Co to jest cukrzyca ciążowa?
Cukrzyca ciążowa to zespół zaburzeń metabolicznych, które powodują hiperglikemię. W organizmie kobiety jest zbyt mało insuliny, aby ustrój mógł zareagować prawidłowo na wysoki poziom glukozy we krwi. Sam fakt ciąży i wydzielanych w tym czasie hormonów, m.in. progesteronu, prolaktyny, laktogenu łożyskowego czy hormonu wzrostu, działających przeciwstawnie do działania insuliny, potęguje zjawisko ciążowej insulinooporności.
Czy cukrzyca ciążowa jest niebezpieczna dla płodu?
Zdecydowanie tak, cukrzyca ciążowa stanowi poważne zagrożenie dla rozwoju płodu na praktycznie każdym etapie ciąży. Wysoki poziom glikemii w pierwszym trymestrze prowadzi do występowania wad wrodzonych czy nawet śmierci wewnątrzmacicznej, a także poronień. Stąd też jednym z pierwszych obowiązkowych badań, jakim poddawane są kobiety ciężarne, jest badanie stężenia glukozy w surowicy krwi na czczo.
Dzięki wykonaniu tego badania można określić, czy już na pierwszym etapie ciąży występują zaburzenia w metabolizmie glukozy. Jeśli wynik jest podwyższony, zleca się wykonanie testu obciążenia glukozą. Na jego podstawie można zdiagnozować cukrzycę ciążową lub ją wykluczyć.
Bardzo ważny jest moment diagnozy cukrzycy ciążowej i niezwłoczne wdrożenie postępowania, mającego na celu utrzymanie poziomu glukozy w normie. Dlaczego należy się z tym spieszyć? Wysoka hiperglikemia powoduje istotne ryzyko wad wrodzonych oraz powikłań położniczych. Nawet lekko podwyższony poziom glukozy jest czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań u płodu.
Dowiedz się więcej: Probiotyki dla kobiet w ciąży – dlaczego są ważne?
Jakie są rodzaje cukrzycy ciążowej?
Cukrzyca ciążowa to najczęściej cukrzyca wykryta w ciąży, której przed ciążą nie było. Ten typ stanowi nawet 80% wszystkich przypadków cukrzycy. Po porodzie, zwykle w czasie 6 tygodni połogu, dochodzi do normalizacji poziomu cukru we krwi i cukrzyca przemija.
Kolejny rodzaj cukrzycy to cukrzyca przedciążowa, czyli kobieta chorowała przed poczęciem. Cukrzyca jest chorobą przewlekłą. Ten rodzaj cukrzycy uważa się za bardziej niebezpieczny dla rozwoju płodu.
Trzeci typ cukrzycy to cukrzyca, która występowała przed ciążą, ale kobieta o niej nie wiedziała i została zdiagnozowana w trakcie badań wykonanych w pierwszych tygodniach ciąży.
Dodatkowo drugi ważny podział wyróżnia cukrzycę typu pierwszego, czyli zaburzenie, w leczeniu którego, wykorzystuje się prawidłową dietę oraz zaleca umiarkowany, ale systematyczny wysiłek fizyczny.
Cukrzyca typu drugiego to cukrzyca, która jest leczona poprzez podawanie insuliny.
Czy można urodzić zdrowe dziecko, mając cukrzycę w ciąży?
Tak, urodzenie zdrowego dziecka, jeśli ciąża jest powikłana cukrzycą, jest możliwe. Warto jednak mieć na uwadze, że cukrzyca to schorzenie predysponujące do występowania wad i zaburzeń w rozwoju dziecka, jak również powodujące komplikacje w okresie porodu.
Bardzo ważne w profilaktyce powikłań cukrzycowych jest wczesna diagnoza, szybka reakcja na wysoki poziom glukozy we krwi, utrzymanie normoglikemii przez cały czas i jej odpowiednia kontrola, ale również dieta i wysiłek fizyczny. Dodatkowo ciąża powinna być traktowana jako ciąża wysokiego ryzyka, czyli lekarz prowadzący powinien pokierować ciężarna do diabetologa oraz dietetyka, aby w ramach zespołu interdyscyplinarnego, sprawować opiekę nad ciężarną.
Niezwykle ważna jest samokontrola kobiety oraz jej właściwa edukacja w kwestii mierzenia cukrów, diety czy rozpoznawania niepokojących objawów, świadczących o niebezpiecznych wahaniach glukozy. Opiekę nad ciężarną powinna również sprawować położna, która poinstruuje ją jak badać poziom glukozy we krwi i jak obsługiwać glukometr.
Ginekolog, mający pod opieką kobietę w ciąży powikłanej cukrzyca ciężarnych, może wykonać jej więcej badań USG, aby kontrolować przyrost masy ciała dziecka. Bardzo często noworodki matek z cukrzycą rodzą się zbyt duże do wieku ciążowego, co fachowo nazywa się makrosomia płodu.
Poród a cukrzyca ciążowa
Jeśli ciężarna zmaga się w ciąży z cukrzycą, może rodzić naturalnie pod warunkiem, że nie występują takie przeciwskazania, jak wcześniej wspomniana, makrosomia płodu. Poród dużego dziecka wiąże się z ryzykiem wystąpienia komplikacji okołoporodowych. Jedną z trudniejszych sytuacji jest wystąpienie dystocji barkowej, która zdarza się, gdy rodzi się spory maluch. Dystocja ma miejsce, gdy po urodzeniu główki są trudności z urodzeniem się barku płodu. Ustalone są procedury, jeśli dojdzie do wystąpienia tego powikłania, jednak jest to sytuacja trudna, w czasie której mogą wystąpić dodatkowe komplikacje.
Poród dziecka z ciąży powikłanej cukrzycą może skutkować wystąpieniem urazów okołoporodowych, jak np. porażenie nerwu twarzowego czy krwiaki podokostnowe, a nawet zamartwica i ciężkie urazy ośrodkowego układu nerwowego. Stąd bardzo ważna jest ocena ryzyka przed porodem, na podstawie badania USG.
Gdy występują wyraźne wskazania, że poród naturalny jest ryzykowny dla matki i dziecka, lekarz powinien podjąć decyzję o cesarskim cięciu. Jednak samo wystąpienie cukrzycy nie jest przesłanką do porodu operacyjnego.
Co zrobić, aby urodzić zdrowe dziecko, gdy pojawiła się cukrzyca ciążowa?
Najważniejszą sprawą jest edukacja i samokontrola. Kobieta powinna wiedzieć, jak może się odżywiać i co robić, aby utrzymać bezpieczny poziom glukozy, gdy zdiagnozowano u niej cukrzycę ciążową. Im wcześniej cukrzyca zostanie wykryta, a cukry wyrównane, tym większa jest szansa, że nie wystąpią powikłania, jakich można się spodziewać w stosunku do ciężarnej i noworodka.
Jeśli ciężarna nie kontroluje poziomu glukozy i lekceważy fakt wystąpienia cukrzycy, naraża zarówno siebie, jak i dziecko. Maluchy, oprócz wad wrodzonych, mają problemy metaboliczne: hipokalcemię, hipoglikemię czy hiperbilirubinemię. Często rodzą się przedwcześnie, zmagają się z zaburzeniami oddychania, niedotlenieniem, infekcjami oraz powikłaniami wcześniaczymi.
Ścisła współpraca ciężarnej z ginekologiem i diabetykiem, przestrzeganie diety i mierzenie cukru, wydaje się być kluczem do maksymalnego obniżenia ryzyka wystąpienia powikłań ciążowych i okołoporodowych, związanych z cukrzycą ciążową.
Może zainteresować Cię również: 6 pytań do położnej – hipnoporód
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Roztwór doustny do wspomagania leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego
Dla zdrowia układu moczowego.
1. Harasim-Piszczatowska E., Słoma M.: „Cukrzyca ciążowa” w: Wybrane choroby cywilizacyjne XXI wieku, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, 2016 , 217-227.
2. Grzelak T., Janicka E., Kramkowska M. i in.: „Cukrzyca ciążowa – skutki niewyrównania i podstawy regulacji glikemii”, Nowiny Lekarskie, 2013, 82, 8, 163-169.
3. Rembiesa-Jarocińska E., Kowalska M.: „Cukrzyca ciążowa – epidemiologia i możliwości kontroli czynników ryzyka” , Hygeia Public Health, 2019, 54(1), 1-5.
4. Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego postępowania u kobiet z cukrzycą, Ginekologia Polska, 2011, 6, 82, 474-479.