Jakie są objawy nietolerancji glutenu u niemowląt? 

Głównym źródłem glutenu w diecie człowieka są produkty zbożowe takie jak pieczywo, kasze i kleiki pszenne. Według aktualnego schematu żywienia niemowląt produkty zbożowe, a więc i takie, które zawierają gluten, nie powinny być wprowadzane do diety niemowlęcia zbyt wcześnie, poniżej czwartego miesiąca. Równocześnie, jak zalecają specjaliści, nie warto z rozszerzeniem diety o gluten zbyt długo zwlekać. Najlepiej zrobić to przed ukończeniem przez malucha siódmego miesiąca[1]. 

Według standardów rekomendowanych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności po ukończeniu przez dziecko czwartego miesiąca życia, najlepiej dać „posmakować‟ mu gluten, a przez kolejne miesiące zwiększać dawkę serwowanych potraw z glutenem [2].

Zawsze przy wprowadzaniu nowych pokarmów do diety niemowlęcia należy uważnie obserwować reakcję dziecka. Przy rozszerzaniu menu malucha o pokarmy z glutenem, dziecko powinno się mieć pod nadzorem „jeszcze bardziej‟. Widząc, jak organizm niemowlaka zachowuje się w reakcji na ten rodzaj białek roślinnych, możemy stwierdzić, czy akceptuje je, czy nie. 

Jeżeli rodzice lub opiekunowie zauważą niepokojące objawy nietolerancji glutenu u niemowlaka, powinni jak najszybciej udać się do specjalisty po poradę. Przyczyną problemów z glutenem może być zarówno uciążliwa, choć mniej groźna dla życia, alergia na gluten, jak i wywołująca poważne konsekwencje dla życia i zdrowia celiakia.

Warto wspomnieć, że pszenica (a więc jedno z najpopularniejszych zbóż w Polsce, które zawiera gluten) jest obok mleka, jaja kurzego, soi i orzechów jednym z najczęstszych alergenów pokarmowych u dzieci. Nie oznacza to jednak, że nadwrażliwość na gluten jest częstym zjawiskiem. Jej objawy deklaruje 4 proc. populacji, ale uważa się, że realna częstotliwość występowania alergii jest dużo mniejsza i wynosi 0,1-0,4 proc.[3]

Dobre są również rokowania w przypadku alergii na gluten. Według aktualnej wiedzy połowa dzieci „wyrośnie” z nadwrażliwości na pszenicę do ósmego roku życia. ⅔ niemowląt, u których zaobserwowano nietolerancję glutenu „pozbędzie” się jej nim ukończy dwunasty rok życia.[4] Alergia na pszenicę i jej komponenty, w tym gluten, jest klasyczną alergią pokarmową IgE-zależną[5].

chleb źródło glutenu

Nietolerancja glutenu a celiakia

Zajmując się tematem takim, jak objawy nietolerancji glutenu u niemowlaka, trzeba też pamiętać, że nie jest to to samo, co celiakia. Wiele osób błędnie utożsamia te dwie choroby. Celiakia jest chorobą trzewną, przewlekłą i wielonarządową. Ma podłoże autoimmunologiczne. U osób chorych na celiakię spożywanie glutenu prowadzi do uszkodzenia jelita cienkiego. Początkowe objawy mogą przypominać alergię na gluten. Ostateczną diagnozę stawia się na podstawie analizy wyników badań przeciwciał we krwi oraz biopsji jelita cienkiego.[6]

Poza celiakią i alergią na gluten kilkanaście lat temu wyodrębniono również jeszcze jedną jednostkę chorobową związaną z tym występującym w niektórych zbożach białkiem. Jest to nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCNG). Nie zidentyfikowano swoistego biomarkera choroby. Rozpoznanie NCNG ustala się po wykluczeniu celiakii i alergii na pszenicę. Objawy choroby ustępują na diecie bezglutenowej, a nawracają po ponownym wprowadzeniu produktów zawierających gluten.[7]

Objawy nietolerancji glutenu u niemowlaka zaobserwować można dopiero wtedy, kiedy w jego diecie pojawią się produkty zawierające gluten. Po glutenowej „prowokacji” dzieci z nadwrażliwością wykażą niepokojące objawy. Zaliczyć do nich można dolegliwości ze strony układu trawiennego, zmiany skórne oraz problemy ze strony układu oddechowego.

Przeczytaj także: Alergia skórna u dziecka – słoneczna, pokarmowa czy kontaktowa?


krem z ektoiną dla dzieci od pierwszych dni życia
nie zawiera sterydów, substancji zapachowych, barwników, środków konserwujących, olejów mineralnych, emulgatorów
tworzy na skórze barierę stabilizującą i ochronną

To jest wyrób medyczny.

Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.
NAZWA WYROBU MEDYCZNEGO: Ectokrem. ZASTOSOWANIE: Objawowe leczenie oraz łagodzenie zaczerwienienia i świądu występującego w przebiegu różnego typu dermatoz zapalnych, tj. atopowe zapalenie skóry (AZS), kontaktowe zapalenie skóry, popromienne zapalenie skóry. PODMIOT PROWADZĄCY REKLAMĘ: Solinea sp. z o.o. PRODUCENT: bitop AG
reklama

Uczulenie na gluten – objawy skórne 

Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (ang. non-coeliac gluten sensitivity – NCGS) i alergia na gluten dosyć często manifestują się zmianami skórnymi. Według badań przeprowadzonych we Włoszech i Stanach Zjednoczonych, u 29-40 proc. osób nadwrażliwych na gluten, zaobserwowano zmiany skórne.[8]

Objawy nietolerancji glutenu u niemowlaka i małego dziecka bardzo często przybierają postać zmian skórnych. Alergia na gluten występująca u dzieci objawia się najczęściej atopowym zapaleniem skóry.[9] Na skórze uczulonych na gluten maluchów może pojawić się także pokrzywka czy wysypki skórne. Krostki lub inne wykwity u niemowląt z nietolerancją glutenu zwykle występują w okolicy pośladków, w pobliżu ud, pod kolanami oraz na skórze na wysokości lędźwiowej części kręgosłupa. 

Za zmianami skórnymi aktywującymi się po spożyciu glutenu może stać też jeszcze inna jednostka chorobowa, a mianowicie choroba Dühringa. Przypadłość ta nazywana bywa również opryszczkowym zapaleniem skóry lub zespołem jelitowo-skórnym. W odróżnieniu jednak od alergii na pszenicę i inne zboża zawierające gluten nie jest alergią pokarmową IgE-zależną, a, tak samo, jak celiakia, ma podłoże autoimmunologiczne. 

Ze względu na swój autoimmunologiczny charakter czasem bywa nazywana skórną manifestacją celiakii. W przypadku osób z chorobą Dühringa po spożyciu glutenu, na ich ciele pojawiają się wykwity przypominające zmiany opryszczkowe. 

Nierzadko na skórze zaobserwować można grudki, rumień lub pęcherze. Pęcherze zazwyczaj wywołują spory świąd, co prowokuje chorych (zwłaszcza dzieci) do drapania. W efekcie najczęściej u osób borykających się z opryszczkowym zapaleniem skóry dochodzi do powstawania strupów oraz blizn. W tej chorobie zmiany pojawiają się najczęściej na skórze łokci i kolan, ale często występują także na obszarze owłosionej skóry głowy, na tułowiu, pośladkach.[10]

Uczulenie na gluten – objawy ze strony układu pokarmowego

Objawy nietolerancji glutenu u niemowlaka mogą przybierać nie tylko postać skórną. Alergia na gluten może objawić się również ze strony układu pokarmowego.

Jak ustaliła WHO, za pojawienie się dolegliwości trawiennych po spożyciu glutenu odpowiada składnik glutenu, alergen – gliadyna[11].

Nietolerancja glutenu u dziecka (zarówno spowodowana alergią, celiakią, jak i nieceliakalną nadwrażliwośćią na gluten) charakteryzuje się również występowaniem zaburzeń 

żołądkowo-jelitowych. Wśród nich wymienić można: 

  • wzdęcia, 
  • biegunki, 
  • kurczowe bóle brzucha, 
  • wymioty,
  • zgagę.

Do objawów nietolerancji glutenu u małych dzieci zaliczyć można także pewne niespecyficzne dolegliwości. Są nimi: 

  • zmęczenie (często pojawiają się również cienie pod oczami), 
  • częste infekcje
  • upośledzenie wzrastania, 
  • bóle głowy i mięśni. 

Uczulenie na gluten może wywołać również reakcję ze strony układu oddechowego. W takim przypadku może pojawić się astma, katar lub anafilaksja indukowana wysiłkiem fizycznym.[12]

Jak potwierdzić nietolerancję glutenu u niemowlaka? Diagnostyka alergii

Potwierdzenie lub wykluczenie nietolerancji u dziecka, które nie ma jeszcze roku, nie jest prostym zadaniem. Wymaga bacznej obserwacji malucha przez rodziców i opiekunów oraz przeprowadzenia szeregu badań i prowokacji.

Jeżeli zauważyliśmy objawy nietolerancji glutenu u niemowlaka lub podejrzewamy, że maluch może mieć nietolerancję glutenu, warto na chwilę wyeliminować gluten i zobaczyć, jak ta zmiana nawyków żywieniowych wpłynie na organizm dziecka. Pozbycie się z menu malucha potraw z glutenem nie daje jednak w pełni odpowiedzi na pytanie, czy niemowlę ma alergię na gluten, nieceliakalną nietolerancję glutenu czy celiakię. 

Po pierwsze, u niektórych dzieci z alergią objawy występują nawet po kontakcie z niewielką dawką glutenu, a u innych konieczne jest dłuższe „drażnienie‟ przez gluten. Po drugie, objawy alergii na gluten nie zawsze pojawiają się od razu. Mogą wystąpić nawet po kilku latach od rozpoczęcia przez dziecko zjadania produktów z glutenem. Po trzecie, objawy celiakii i alergii na gluten są podobne. By ostatecznie stwierdzić, z jaką chorobą dziecko ma do czynienia, konieczne są właściwe badania.

Zauważając objawy nietolerancji glutenu u niemowlaka, trzeba przygotować się na długą diagnostykę. Ostateczne postawienie diagnozy schorzenia nie jest proste, ponieważ aktualnie dostępne badania cechują się dość niską czułością. Nie ma również dowodów na to, że obecnie popularne badania określające stężenie przeciwciał IgG dla gliadyny lub pszenicy są dobrym narzędziem diagnostycznym dla alergii na gluten.[13]

Diagnostyka celiakii jest procesem, który zajmuje dosyć dużo czasu (nierzadko nawet kilka lat). W procesie potwierdzania lub wykluczamia tej groźnej choroby trzewnej j istotne są nie tylko badania genetyczne, ale także serologiczne i histopatologiczne.

Najnowsze wytyczne serwowane przez Europejskie Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN, European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition) z 2012 roku pokazują, że bardzo duże znaczenie w rozpoznaniu choroby ma także oznaczenie przeciwciał przeciw transglutaminazie tkankowej oraz wykonanie biopsji jelita cienkiego, połączonej z oceną błony śluzowej zgodnie z klasyfikacją Marsha. [14]

Jak rozszerzać dietę niemowlaka z nietolerancją glutenu?

gluten free napis

Jeżeli objawy nietolerancji glutenu u niemowlaka zostaną potwierdzone diagnozą lekarską, konieczne będzie utrzymanie odpowiedniej diety u maluszka. By mieć pewność, że podawane dziecku produkty nie zawierają glutenu, należy sięgać po żywność opatrzoną symbolem przekreślonego kłosa.

Bez względu na to, czy dziecko jest alergiczne, czy nie, należy dbać o to, by jego menu dostarczało wszystkich niezbędnych mu składników odżywczych, witamin i mikroelementów. W przypadku tworzenia jadłospisu dla dziecka z nietolerancjami, trzeba zawsze pamiętać o tym, że każdy wykluczony składnik musi zostać zastąpiony innym, mającym podobną wartość odżywczą i tolerowany przez malucha.[15] Stworzenie zbilansowanej diety eliminacyjnej nie jest proste i zawsze warto skonsultować ją z dietetykiem.

Czy u niemowląt warto profilaktycznie wprowadzać dietę eliminującą gluten? Takie działanie uprzedzające fakty wydaje się błędne. Jak twierdzą dietetycy z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, w świetle obecnych dowodów naukowych dieta bezglutenowa nie powinna być stosowana profilaktycznie u osób zdrowych, a osoby wykazujące objawy nietolerancji glutenu lub cierpiące na określone schorzenia nie powinny wdrażać jej bez odpowiedniej diagnozy i konsultacji z lekarzem.[16]

Czy nietolerancja glutenu u dzieci może przeminąć?

Alergie pokarmowe, do jakich zalicza się nietolerancję glutenu, najczęściej dotyczą dzieci do piątego roku życia. Alergia pokarmowa ma tendencję do wygasania wraz z wiekiem (u dzieci między 3 a 8 rokiem życia). Klasyczny „marsz alergiczny” zakłada, że około trzeciego roku życia u dziecka ustępują objawy alergii pokarmowej, a na sile przybierać mogą alergie powietrznopochodne. Dziecko „wyrasta” z nietolerancji na pszenicę, białko mleka krowiego czy np. białka jaja kurzego, ponieważ jego układ immunologiczny dojrzewa, a funkcje jelitowe ulegają poprawie. Po 6-12 miesiącach od wprowadzenia diety eliminacyjnej lekarze często zalecają prowokację, polegającą na stopniowym wprowadzaniu niewielkich ilości alergenu do diety dziecka. Jeżeli nie ma niepożądanych objawów, można znów rozpocząć podawanie glutenu. [17]

Może zainteresować Cię również: Burak czerwony – dlaczego warto podawać go dzieciom w najróżniejszych odsłonach?


łagodzi objawy skórne towarzyszące takim schorzeniom, jak:
alergia pokarmowa, wypryski alergiczne, atopowe zapalenie skóry oraz stany zapalne skóry
każda kapsułka zawiera co najmniej 5 miliardów bakterii
Suplement diety
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
reklama

[1] Weker H., Barańska M., Żywienie niemowląt i małych dzieci. Postępowanie w żywieniu zbiorowym, https://imid.med.pl/images/do-pobrania/Zywienie_niemowlat_www.pdf

[2] European Food Safety Authority. Scientific opinion on the appropriate age for introduction of complementary feeding in infants. EFSA Journal 2009

[3] Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży;

[4] Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży;

[5] Michałowska J., Pastusiak K., Kontrowersje wokół glutenu

[6] Santorek-Strumiłło E., Celiakia: przyczyny, objawy, leczenie

[7] Hozyasz K., Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCNG) 

– choroba ponownie odkryta;

[8] Sapone A, Bai JC, Ciacci C, et al. Spectrum of gluten-related disoders: consensus on new nomenclature and classification

[9] Wahnschaffe U, Schulzke JD, Zeitz M, Ullrich R. Predictors of clinical response to gluten-free diet in patients diagnosed with diarrhea-predominant irritable bowel syndrome. Clin Gastroenterol Hepatol

[10] Inomata N. Wheat allergy. Curr Opin Allergy Clin Immunol

[11] Elli L, Branchi F, Tomba C, et al. Diagnosis of gluten related disorders: Celiac disease, wheat allergy and non-celiac gluten sensitivity

[12] Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży

[13] Elli L, Branchi F, Tomba C, et al. Diagnosis of gluten related disorders: Celiac disease, wheat allergy and non-celiac gluten sensitivity

[14] Husby S, Koletzko S, Korponay-Szabo I. ESPGHAN Guidelines for the Diagnosis of Coeliac Disease. J. Pediatr. Gastroenterol.

[15] Szajewska H., Horvath A., Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży

[16] Michałowska J., Pastusiak K., Kontrowersje wokół glutenu;

[17] Jenerowicz D., Polańska A., Czy dziecko „wyrasta‟ z alergii pokarmowej