Poród przedwczesny – co to oznacza?
Poród przedwczesny oznacza urodzenie dziecka od 22. tygodnia ciąży + 0 do 36. tygodnia ciąży + 6 dni. Rozwiązanie poniżej 22. tygodnia ciąży jest poronieniem.
W zależności od tygodnia ciąży dziecko może urodzić się z różnym stopniem niedojrzałości. Noworodki, szczególnie poniżej 30. tygodnia to skrajne wcześniaki, które bez kompleksowej pomocy lekarskiej nie są w stanie przeżyć. Każdy dzień i tydzień ciąży w przypadku takich maluchów ma ogromne znaczenie, więc współczesna medycyna próbuje w pierwszej kolejności odroczyć czas rozwiązania, gdy widmo porodu przedwczesnego stanowi istotne zagrożenie dla powodzenia ciąży.
Warto wiedzieć, że nie zawsze należy wyciszać postępujący poród przedwczesny, szczególnie jeśli dążenie do utrzymania ciąży jest zagrożeniem dla zdrowia i życia matki, ale również, gdy płód ma wady letalne.
Do tej pory do końca nie wiadomo, dlaczego dzieci rodzą się przedwcześnie, uznaje się, że etiopatogeneza jest wieloczynnikowa.
Czynniki ryzyka porodu przedwczesnego
Jeden z podziałów czynników ryzyka porodu przedwczesnego obejmuje podział na czynniki medyczne, socjalne, środowiskowe i psychogenne.
Czynniki medyczne to m.in.:
- niewydolność łożyska lub jego przedwczesne odklejanie, łożysko przodujące,
- nadciśnienie indukowane ciążą,
- przedwczesne odpływanie płynu owodniowego,
- wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu,
- ciąża wielopłodowa,
- wady macicy i niewydolność cieśniowo-szyjkowa.
Czynniki socjalne to np.:
- niski status socjoekonomiczny,
- niestabilna sytuacja materialna, zawodowa i rodzinna,
- brak zdrowych nawyków żywieniowych,
- młodociany wiek (17 lat i mniej) oraz ciąża po 35. roku życia,
- wielorodność.
Kolejne czynniki porodu przedwczesnego to czynniki środowiskowe, obejmujące kontakt z metalami ciężkimi, promieniowaniem, polem elektromagnetycznym, hałasem czy wibracjami.
Wyróżnia się także czynniki psychogenne, czyli konflikty w rodzinie, brak stabilności życiowej i wywołany przez taką sytuację stres, obciążony wywiad położniczy, a także lęk o powodzenie ciąży i dziecko, stany depresyjne czy zaburzenia psychiczne.
Porody przedwczesne – jakie można wyróżnić?
Wyróżnia się dwa główne podziały porodów przedwczesnych, zgodnie z zaawansowanie akcji porodowej oraz tygodniem ciąży, w którym poród się dokonuje.
Poród przedwczesny zagrażający polega na regularnej akcji skurczowej przed terminem porodu, ale bez zmian w szyjce macicy, czyli bez postępującego rozwarcia i jej skracania. Ten poród zwykle można zatrzymać poprzez wdrożenie leczenia tokolitycznego, czyli wyciszenie skurczy macicy.
Poród w toku to zaawansowana akcja porodowa, w której występuje regularna akcja skurczowa oraz zwiększa się rozwarcie szyjki macicy. Ten poród trudno jest zatrzymać. Ostatni poród w tym podziale to poród dokonany, czyli urodzenie dziecka przed 37. tygodniem trwania ciąży. Drugi podział wyróżnia poród skrajnie przedwczesny (przed 28. tygodniem ciąży), bardzo przedwczesny (pomiędzy 28. a 32. tygodniem) oraz umiarkowanie przedwczesny (33.-37. tydzień ciąży).
Diagnostyka w porodzie przedwczesnym
Ciężarna przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży, znajdująca się w szpitalu z regularną akcją skurczową macicy, rozwarciem szyjki macicy, które się dynamicznie zwiększa czy odpływaniem płynu owodniowego, od razu zostanie zakwalifikowana jako pacjentka rodząca. Nie zawsze te trzy czynniki występują razem, ale pojawienie się ich pojedynczo przed terminem porodu jest zawsze powodem do pogłębionej diagnostyki. By zdiagnozować poród przedwczesny, konieczne jest przeprowadzenie wywiadu z pacjentką oraz zbadanie jej.
Istotne jest badanie USG, w czasie którego lekarz sprawdza długość szyjki macicy oraz ocenia jej rozwarcie. Dodatkowo dużą wartość ma badanie fibronektyny płodowej, której poziom w czasie ciąży od 23. do 37. tygodnia jest właściwie nieoznaczalny. Wykrycie fibronektyny oznacza potencjalne zaburzenia w przepływie matczyno-płodowym, co powoduje wzrost ryzyka porodu przedwczesnego.
W badaniu kobieta zwykle ma min. 6 skurczów na godzinę, szyjka jest skrócona o 80%, a rozwarcie jest większe lub równe 2 cm. Dodatkowo kobieta skarży się na bóle podbrzusza. Konieczne jest również sprawdzenie, czy odpływa płyn owodniowy oraz, czy ciężarna nie przechodzi infekcji. Pełne badanie pacjentki pozwala ocenić czy faktycznie jest zagrożona porodem przedwczesnym lub czy właśnie go przechodzi. Dzięki temu można wdrożyć odpowiednie leczenie, zgodnie ze stanem matki i dziecka.
Profilaktyka porodu przedwczesnego
Około 5-7% kobiet urodzi swoje dzieci przedwcześnie. Powikłania wcześniactwa dla noworodków to m.in. komplikacje neurologiczne, rzutujące na sprawność i możliwość samodzielnej egzystencji. Podejmuje się próby ustalenia co zrobić, by obniżyć odsetek porodów przedwczesnych, a do aktualnych zaleceń profilaktycznych należą m.in.:
- utrzymanie prawidłowej biocenozy pochwy i unikanie infekcji,
- zastosowanie szwu szyjkowego, pessara oraz progesteronu, by przeciwdziałać niewydolności cieśniowo-szyjkowej,
- tokoliza – postępowanie wyciszające czynność skurczową macicy, by zdobyć czas na podanie glikokortykosteroidów przyspieszających rozwój płuc, antybiotyków przeciwdziałających infekcji oraz siarczanu magnezu, który działa neuroprotekcyjnie dla układu nerwowego płodu.
Profilaktykę porodu przedwczesnego wykluczają przeciwwskazania do podtrzymywania ciąży.
Konsekwencje porodu przedwczesnego dla matki i dziecka
Skutkiem porodu przedwczesnego, którego wszyscy obawiają się najbardziej, jest strata dziecka. Czasem powikłania prowadzące do przedwczesnego porodu powodują zagrożenie życia kobiety, o czym wspomina się rzadziej.
Wcześniactwo nieodłącznie wiąże się z narodzinami przed spodziewanym terminem porodu. Dzieci urodzone zaraz po przekroczeniu granicy poronienia podejmują bardzo nierówną walkę o życie. Są skrajnie niedojrzałe, nie potrafią samodzielnie oddychać, utrzymywać temperatury ciała czy mają trudności z trawieniem pokarmów. Konieczne jest wspomaganie ich funkcji życiowych na praktycznie każdym polu, a należy pamiętać, że nawet wykwalifikowana kadra medyczna i trzeci, najwyższy stopień referencyjności szpitala, nie gwarantują powodzenia w tej walce.
Gdy dzieci przeżyją pierwsze tygodnie, mają często wiele powikłań spowodowanych m.in. wylewami do mózgu, zaburzeniami oddychania. Borykają się z martwiczym zapaleniem jelit, infekcjami, niewydolnością oddechową. Nie potrafią ssać i połykać. Mogą mieć porażenie mózgowe, trudności z rozwojem psychofizycznym i wiele, wiele innych przypadłości, które powstały w wyniku zbyt wczesnego urodzenia. Przeżycie dziecka nie oznacza pełnego zdrowia. Duża część maluchów, szczególnie urodzonych przed 28. tygodniem ciąży pozostaje w różnym stopniu niepełnosprawna przez całe życie.
Im więcej tygodni ciąży minie, zanim dojdzie do porodu, tym większa szansa dla dziecka na uniknięcie komplikacji i powikłań.
W przypadku kobiety rezultat porodu przedwczesnego zależy od powodu, który go wywołał. Jeśli poród wywołany był jatrogennie, czyli decyzją lekarzy, w wielu przypadkach był sposobem na ratowanie życia i zdrowia matki, np. w przebiegu nadciśnienia indukowanego ciążą czy rzucawki.
Ogromną traumą dla kobiety są dni zaraz po narodzinach dziecka, kiedy nie wiadomo, czy ono przeżyje i w jakim będzie stanie, szczególnie jeśli poród był skrajnie wcześnie. To trudny czas, pełen lęku i obaw. Świeżo upieczona mama jeszcze na oddziale szpitalnym dostaje laktator, by wzbudzić produkcję mleka, stanowiącego jeden z podstawowych leków dla dziecka. Rozłąka z noworodkiem, traumatyczne narodziny i codzienna niepewność powoduje, że jak ciało zwykle dosyć szybko wraca do sprawności, tak psychicznie to bardzo wyczerpujący czas. U kobiet rodzących przedwcześnie czasem rozpoznaje się zespół stresu pourazowego, jako konsekwencję porodu przedwczesnego.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Dla zdrowia układu moczowego.
Bibliografia:
- Pięta-Dolińska A.: Poród przedwczesny – propozycja standardu. Standardy Medyczne. Pediatria. 2014, 11, 267-271.
2. Grzesik-Gąsior J., Granisz E., Bień A., Rzońca E.: Położna w profilaktyce porodów przedwczesnych. Journal of Education, Health and Sport, 2017, 7(8), 1461-1476.
3. Śmiech O., Bonior J.: Poród przedwczesny – etiopatogeneza i leczenie. Sztuka Leczenia, 2019, 1, 47-56.
4. Czerwińska E.: Czynniki wpływające na poród przedwczesny. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2018, 3(2), 52-57.
5. https://www.forumginekologii.pl/artykul/porod-przedwczesny-najnowsze-wytyczne-postepowania, dostęp z dnia 22.12.2024 r.