Sól w diecie dziecka rocznego i starszego
Sól do 1. roku życia dziecka jest zakazana. Produkty podawane w trakcie rozszerzania diety nie powinny być solone. Po roku natomiast sól w diecie dziecka może pojawiać się sporadycznie i w niewielkich ilościach.
Zarówno unikanie dosalania pokarmów we wczesnym okresie życia, jak i u starszych dzieci, może mieć korzystne znaczenie w kształtowaniu prawidłowych preferencji żywieniowych w wieku późniejszym. Z tego względu lepiej zrezygnować z solenia posiłków (np. sosów, mięs, ryb, kasz, makaronu, ryżu, ziemniaków) oraz podawania bardzo słonych pokarmów.
Zaliczamy do nich:
● pikle i warzywa konserwowe,
● solone mięsa, np. wędzone szynki, kabanosy, salami,
● płatki kukurydziane,
● kostki rosołowe,
● zupy w proszku,
● chipsy, paluszki, krakersy, orzeszki solone,
● dania z restauracji typu fast-food.
Można podać dziecku dopiero w okolicach roku, w bardzo niewielkich ilościach i raz na jakiś czas:
● żółte sery (ponieważ zawierają cenny wapń),
● kiszonki – kapusta, ogórki (ponieważ zawierają witaminę C i kwas mlekowy).
Dowiedz się więcej: Czy dzieci mogą jeść ser pleśniowy? A fetę albo ricottę?
Sól w gotowych daniach dla niemowląt
W słoiczkach i daniach dla niemowląt wysoka zawartość soli zdarza się rzadko, ale jednak. Nie można więc przyjąć, że żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci z oznaczeniem wieku ma zawsze odpowiedni, nienaganny skład.
Nawilża śluzówkę nosową.
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Udrażnia i oczyszcza nos z gęstego kataru, łagodzi objawy przeziębienia przebiegającego z mokrym kas...
Krople enzymatyczne z laktazą kwaśną i neutralną.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Sól w diecie dziecka – ile?
Zapotrzebowanie na sól ustalono na poziomie wystarczającego spożycia.
- Spożycie sodu w diecie dziecka do 6. miesiąca życia wynosi około 120 mg i jest w pełni pokrywane z mleka z piersi lub mleka modyfikowanego.
- Dzieci w drugim półroczu życia powinny spożywać nie więcej niż 370 mg sodu (co odpowiada 0,9 g soli dziennie, czyli ilości zawartej na czubku łyżeczki).
- Rekomendowana ilość sodu dla dzieci w 1.-3. roku życia powinna być nie wyższa niż 750 mg sodu/dzień (ćwierć łyżeczki soli).
Menu dzieci powyżej 3. roku życia także wymaga ograniczenia tego składnika – dla dzieci w wieku 4-6 lat do 1000 mg (pół łyżeczki soli), a dla nastolatków w 13.-18. roku życia tak jak dla dorosłych, do 1500 mg (¾ łyżeczki soli). Ilości te dotyczą całej spożywanej soli, a więc zarówno dodawanej w trakcie przygotowywania potraw, jak i zawartej w przetworzonych produktach spożywczych.
Sól w diecie dziecka – błędy żywieniowe
Na kanapki dzieci głównie nakładają wędlinę zamiast mięsa pieczonego lub duszonego (przygotowanego w domu), zawierającego znacznie mniej soli. Należy pamiętać, że sklepowe pieczywo również zawiera znaczne ilości sodu. Dzieci chętniej spożywają również żółte sery podpuszczkowe i serki topione niż białe sery twarogowe. Ryby są wprawdzie rzadko spożywane przez ogół społeczeństwa, ale jeśli już, to poza chudą smażoną rybą na obiad są to najczęściej śledzie solone w płatach, konserwy rybne (tuńczyk w puszce, szprotki w pomidorach), lub ryby wędzone (makrela lub łosoś).
Dzieci i młodzież coraz częściej sięgają także po produkty typu instant, dania gotowe, fast-food oraz słone przekąski, które również zawierają znaczne ilości soli. Sól znajduje się też w wielu mieszankach przyprawowych często dodawanych do potraw, które są jednocześnie dosalane, np. przyprawa do zupy w płynie, buliony w kostkach, przyprawy do mięs w saszetkach.
Częste spożywanie słonych potraw przyczynia się do:
- wzrostu ciśnienia tętniczego krwi (ryzyko nadciśnienia),
- kształtowania niewłaściwych nawyków żywieniowych,
- uszkodzenia nerek,
- zwiększonego ryzyka cukrzycy, dolegliwości wątrobowych, otyłości – zespołu metabolicznego,
- utraty wapnia z organizmu (w tym z kości).
Czym przyprawiać zamiast soli?
Często zamiast soli zaleca się stosowanie innych przypraw i ziół. Ich wybór na rynku jest ogromny. Zwracaj uwagę na to, aby były to przyprawy jednorodne – w mieszankach często znajduje się glutaminian monosodowy. Większość znanych przypraw i ziół jest w pełni bezpieczna dla dzieci i może być stosowana w kuchni. Są to:
● czosnek,
● pieprz,
● kurkuma,
● curry,
● imbir,
● papryka słodka,
● bazylia,
● oregano,
● natka pietruszki,
● lubczyk,
● ziele angielskie,
● liść laurowy.
Sól w diecie dziecka – podsumowanie
Nadmiar soli w żywieniu młodych Polaków jest poważnym problemem. W każdej grupie wiekowej jego spożycie przekracza nie tylko normę, lecz także górny tolerowany poziom spożycia.
W szkolnych posiłkach obiadowych zawartość soli wynosiła średnio 7-8 g. Aż 83% dzieci po 1. roku życia, dla poprawy smaku potrawy, otrzymuje posiłki z dodatkiem soli. Tak wysokie spożycie sodu jest wynikiem dodatku soli kuchennej do większości potraw oraz jej stosowania na wielu etapach przetwarzania żywności. Na rynku pojawiają się produkty niskosodowe (o ograniczonej zawartości soli), jednak konsumenci (w tym dzieci i ich rodzice) rzadko kierują się tym czynnikiem przy robieniu zakupów. Unikanie soli jest kluczowe dla zdrowia w przyszłości! To rodzice mają decydujący wpływ na to, które rodzaje żywności i w jakich ilościach będą spożywane przez ich dzieci.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
WHO. Guideline: Sodium intake for adults and children. Geneva, World Health Organization, 2012.
Stein LJ, Cowart BJ, Beauchamp GK. The development of salty taste acceptance is related to dietary experience in human infants: A prospective study. Am J Clin Nutr 2012; 95: 123-129.
EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Nutrition, Novel Foods and Food Allergens), Turck D, Castenmiller J, de Henauw S i wsp. Scientific Opinion on the dietary reference values for sodium. EFSA J 2019; 17: 5778.
Szajewska H, Socha P, Horvath A i wsp. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria 2021; 18: 805-822.
Lech-Fitowska M. Czego nie wolno podawać dziecku?; Zioła; Szpak M. Słoiczki czy samodzielne gotowanie? W: Rozszerzanie diety niemowląt. Wydawnictwo Wymagające. Warszawa, 2021.
Jarosz M. Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży oraz wskazówki dotyczące zdrowego stylu życia. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa, 2008.
Stanek-Gonera A. Dzieci – profilaktyka i terapia nadwagi i otyłości dziecięcej. Poradnik dla mądrych rodziców. Fundacja Insulinooporność, Wrocław, 2017.
Weker H, Socha P i wsp. Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia. Instytut Matki i Dziecka, 2016.
Mika M, Matuszczyk P. Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych u niemowląt i małych dzieci. Standardy Medyczne/Pediatria 2017; 14: 733-738.
Jarosz M, i wsp. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.