Cholestaza ciążowa – czym jest, jak się objawia
Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych (ICP, intrahepatic cholestasis of pregnancy) to najczęstsza dysfunkcja wątroby występująca w czasie ciąży, która pojawia się zazwyczaj pod koniec II lub w III trymestrze ciąży. Częstość występowania wynosi od 0,3 do aż 28% i zależy od regionu, grupy etnicznej, pór roku, a także czynników środowiskowych.
Schorzenie to, może stanowić zagrożenie dla rozwijającego się płodu, powodować wzrost ryzyka niedotlenienia, zgonu wewnątrzmacicznego, przedwczesnego oddania smółki, porodu przedwczesnego, stanu przedrzucawkowego czy zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego.
Cholestaza powoduje także wzrost ryzyka krwotoku poporodowego oraz powikłań okołoporodowych. Choroba ta objawia się najczęściej uporczywym świądem skóry, który zaostrza się w godzinach wieczornych oraz nocnych. Świąd wynika z podwyższonego stężenia kwasów żółciowych w surowicy krwi. Dodatkowo obserwuje się nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych, podwyższenie stężeń enzymów: transaminaz (alaninowej — AlAt i asparaginianowej — AspAt), gamma glutamylotranspeptydazy (GGTP) i fosfatazy alkalicznej (ALP).
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Przyczyną cholestazy nie jest do końca poznana, ale najczęściej wskazuje się na następujące czynniki:
- genetyczne – występowanie cholestazy w rodzinie, predyspozycje etniczne i geograficzne (częściej chorują Indianie andyjscy), mutacje białka transportowego błony kanalikowej hepatocyty o nazwie – MRP3 (multidrug resistance protein 3),
- hormonalne – stosowanie doustnej antykoncepcji, ciąża bliźniacza (wyższe stężenie estrogenów),
- środowiskowe – niedobór selenu, niedobór witaminy D3, nadmiar kwasu erukowego, spożywanie żywności zanieczyszczonej pestycydami, zaawansowany wiek matki,
- zaburzenia mikroflory jelitowej.
Choroba ustępuje samoistnie po zakończeniu ciąży, a prawdopodobieństwo rozwinięcia w kolejnych ciążach jest wysokie i wynosi od 45 do 90%.
Przeczytaj także: Probiotyki dla kobiet w ciąży – dlaczego są ważne?
Zalecenia dietetyczne w cholestazie ciążowej – dieta lekkostrawna z ograniczeniem tłuszczu
Dieta kobiety z cholestazą ciążową powinna przede wszystkim pokrywać zapotrzebowanie na witaminy składniki mineralne, a jej wartość energetyczna powinna pokrywać zapotrzebowanie dla matki oraz rozwijającego się dziecka.
Zaleca się spożywanie 5-6 posiłków dziennie z przerwami wynoszącymi około 3-4 godziny. Posiłki najlepiej przygotowywać poprzez gotowanie w wodzie, na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w folii lub pergaminie. Należy maksymalnie ograniczyć, a najlepiej wykluczyć z diety, produkty i potrawy tłuste, smażone, pieczone z dodatkiem tłuszczu, długo zalegające w żołądku, wzdymające i ostro przyprawione.
Podaż tłuszczu nie powinna przekraczać 20-25% całkowitej wartości energetycznej diety. Ograniczeniu powinny ulec produkty pochodzenia zwierzęcego, które są bogate w kwasy tłuszczowe nasycone i cholesterol. Nie zaleca się spożywania tłustych gatunków mięs i ich przetworów (wieprzowina, wołowina, kaczka, gęś, podroby, parówki, pasztety, kiełbasy, kabanosy itp.), masła, smalcu, słoniny, pełnotłustych produktów mlecznych (mleko 3,2 % tłuszczu i więcej, śmietany, serów podpuszczkowych, serków typu mascarpone, puddingów itp), słodyczy (ciast, ciasteczek, czekolady, cukierków itp.), słonych przekąsek (chipsów, paluszków, krakersów, popcornu itp.) oraz żywności typu fast-food.
W diecie powinny znaleźć się dobre źródła tłuszczów, do których zaliczamy:
- orzechy (m.in. włoskie, brazylijskie, migdały, pekan),
- nasiona,
- pestki dyni, słonecznika,
- oleje roślinne – olej rzepakowy, lniany, oliwa z oliwek,
- produkty mleczne częściowo odtłuszczone lub chude – sery twarogowe, mleko <2% tłuszczu,
- tłuste ryby (z uwagi na wysoką zawartość kwasu dokozaheksaenowego – DHA) w ilości 2 porcji tygodniowo (ok. 300 g/ tydzień).
Ograniczyć należy także podaż błonnika pokarmowego. Zaleca się, aby spożycie nie przekraczało 25 g błonnika pokarmowego na dobę. Aby ograniczać podaż błonnika pokarmowego, warto:
- obierać ze skórki warzywa oraz owoce,
- gotować warzywa i owoce,
- przecierać produkty przez sito lub je miksować,
- wybierać produkty z oczyszczonych produktów zbożowych (np. makaron pszenny zamiast pełnoziarnistego czy gryczanego, ryż basmati zamiast brązowego, pieczywo z mąki oczyszczonej zamiast razowego).
Dieta w cholestazie ciążowej – na te witaminy należy zwrócić szczególną uwagę
Z uwagi na ograniczenie spożycia tłuszczu w diecie kobiet z cholestaza ciążową, ograniczeniu może ulec także spożycie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, do których zaliczamy witaminę A, D, E i K. Należy zwracać uwagę, aby sięgać po produkty, które są bogatych źródłem tych witamin.
- Do źródeł witaminy A zaliczamy: czerwone pomarańcze, morele, melony, śliwki, arbuz, wiśnie, dynię, bataty, marchew, czerwoną paprykę, pomidory, brzoskwinie, jarmuż, szpinak, rzeżuchę, roszponkę, rukolę, natkę pietruszki, brokuły, a także nasiona roślin strączkowych.
- Do źródeł witaminy D zaliczamy: tłuste ryby (m.in. łosoś, śledź, makrela), oleje rybne, margaryny wzbogacane w witaminę D.
- Do źródeł Witaminy E zaliczamy: olej słonecznikowy, olej rzepakowy, margarynę, orzechy laskowe, włoskie, ziemne, migdały, pestki dyni, pełne ziarna zbóż oraz niektóre warzywa takie jak: kapusta, szpinak czy sałata.
- Do źródeł Witaminy K zaliczamy: ciemnozielone warzywa liściaste: szpinak, jarmuż, rukolę, roszponkę, sałatę oraz warzywa kapustne: brokuł, kapustę włoską czy brukselkę.
Może zainteresować Cię również: 6 pytań do położnej – witaminy dla kobiet w ciąży
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Roztwór doustny do wspomagania leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego
Dla zdrowia układu moczowego.
Bibliografia:
- Szostak-Węgierek D. Wydawnictwo Lekarskie PZWL., “Żywienie w czasie ciąży i karmienia piersią,” 2021.
- Leszczyńska-Gorzelak B i wsp., “Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące postępowania w wewnatrzwatrobowej cholestazie ciezarnych,” Ginekol. Pol., vol. 83, no. 9, pp. 713–717, 2012.
- Karkowicz-Bilińska A. Cholestaza wewnątrzwątrobowa w ciąży. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2019, 4(1) 1, 16–22.