Co to jest TSH?
TSH to skrótowa nazwa hormonu tyreotropowego, produkowanego przez przysadkę mózgową. Ta substancja jest hormonem glikoproteinowym, zwykle omawianym w kontekście hormonów tarczycy i hormonów podwzgórza. Przysadka mózgowa, podwzgórze i tarczyca tworzą w organizmie oś, która reguluje wzajemnie swoją pracę. Jeśli ta współpraca jest niezakłócona, w organizmie występuje eutyreoza – czyli prawidłowy poziom hormonów tarczycy.
Jeśli jest zbyt mało hormonów tarczycy – poziom TSH rośnie, aby pobudzić tarczycę do pracy, jeśli hormonów jest zbyt dużo, TSH spada, aby tarczyca również zmniejszyła poziom wydzielanych przez siebie hormonów.
Przeczytaj także: 6 pytań do położnej – badania na płodność kobiety i mężczyzny
Zaburzenia tarczycy a płodność
Nieprawidłowości w pracy tarczycy oznaczają problemy z zajściem w ciążę. W przypadku występowania trudności w funkcjonowaniu tarczycy zwiększa się poziom prolaktyny, występują zaburzenia miesiączkowania, cykle bezowulacyjne, niewydolność ciałka żółtego (które wspomaga proces zapłodnienia). Miesiączki są rzadsze, bardziej bolesne.
Nawet 60% kobiet, które mają problemy z tarczycą, cierpi z powodu zaburzeń cyklu miesięcznego i występują u nich krwawienia międzymiesiączkowe.
Jaka jest norma TSH dla kobiet pragnących zajść w ciążę?
Przyjmuje się, że wszystkie zdrowe kobiety, które nie są w ciąży, powinny mieć TSH w zakresie norm referencyjnych na poziomie 0,4-4 mlU/l. Utrzymywanie TSH w obrębie tych poziomów jest zalecane przez Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne dla kobiet, także w wieku rozrodczym. Nie zostały stworzone osobne normy dla kobiet starających się o dziecko. Jednak istnieją doniesienia, że maksymalny poziom TSH dla kobiet w wieku rozrodczym powinien wynosić 2,5 mlU/l. Skąd takie wnioski?
Niepłodność stwierdza się, jeśli para nie zachodzi w ciążę w ciągu roku, mimo utrzymania regularnych stosunków seksualnych oraz braku antykoncepcji. Istnieją badania, w których sprawdzano, jakie TSH mają pacjentki z problemem niepłodności. Okazało się, że większość z nich miało TSH w granicach normy, ale zwykle powyżej 3,7 mlU/l. Czy to oznacza, że kobiety w wieku rozrodczym powinny mieć niższe TSH niż zakłada norma referencyjna?
Okazuje się, że na ten temat wśród towarzystw naukowych jest aktywna debata. National Association of Clinical Biochemistry przewiduje, że w przyszłości norma TSH dla kobiet będzie obniżona do maksymalnego poziomu 2,5 mlU/l. Wynika to z faktu, że przeprowadzono badania, w których 95% badanych zdrowych osób miało TSH właśnie do tego poziomu.
The Endocrine Society również postuluje, aby kobiety w wieku rozrodczym górną normę TSH miały do poziomu 2,5 mlU/l. Mimo tego większość stowarzyszeń zajmujących się problemami układu endokrynnego jest przeciwna obniżeniu norm referencyjnych, gdyż to sprawiłoby zdecydowany wzrost odsetka osób z rozpoznaną niedoczynnością tarczycy, których leczenie i obniżanie poziomu TSH nie przynosiłoby żadnej poprawy jakości ich życia.
Dodatkowo wiele badań naukowych nie potwierdza, żeby zdrowe kobiety, bez objawów klinicznych wskazujących na zaburzenia tarczycy, musiały mieć niższe TSH niż zakładają normy. Nie odkryto zależności wskazujących na to, że zdrowe kobiety częściej tracą ciążę czy mają problemy z niepłodnością, jeśli ich TSH mieści się w granicach do 4mlU/l.
Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne zaleca utrzymanie poziomu TSH w granicach 0,4-4 mlU/l. Dodatkowo stwierdzono, że nie trzeba wykonywać badań u każdej kobiety starającej się o ciążę, a jedynie dla tych, które są w grupie ryzyka schorzeń tarczycy i mają objawy sugerujące chorobę.
Norma TSH dla kobiet z trudnościami z zajściem w ciążę
Jeśli kobieta nie może zajść w ciążę, warto zbadać jej poziom TSH. Uznaje się, że kobiety niepłodne, których poziom TSH jest obniżony do 2,5 mlU/l mają większe szanse na ciążę, jeśli decydują się na techniki wspomaganego rozrodu, niż kobiety, których TSH jest w granicach górnej normy.
Jeśli TSH jest powyżej 2,5 mlU/l i kobieta nie może zajść w ciążę, powinna mieć dodatkowo wykonane badania w kierunku przeciwciał przeciwtarczycowych. Odkryto zależność, że wyższe TSH (ciągle w granicach normy) i występowanie przeciwciał p/tarczycowych oznacza większe ryzyko niepowodzeń położniczych. Kobiety częściej roniły ciąże, gdy ich TSH wynosiło około 2,8 mlU/l, niż pacjentki z TSH w granicach 1,6 mlU/l.
W kwestii leczenia endokrynologicznego kobiet niepłodnych, u których stwierdza się górną normę hormonu tyreotropowego, decyzję o włączeniu leków obniżających poziom TSH, powinien podjąć endokrynolog we współpracy z lekarzem ginekologiem. Warto zbadać wtedy poziom hormonów tarczycy, aby mieć pełny obraz profilu hormonalnego przyszłej mamy, i dać jej jak największe szanse na poczęcie.
Może zainteresować Cię również: Dieta dla starających się o dziecko – zasady i wskazówki
Milewicz T. i in.: „Rola przeciwciał przeciwtarczycowych w potencjalnej przyczynie niepłodności i poronień”, Przegląd Lekarski, 2011, 68(5), 284-286.
Unuane D., Velkeniers B.: „Impact of thyroid disease on fertility assisted conception”, Best Practice & Research Clinical Endocrinology & Metabolism, 2020, 34(4).
Poppe K., Bisschop P., Fugazzola L. i in.: „2021 European Thyroid Association Guideline on Thyroid Disorders prior to and during Assisted Reproduction”, European Thyroid Journal, 2021, 9(6), 281-295.
Reh A., Grifo J., Danoff A.: „What is a normal thyroid-stimulating hormone (TSH) level? Effects of stricter TSH thresholds on pregnancy outcomes after in vitro fertilization”, Fertility and Sterility, 2010, 94(7).