezpieczeniu turystycznym. W tym przypadku, sprawa również nie jest jednak taka oczywista i bez dokładnego zapoznania się z warunkami konkretnej oferty oraz zapisami Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (OWU), może okazać się, że dla ciężarnej zakres ochrony w ramach standardowego ubezpieczenia turystycznego także może okazać niewystarczający. Na co więc, przede wszystkim, powinny zwrócić uwagę kobiety w ciąży, decydujące się na zakup polisy turystycznej?
1) Czy leczenie w ciąży nie jest wykluczone z zakresu ochrony?
2) Jeżeli nie jest – czy nie jest ograniczone czasowo? Zazwyczaj bowiem, leczenie związane z ciążą i porodem, w ramach standardowego ubezpieczenia turystycznego, zastrzeżone jest do określonego tygodnia ciąży (najczęściej 32).
3) Czy w ramach ubezpieczenia, zastrzeżono limit odpowiedzialności ubezpieczyciela z tytułu kosztów pomocy medycznej udzielanej w związku z ciążą i porodem? Często, można spotkać się z ograniczeniami w powyższym zakresie, np. do 10% sumy ubezpieczenia.
4) Czy w przypadku rezygnacji z uczestnictwa w wypoczynku w związku z komplikacjami w ciąży, jej przerwaniem lub porodem – ubezpieczyciel nie wyłącza swojej odpowiedzialności za zwrot kosztów dotychczas poniesionych na poczet wypoczynku. Na wszystkie powyższe pytania, znajdziemy odpowiedź w OWU. Może okazać się, że jeżeli zależy nam na dodatkowej ochronie w powyższym zakresie, konieczne będzie rozszerzenie polisy za zapłatą dodatkowej składki ubezpieczeniowej.
Apteczka turystyczna w ciąży – co spakować?
Niezwykle ważne jest, aby na każdy wyjazd, czy to na terenie Polski, czy za granicą, zabrać ze sobą wszystkie niezbędne leki.
W apteczce kobiety w ciąży przede wszystkim powinny znaleźć się przyjmowane na stałe leki na receptę, leki bez recepty oraz suplementy.
Dodatkowo warto zaopatrzyć się w preparaty, niezbędne w rożnych niespodziewanych dolegliwościach.
Pamiętaj o:
- lekach przeciwgorączkowych – dla kobiet ciężarnych najbezpieczniejszy jest paracetamol, gdyż nie stanowi zagrożenia dla zdrowia i życia dziecka;
- lekach na biegunkę – kobiety w ciąży jako lek przeciwbiegunkowy mogą stosować diosmektyt, zaleca się sięgnąć po probiotyki oraz elektrolity, niezbędne jest także picie dużej ilości wody;
- preparatach na katar – najlepiej wodę morską do nosa, która może być wzbogacona np. o ektoinę;
- lekach wspomagających prawidłową pracę układu pokarmowego – na wzdęcia pomocny będzie simetikon, natomiast na zgagę skuteczne będą substancje neutralizujące kwas żołądkowy np. wodorowęglan sodu czy węglan wapnia.
- leki na infekcje intymne – infekcje intymne podczas ciąży mogą stanowić poważne zagrożenia dla zdrowia matki i dziecka, dlatego leczenie należy rozpocząć wraz z wystąpieniem pierwszych objawów. Warto zaopatrzyć się w krem z klotrimazolem (na infekcje grzybicze) oraz globulki dopochwowe lub tabletki doustne zawierające bakterie kwasu mlekowego Lactobacillus lub polikrezulen (jedyne bezpieczne preparaty dostępne bez recepty na infekcje bakteryjne). W przypadku nieustąpienia objawów lub ich nasilenia należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza. Aby uchronić się przed wystąpieniem infekcji intymnych, na które kobiety ciężarne są o wiele bardziej narażone, warto profilaktycznie przyjmować probiotyki ginekologiczne w postaci doustnej lub dopochwowej, zawierających bakterie kwasu mlekowego Lactobacillus. Dobrze sprawdzą się również żele, tabletki i globulki dopochwowe z kwasem mlekowym, kwasem bornym, kwasem hialuronowym czy witaminą C, które odpowiadają za utrzymanie odpowiedniego (kwaśnego) pH pochwy.
W apteczce podróżnej przydatne będą również materiały opatrunkowe tj. plastry, bandaże, chusta trójkątną oraz preparat do dezynfekcji na bazie octenidyny, służący do przemywania niewielkich ran powierzchniowych.
Pakując apteczkę dla kobiety ciężarnej, pamiętajmy o prawidłowych warunkach przewożenia leków. Większość z nich musi być przechowywana w temperaturze poniżej 25ᵒC i w takiej też temperaturze powinny być przewożone. Wyjątek stanowią leki tzw. “lodówkowe” np. insulina czy leki przeciwcukrzycowe do wstrzykiwań. Takie leki wymagają temperatury od 2 do 8ᵒC. Ich transport wymaga zabezpieczenia w postaci torby termoizolacyjnej, która utrzymuje niską temperaturę do godziny czasu.
Szczepienia w ciąży przed podróżą
Zasadniczo kobiety ciężarne, które planują podróże po Polsce lub po Europie nie będą zmuszone do wykonywania ponadprogramowych szczepień w związku wyłącznie z samym faktem podróży. Niewykluczone, że lekarz zaleci ciężarnej szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, durowi brzusznemu, polio czy meningokokom. Te szczepienia, w trosce o zdrowie i prawidłowy przebieg ciąży wykonywane są za pomocą szczepionek inaktowywanych, czyli nie zawierających żywych wirusów lub bakterii.
Sytuacja ma się jednak inaczej w związku z dalekimi, międzykontynentalnymi wycieczkami. W krajach tropikalnych znacząco wzrasta ryzyko zachorowania na choroby, których w umiarkowanej strefie klimatycznej nie doświadczymy. Oprócz tego ważnym czynnikiem, który należałoby wziąć pod uwagę planując wyjazd w trakcie trwania ciąży jest jakość opieki zdrowotnej w danym kraju. Warto sprawdzić, jak wygląda opieka zdrowotna kobiet ciężarnych w destynacji, do której planujemy się udać. W krajach tropikalnych największym zagrożeniem są choroby przenoszone przez owady. Do tych chorób zaliczamy: malarię, wirus Zika, wirus Denga oraz wirus Chikungunya (gorączka Chikungunya). Każda z tych chorób niesie rozmaite zagrożenia zarówno dla matki, jak i dla dziecka. Warto wobec tego przemyśleć konieczność udawania się w tak dalekie podróże w ciąży.
Może zainteresować Cię również: Czy w ciąży można chodzić na basen?
Korzeniewski, K. (2014). Kobieta ciężarna w podróży. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 8, No. 3, pp. 135-141).
Mach, T. (2011). Biegunka podróżnych. Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy, 3(3), 121-126.
Michalak, Weronika. „WPŁYW ZMIANY KLIMATU NA ZDROWIE LUDZI.”