Kiedy zacząć wprowadzać pokarmy stałe do diety niemowlęcia?
Większość dzieci wykazuje gotowość do wprowadzenia pokarmów innych niż mleko w okolicach 6. miesiąca życia. Do oznak gotowości zaliczamy:
- pozyskanie umiejętności samodzielnego, stabilnego siedzenia z podparciem lub bez,
- osiągnięcie dojrzałości nerwowo-mięśniowej umożliwiającej kontrolowanie ruchów głowy i szyi oraz pobieranie pokarmu z łyżeczki,
- zanikanie odruchu usuwania z ust ciał obcych, czyli stopniowe zaprzestawanie wypluwania pokarmu bezpośrednio po włożeniu go dziecku do buzi,
- wykazywanie przez dziecko zainteresowania jedzeniem, wyciąganie rąk i chwytanie proponowanych kawałków oraz wkładanie ich do buzi.
Jak podawać produkty?
Ważne, aby od początku rozszerzania diety dziecko poznawało wiele smaków i zapachów, ale również struktur i konsystencji. Jednak czy sześciomiesięczne dziecko, które do tej pory piło wyłącznie mleko, poradzi sobie z ugotowanym brokułem lub kawałkiem pieczywa? Kiedy dziecko jest już gotowe na rozszerzanie diety, poradzi sobie z produktami o różnej konsystencji – papkami, grudkami, a nawet kawałkami.
Zalecenia mówią o początkowym (5-6 m.ż.) podawaniu jedzenia w postaci gładkiego puree, z kolei w 7-12 m.ż. można zwiększyć różnorodność o rozdrobnione i posiekane pokarmy, produkty podawane do ręki i pokarmy z rodzinnego stołu. Oprócz tego rekomendacje dotyczą alternatywnej metody wprowadzania pokarmów uzupełniających – BLW (ang. Baby Led Weaning, inaczej Bobas Lubi Wybór), która zakłada, że dziecko od samego początku rozszerzania diety je posiłki samodzielnie.
Dowiedz się więcej: 6 pytań do dietetyka – rozszerzanie diety dziecka
Produkty niewskazane w diecie dzieci
Nie istnieje sztywny grafik wprowadzania produktów do diety dziecka. Nie ma znaczenia który produkt podamy na początku, a który dopiero po trzech miesiącach. Wszystkie produkty dozwolone w diecie niemowląt można im proponować od pierwszego dnia rozszerzania diety. Lista produktów jest naprawdę długa. Do tego stopnia, że łatwiej jest wymienić produkty, które są zakazane. Zaliczamy do nich:
- do 1 r.ż. – cukier i jego zamienniki, sól, miód, soki, mleko jako napój (krowie, kozie, owcze),
- do 4 r.ż. – herbata z kopru włoskiego,
- do 5 r.ż. – napój ryżowy, surowe mięso, ryby, jaja, kiełki i niepasteryzowany nabiał,
- do 12 r.ż. – grzyby leśne,
- całkowite wykluczenie z diety dzieci – dania przyrządzone z alkoholem.
Od czego zacząć?
Bardzo ważne jest by od początku zadbać o prawidłowo zbilansowane posiłki, które będą bogate w składniki odżywcze, a w szczególności w żelazo, będące kluczowym składnikiem w okresie rozszerzania diety.
Niektóre źródła zalecają by na początku proponować dziecku warzywa, co oswoi je z ich smakiem i w przyszłości chętniej będą je spożywały. Nie ma jednak dowodów na to, by faktycznie takie działanie miało realny wpływ na wybory żywieniowe dzieci. To, czy dziecko będzie lubiło warzywa zależy od wielu innych czynników, między innymi od tego czy rodzice je jedzą, od atmosfery przy posiłku, od relacji z jedzeniem oraz regularności i częstotliwości podawania dziecku warzyw.
Często rodzice martwią się, że podając dziecku owoc jako pierwszy produkt przyzwyczają je do słodkiego smaku. Tymczasem niemowlę bardzo dobrze już ten smak zna, ponieważ właśnie taki smak ma mleko oraz wody płodowe, w których przebywało przez dziewięć miesięcy. Poza tym, owoce nie są wyłącznie słodkie – mogą być też kwaśne (porzeczki) czy gorzkie (grejpfrut). Z kolei niektóre warzywa mogą mieć słodkawy smak, jak na przykład marchew, dynia czy batat.
Alergeny w diecie małego dziecka
Często rodzice ze względu na obawy przed wystąpienie alergii odkładają moment wprowadzenia produktów potencjalnie alergizujących do diety dziecka. Strach ten jest zrozumiały, jednak opóźnianie momentu wprowadzania alergenów nie jest konieczne. Co więcej, przyczynia się do tego, że niemowlę traci możliwość zapoznania się z dużą ilością produktów, które w ciekawy sposób mogą urozmaicić jego dietę, a poza tym są źródłem ważnych składników odżywczych.
Nie ma żadnych wiarygodnych dowodów naukowych na to, że późne wprowadzanie alergenów zapobiega wystąpieniu alergii w przyszłości. Oznacza to, że produkty potencjalnie alergizujące, do których zaliczamy pszenicę, jaja, mleko krowie, orzeszki ziemne, orzechy i soję, mogą zostać wprowadzone już na początku rozszerzania diety, wraz z innymi produktami stałymi.
Nie wprowadzajmy jednak wszystkich produktów potencjalnie alergizujących na raz! Proponujmy je dziecku pojedynczo, z zachowaniem kilkudniowych przerw. Taki schemat umożliwi wykrycie ewentualnej reakcji alergicznej. Dokładne obserwowanie malucha oraz podawanie niewielkich porcji (2-3 łyżeczki) zalecane jest zarówno w przypadku potencjalnie bezpiecznych, jak i niebezpiecznych produktów, gdyż nawet marchewka może wywołać reakcję alergiczną u niektórych dzieci.
Czy istnieje idealna kolejność wprowadzania produktów do diety niemowlęcia?
Nie ma konkretnego planu, który byłby idealny dla każdego dziecka. Można zacząć od tego produktu, do którego mamy aktualnie dostęp czy który sami właśnie spożywamy. Warto postawić na lokalne i sezonowe produkty. Lepszy będzie banan czy gotowana marchewka? Podaj swojemu dziecku oba – tylko w ten sposób dowiesz się, co wybierze jako pierwsze.
Może zainteresować Cię również: Alergia skórna u dziecka – słoneczna, kontaktowa czy pokarmowa?
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Angostini C., i in. Complementary feeding. A commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 2008. 46(1), 99-110.
Fewtrell M., i in. Complementary feeding. A position paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN) Committee on Nutrition. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition, 2017. 64(1), 119-132.
Szajewska H., i in. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Standardy Medyczne. Pediatria, 2021. 18, 805-822.
Obtułowicz K. Alergologia. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2016.