O tym, że nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna, stanowi akt prawny najwyższej rangi, czyli Konstytucja RP. W związku z powyższym, szkoła publiczna (i żaden z jej organów wewnętrznych, np. dyrektor) – nie ma prawa do ustanawiania jakichkolwiek obowiązkowych opłat od uczniów i ich rodziców, na potrzeby realizacji zadań oświatowo-wychowawczych.
W przypadku publicznych szkół podstawowych, rodzice uczniów muszą jednak liczyć się z obowiązkiem zapłaty, jeżeli chcą, żeby ich dziecko korzystało z obiadu zapewnianego przez szkołę, uczestniczyło w jakichś zajęciach dodatkowych, zostało – za pośrednictwem szkoły – ubezpieczone od następstw nieszczęśliwych wypadków, a w niektórych przypadkach również – żeby uczestniczyło w wycieczce szkolnej lub wyjściu klasowym.
Opłaty za posiłki w szkole
Od września 2022 r.1publiczne szkoły podstawowe oraz szkoły artystyczne realizujące kształcenia ogólne w zakresie szkoły podstawowej, zobowiązane są zapewnić uczniom, w ciągu dnia, jeden gorący posiłek i możliwość jego spożycia. W celu realizacji powyższego obowiązku, szkoła może zorganizować własną kuchnię, korzystać z usług firmy cateringowej lub zawrzeć porozumienie z inną szkołą.
Szkoła ma obowiązek zapewnić uczniom posiłek, ale uczniowie nie mają obowiązku korzystania z niego – jest to dobrowolne. Jeżeli jednak się na to zdecydują – muszą liczyć się z obowiązkową odpłatnością.
Warunki korzystania ze stołówki szkolnej, w tym wysokość opłat za posiłki, ustala dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym szkołę (tj. ministrem, jednostką samorządu terytorialnego bądź inną osobą prawną lub fizyczną). W każdym przypadku, opłata za korzystanie przez ucznia z posiłku, może jednak obejmować wyłącznie tzw. „wsad do kotła”, czyli produkty, z których przygotowuje się posiłek. Do opłat wnoszonych przez rodziców z tytułu korzystania przez uczniów z posiłków, szkoła nie może natomiast wliczać kosztów związanych z przygotowaniem i dowozem posiłków, w tym wynagrodzeń pracowników stołówki i składek naliczanych od tych wynagrodzeń oraz kosztów utrzymania stołówki (tj. opłat za wodę, prąd, ścieki i odbiór odpadów).
Ustawodawca przewidział dwa wyjątki, w których uczeń będzie mógł korzystać z posiłku zapewnianego przez szkołę, a jego rodzice lub opiekunowie będą zwolnieni z całości lub części opłat za ten posiłek, tj.:
1) w przypadku szczególnie trudnej sytuacji materialnej rodziny – na pomoc mogą więc liczyć dzieci z najbiedniejszych rodzin,
2) w szczególnie uzasadnionych przypadkach losowych.
Decyzję o zwolnieniu rodziców z opłat w powyższym zakresie podejmuje organ prowadzący szkołę, który zapewnia środki na ten cel w swoim budżecie lub z jego upoważnienia – dyrektor szkoły.
Opłaty za zajęcia pozalekcyjne
Zajęcia dodatkowe w publicznych szkołach podstawowych (takie jak choćby dodatkowe lekcje z języka obcego, indywidualne lekcje gry na fortepianie albo zajęcia z logopedą) są zajęciami dodatkowo płatnymi. Jeżeli więc rodzice zdecydują się zapisać na nie dziecko – muszą liczyć się z dodatkową, obowiązkową opłatą z tego tytułu.
Opłaty za ubezpieczenie ucznia
W wielu szkołach, na początku roku szkolnego, praktykowane jest pobieranie od rodziców opłat z tytułu ubezpieczenia dzieci od następstw nieszczęśliwych wypadków (ubezpieczenia NNW). Należy jednak mieć świadomość, że szkoła nie może zmuszać rodziców do ubezpieczania dzieci w powyższym zakresie oraz do dokonywania tego za jej pośrednictwem. Po pierwsze więc – ubezpieczenie NNW jest dobrowolne, również w czasie wycieczki szkolnej odbywającej się na terenie Polski, a po drugie – nawet jeżeli rodzice zdecydują się ubezpieczyć dziecko od następstw nieszczęśliwych wypadków – mogą, na własną rękę, wykupić ubezpieczenie komercyjne w dowolnym zakładzie ubezpieczeniowym, a niekoniecznie korzystać z pośrednictwa szkoły w tym zakresie.
Jeżeli jednak rodzice zdecydują się na skorzystanie ze szkolnej „oferty ubezpieczeniowej” – muszą oczywiście liczyć się z obowiązkową odpłatnością z tytułu zawarcia polisy na rzecz ich dziecka.
Warto również wspomnieć, że dyrektor szkoły nie ma prawa żądać od rodziców jakichkolwiek oświadczeń, jeżeli zrezygnują z korzystania z grupowego, szkolnego ubezpieczenia NNW.
0,9% roztwór soli fizjologicznej o szerokim zastosowaniu. Objawowo łagodzi katar
Suchy spray na rany i blizny.
Silikonowy żel na rany i blizny
Wspomaga gojenie się ran i procesy regeneracji.
Krem na przebarwienia skóry powstałe po operacji.
Koszty wycieczek szkolnych
Organizowanie dla uczniów różnorodnych form turystyki i krajoznawstwa, może być wspierane przez radę rodziców z gromadzonych na ten cel funduszy z dobrowolnych składek rodziców oraz z innych źródeł. Poszczególne wycieczki szkolne lub wyjścia klasowe mogą również, po prostu, odbywać się na koszt rodziców. W tym ostatnim przypadku, trudno sobie wyobrazić, żeby taka wycieczka lub wyjście klasowe, miało być obowiązkowe dla wszystkich uczniów. Jeżeli za wycieczkę trzeba zapłacić, a rodzice nie mają na to funduszy – dziecko może po prostu w niej nie uczestniczyć i w tym czasie pozostać w domu lub pójść do szkoły, w której powinna mu zostać zapewniona opieka i możliwość uczestniczenia w zajęciach, np. z inną klasą lub w inny sposób, wskazany przez dyrektora szkoły.
Jeżeli natomiast finansowanie wycieczek i wyjść klasowych odbywa się z funduszy zgromadzonych na ten cel przez radę rodziców – nawet jeżeli jakiś rodzic zdecyduje się na niepłacenie dobrowolnych składek na radę – jego dziecko, najprawdopodobniej będzie mogło uczestniczyć w wycieczce lub wyjściu klasowym, razem z innymi uczniami, kosztem tego, że w danym roku szkolnym, odbędzie się mniej takich „atrakcji”. Na sfinansowanie wycieczki szkolnej przez radę rodziców, mogą również – a nawet przede wszystkim – liczyć uczniowie, których rodziny znajdują się w trudnej sytuacji materialnej, nawet jeżeli ich opiekunowie nie uiszczają dobrowolnych składek na poczet rady rodziców.
Składki na radę rodziców i komitet rodzicielski
W każdym przypadku – jakiekolwiek składki na poczet rady rodziców czy komitetu rodzicielskiego, są dobrowolne. Wynika to wprost z art. 84 ust. 6 ustawy – Prawo oświatowe, zgodnie z którym – w celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki, rada rodziców może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł.
To rodzic decyduje, czy i w jakiej wysokości poniesie tę opłatę.
Jeżeli jest taka możliwość, warto rozważyć dobrowolne uiszczanie składek na poczet rady rodziców lub komitetu rodzicielskiego. Ze zgromadzonych w ten sposób funduszy kupowane są m.in. nagrody dla dzieci osiągających dobre wyniki w nauce, lektury do szkolnej biblioteki, jak również finansowane wycieczki szkolne, wyjścia klasowe, imprezy dla uczniów oraz organizowane konkursy, olimpiady, zawody sportowe i wyjazdy na nie.
Wpłaty na fundusz klasowy
W przeciwieństwie do rady rodziców – nieumocowany ustawowo i w tym znaczeniu „nieoficjalny”, jest natomiast tzw. fundusz klasowy, który stanowi nic innego, jak środki gromadzone przez klasowego skarbnika. Zgromadzone w ten sposób pieniądze, przeznaczane są np. na dodatkowe materiały dydaktyczne dla uczniów czy zakup kwiatów na dzień nauczyciela. Jakiekolwiek wpłaty na poczet funduszu klasowego, oczywiście również są całkowicie dobrowolne. Należy także pamiętać, że wszystkie niezbędne materiały dydaktyczne dla uczniów – ma obowiązek zapewnić szkoła.
Po opłatach dobrowolnych, czas na opłaty, których szkoła – w żadnym wypadku – nie ma prawa pobierać od rodziców.
Brak opłat za korzystanie z e-dziennika
Pobieranie od rodziców opłat za korzystanie z dziennika elektronicznego jest niezgodne z prawem, ponieważ zgodnie z par. 21 ust. 3 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25.08.2017 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji – szkoła ma obowiązek umożliwienia rodzicom bezpłatnego wglądu do dziennika elektronicznego, w zakresie dotyczącym ich dzieci.
Brak opłat za otrzymanie świadectwa
Pobieranie „symbolicznych” opłat za wydanie świadectwa szkolnego, również nie powinno mieć miejsca. Zgodnie Rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 16.04.2020 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków publicznych szkół i placówek artystycznych, dopuszczalne jest jedynie pobranie opłaty za wydanie duplikatu świadectwa (w wysokości równej kwocie opłaty skarbowej od legalizacji dokumentu), np. w przypadku zagubienia lub zniszczenia oryginału dokumentu.
Ile więc, tak naprawdę, kosztuje edukacja w szkole publicznej?
Żadne z opłat wymienionych wyżej nie mogą być pobierane od rodziców na zasadzie obligatoryjności, a inkasowanie niektórych z nich przez szkoły – jest działaniem niezgodnym z prawem.
Jedynie podjęcie przez rodziców decyzji o tym, że np. dziecko będzie korzystało z ciepłego posiłku, zapewnianego przez szkołę, uczestniczyło w jakichś zajęciach dodatkowych lub zostanie ubezpieczone od następstw nieszczęśliwych wypadków w ramach grupowego ubezpieczenia szkolnego – będzie rodziło, po ich stronie, obowiązek zapłaty za ten posiłek, zajęcia dodatkowe i odpowiednio – ubezpieczenie.
Jeżeli natomiast rodzice zdecydują się na uiszczanie wszystkich dobrowolnych opłat, które może pobierać szkoła – w praktyce, koszty edukacji dziecka, mogą sięgać rzędu nawet kilkuset złotych miesięcznie. Niektóre z nich naprawdę warto rozważyć, ponieważ zgromadzone w ten sposób fundusze, mogą znacząco podnieść jakość i atrakcyjność nauczania w szkole publicznej.
Poza wspomnianymi w niniejszym artykule opłatami, nieodłącznym i najbardziej obciążającym rodzinny budżet kosztem edukacji, jest oczywiście coroczny koszt zorganizowania dla dziecka wyprawki szkolnej – począwszy od zakupu artykułów papierniczych, niektórych podręczników i innych materiałów edukacyjnych, stroju na WF, a na zorganizowaniu dla „pierwszaka” miejsca do nauki w pokoju dziecięcym skończywszy.
Na jakie wsparcie państwa mogą liczyć rodzice dzieci rozpoczynających we wrześniu rok szkolny i co muszą zrobić, aby je otrzymać – na te pytanie, odpowiedzi można uzyskać w artykule:Wyprawka szkolna 2023/2024 – na jakie świadczenia można liczyć?
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
1 art. 1 pkt 42 ustawy z dnia 22.11.2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018, poz. 2245)
Podstawa prawna:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2.04.1997 r. (Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483)
Ustawa z dnia 14.12.2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 900)
Ustawa z dnia 7.09.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2230)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25.05.2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz.U. z 2018 r., poz. 1055)
Aleksandra Rybak