Kaszel u noworodka – kiedy występuje?
Poprzez wykorzystanie odruchu kaszlowego dziecko jest w stanie poradzić sobie z zakrztuszeniem się mlekiem, czyli sytuacją, kiedy mleko trafia do układu oddechowego, zamiast do żołądka. Jeśli taka sytuacja ma miejsce sporadycznie, a noworodek wykorzystuje kaszel, kiedy się zakrztusi – uważa się, że wszystko jest w porządku.
Kaszel u noworodków, pojawiający się od pierwszych dni po narodzinach może być w rzadszych przypadkach oznaką np. choroby układowej lub wady wrodzonej. W zależności od jego nasilenia i towarzyszących mu dodatkowych objawów należy szukać przyczyny jego występowania i skutecznie ja zwalczać.
Kaszel bez gorączki – co może oznaczać?
Jeśli noworodek kaszle i nie ma to nic wspólnego z usuwaniem ciała obcego z dróg oddechowych, należy zachować czujność. Częsty i męczący kaszel wpływa na funkcjonowanie całego ciała noworodka. Kiedy należy się martwić?
Infekcja jako przyczyna kaszlu u noworodka bez gorączki
Zazwyczaj kaszel pojawia się wraz z objawami infekcji wirusowej, rzadziej bakteryjnej. Najczęściej dotyczy ona dróg oddechowych, w których zalega wydzielina, którą dziecko mimowolnie odkrztusza. Infekcja czasami przebiega bez gorączki, ale można zaobserwować objawy współistniejące takie jak katar, osłabienie, mniejszy apetyt. Bywa, że kaszel powoduje zmiany w oskrzelach i płucach, które wykryje lekarz w czasie badania lekarskiego.
Wady wrodzone przyczyną kaszlu bez gorączki u dziecka
Kolejna przyczyna występowania kaszlu u noworodka bez gorączki to wady wrodzone. Zdarzają się stosunkowo rzadko, ale należy brać je pod uwagę, gdy kaszel nie mija. Do wad wrodzonych należy m.in. rozszczep podniebienia, przetoka tchawiczo-przełykowa (czyli ubytek w tkankach powodujący połączenie tchawicy i przełyku, który fizjologicznie nie występuje). Jeśli wada wrodzona jest przyczyną kaszlu u dziecka, zazwyczaj można spodziewać się dodatkowych objawów jak duszność przy jedzeniu, nasilone krztuszenie się, a nawet sinica w związku z zablokowaniem dróg oddechowych pokarmem.
Choroby układu pokarmowego a kaszel bez gorączki
Zarzucanie treści pokarmowej z żołądka do przełyku, czyli refluks żołądkowo-przełykowy, to kolejna przyczyna pojawiania się u noworodków kaszlu bez gorączki. Cofanie się pokarmu w wyniku niewydolności zwieracza przełyku, który fizjologicznie blokuje powrót jedzenia z żołądka, stale podrażnia przełyk i sprawia, że dziecko kaszle. Często przy cofaniu treści pokarmowej oprócz kaszlu występuje również chrypka lub cykliczne zapalenia krtani.
Przedłużający się refluks u noworodka, a później u niemowlęcia może spowodować, że dla dziecka karmienie jest stresujące. Oprócz kaszlu czy krztuszenia mogą pojawić się ulewanie, wymioty, tachykardia, czyli przyspieszenie akcji serca, a dziecko może mieć trudności z prawidłowym przybieraniem na wadze.
Nadreaktywność oskrzeli i kaszel u noworodka bez gorączki
Zdarzają się sytuacje, że kontakt z czynnikiem drażniącym, czyli np. dymem papierosowym lub zimnym powietrzem sprawiają, że maluch zaczyna kaszleć. Kaszel bywa wtedy bardzo silny, nagły, podobny do kaszlu w ataku astmy. Konieczna jest natychmiastowa konsultacja z lekarzem, gdyż atak niepohamowanego kaszlu u noworodka może stanowić zagrożenie zdrowia i życia dziecka.
Nadreaktywność oskrzeli zdarza się również jako powikłanie poinfekcyjne, kiedy choroba przechodzi, ale kaszel nadal pozostaje. To sytuacja, w której również należy skonsultować się z lekarzem, nawet jeśli kaszel występuje bez gorączki.
Jak leczyć kaszel bez gorączki u noworodka?
U dzieci poniżej 2. roku życia każdy kaszel bez gorączki (z wyłączeniem zakrztuszenia, z którym dziecko sobie bez trudu radzi) powinien być zdiagnozowany przez lekarza, a samo dziecko zbadane. Leczenie noworodków na własną rękę nie jest dobrym pomysłem.
Jeśli kaszel bez gorączki jest objawem infekcji, konieczne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Podobnie, gdy maluch kaszle z powodu nasilonego refluksu żołądkowo-przełykowego, który powoduje zaburzenia odżywiania malucha.
Jednak rodzice mogą bezpiecznie pomóc maluszkowi w minimalizowaniu odruchu kaszlowego. Jak to zrobić, aby nie zaszkodzić?
- Nawilżanie powietrza – większa wilgotność powietrza zapobiega nadmiernemu wysychaniu błon śluzowych w drogach oddechowych dziecka.
- Nawodnienie malucha – gdy pojawia się kaszel bez gorączki u noworodka, w zależności od przyczyny, dziecko może mieć mniejszy apetyt. Warto pilnować, by dziecko się nie odwodniło – u noworodków to bardzo szybki proces.
- Oczyszczanie powietrza – mniejsza ilość pyłu czy kurzu w powietrzu sprawi, że kaszel u dziecka może mieć mniejsze nasilenie.
- Inhalacje solą fizjologiczną – służą nawilżeniu błon śluzowych dziecka.
Kaszel bez gorączki u noworodka to powód do wzmożonej czujności rodzica, szczególnie że stan zdrowia najmłodszych często zmienia się bardzo dynamicznie. Gdy występują niepokojące objawy, koniecznie trzeba skonsultować się z pediatrą.
Bibliografia:
1. Krenke K. i in.: Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci – aktualizacja. Lekarz POZ, 2022, 3, 173-192.