Lek bez recepty INUPRIN FORTE zawiera jako substancję czynną inozyny pranobeks, która wykazuje działanie przeciwwirusowe i pobudzające czynność układu odpornościowego.
Czym jest wirus opryszczki pospolitej?
Wirus opryszczki pospolitej (Herpes simplex, HSV) występuje w dwóch typach:
- HSV-1 przenosi się w kontakcie bezpośrednim (skóra do skóry), wywołując przeważnie opryszczkę w obrębie jamy ustnej.
- HSV-2 przenosi się w kontakcie seksualnym, wywołując przede wszystkim zmiany w obrębie narządów płciowych.
W tym artykule skupimy się głównie na wirusie opryszczki zwykłej typu 1, którym najczęściej zarażamy się w dzieciństwie.
Wirus opryszczki zakaża wyłącznie ludzi. Jest bardzo powszechny. Występuje globalnie i szacuje się, że jego nosicielami jest ponad 60% osób w wieku poniżej 50 lat. Wśród nich są rodzice małych dzieci, nieświadomie zarażający swoje pociechy wirusem, którego nie da się usunąć z organizmu.
Wirus opryszczki pospolitej po wniknięciu do organizmu namnaża się, wywołując zapalenie błony śluzowej dziąseł, jamy ustnej, czasem też gardła. Infekcja po kilku dniach mija, ale wirus pozostaje w komórkach układu nerwowego w utajeniu. Na co dzień nie daje o sobie znać, ale pod wpływem sprzyjających warunków reaktywuje się, wywołując opryszczkę wargową albo inne zmiany skórne.
Takie nawrotowe objawy pojawiają się średnio dwa razy w roku. Zakażenie wirusem opryszczki jest nie tylko przewlekłe, ale i niewyleczalne. Chociaż istnieją leki przeciwwirusowe, pozwalające zmniejszyć częstotliwość występowania nawrotowej opryszczki wargowej i złagodzić jej objawy, nie są w stanie zwalczyć chorobotwórczego patogenu. Ponadto zakażenie HSV-1 nie chroni przed zakażeniem HSV-2.
Przeczytaj także: Czy wirus HPV jest groźny? Tak! I mogą nim się zarazić nastoletnie dzieci
Jak dzieci zarażają się wirusem opryszczki?
Dzieci najczęściej zarażają się HSV-1 od innych dzieci oraz dorosłych – swoich rodziców, dziadków, bliskich krewnych. Do zakażenia dochodzi na drodze kropelkowej lub w wyniku bezpośredniego kontaktu. Wirus przenosi się na cząsteczkach śliny i innych wydzielinach fizjologicznych (np. krwi i płynach surowicznych zranionej skóry). Jest też obecny na powierzchni skóry wokół ust, dlatego wystarczy pocałunek, aby zainfekować nowego gospodarza.
Do zakażenia HSV-1 najczęściej dochodzi we wczesnym dzieciństwie, między 5. a 6. rokiem życia, chociaż możliwe jest także zakażenie w okresie noworodkowym. Dzieje się to jednak bardzo rzadko. Wirus opryszczki u noworodka zawsze wymaga szczególnej uwagi ze względu na ryzyko poważnych komplikacji (zakażenia uogólnionego, sepsy). Źródłem zakażenia głównie jest matka, ale nie tylko. Niemowlę może zakazić się od każdego, kto jest nosicielem wirusa, dlatego wszyscy odwiedzający nowego członka rodziny powinni powstrzymać się od całowania dziecka i pamiętać o zasadach higieny.
Jak objawia się pierwotne zakażenie wirusem opryszczki u dzieci?
Pierwotne zakażenie wirusem opryszczki u wielu dzieci jest bezobjawowe. Jednak często u niemowląt i 2-5.-latków rozwija się ostre opryszczkowe zapalenie błony dziąseł, jamy ustnej, a niekiedy także gardła. Niemowlęta z atopowym zapaleniem skóry są narażone na nasilone zmiany skórne i tzw. egzemę opryszczkową. U niektórych dzieci zakażenie HSV wywołuje zmiany w obrębie narządu wzroku. Opryszczkowe wykwity mogą obejmować spojówkę i/lub rogówkę oka, a także występować na powiekach.
Najczęstszą objawową postacią zakażenia HSV-1 u dzieci jest ostre zapalenie jamy ustnej i gardła. Choroba rozpoczyna się gwałtownie. Pojawia się wysoka gorączka i ogólne złe samopoczucie. Węzły chłonne są powiększone i tkliwe. Do tego dochodzi zaczerwienienie, mrowienie i bolesność dziąseł oraz charakterystyczne zimno na ustach. W buzi, na wargach i wokół ust pojawiają się pęcherzyki, które z czasem zlewają się i tworzą bolesne owrzodzenia. Przez to dziecko nie chce jeść ani pić, jest rozdrażnione i osłabione.
Ostre objawy utrzymują się od 5 do 7 dni. Rany po opryszczce goją się do dwóch tygodni. Część wirusów wydalana jest w ślinie przez okres nawet trzech tygodni. Pozostała część ukrywa się w zwojach układu nerwowego. HSV-1 pozostaje w stanie utajenia przez wiele miesięcy, a nawet lat, reaktywując się pod wpływem sprzyjających czynników tj.:
- osłabienie odporności,
- infekcje wirusowe,
- infekcje bakteryjne,
- niedobór witamin,
- miesiączka,
- silny stres,
- wyziębienie organizmu,
- ekspozycja na silne promienie UV.
Jakie są objawy nawrotowego zakażenia wirusem opryszczki?
Zakażenia nawrotowe najczęściej mają postać opryszczki wargowej. U dzieci, podobnie jak u dorosłych, przebieg jest znacznie łagodniejszy niż przy pierwotnym zakażeniu. Występują tylko zmiany miejscowe. Pierwszym zwiastunem jest dziwne uczucie w okolicy ust i nosa – tzw. zimno na ustach. W miejscu, w którym uaktywnił się wirus, dziecko może czuć pieczenie, swędzenie czy kłucie. Taki dyskomfort zwykle trwa od 2 godzin do 2 dni. Potem pojawia się opryszczka – jeden lub kilka pęcherzyków, wypełnionych płynem surowiczym, które pękają, tworząc bolesne owrzodzenia.
Nawrotowa opryszczka wargowa u dzieci zwykle goi się szybciej niż przy pierwotnym zakażeniu. Krótszy jest też okres wydalania wirusa, który zajmuje około 5 dni.
Jak wygląda opryszczka u dziecka na ciele? Jak ją rozpoznać?
Opryszczkę u dziecka, która pojawia się w obrębie jamy ustnej i gardła, można pomylić z zakażeniami innego typu, w tym:
- anginą ropną (zakażenie bakteryjne),
- kandydozą jamy ustnej (zakażenie grzybicze),
- chorobą rąk, stóp i jamy ustnej, tzw. bostonką (zakażenie enterowirusowe).
Angina ropna, podobnie jak pierwotne zakażenie opryszczkowe, przebiega z wysoką gorączką, silnym bólem gardła i jadłowstrętem. Jednak zmiany na błonie śluzowej są nieco inne. Przy anginie śluzówka jest żywoczerwona lub krwistoczerwona, obrzęknięta. Na podniebieniu widać wybroczyny, a na migdałkach odgraniczone skupiska wysięku. Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej i gardła też powoduje zaczerwienienie i obrzęk, ale w łagodniejszym stopniu. Poza tym wywołuje charakterystyczne wykwity pęcherzykowe, wypełnione płynem surowiczym.
Kandydoza jamy ustnej występuje głównie u niemowląt korzystających z butelek i smoczków. Pojawia się pod postacią typowych (przypominających zsiadłe mleko) białawych lub żółtawych nalotów w jamie ustnej, głównie na policzkach i podniebieniu, czasem też w kącikach ust i na języku. Takie zmiany są bezbolesne, ale jeśli kandydoza rozszerza się na gardło, może powodować ból podczas jedzenia i picia.
Na tzw. bostonkę głównie zapadają dzieci poniżej 10. roku życia, choć zdarza się, że i starsze. To choroba wirusowa, która powoduje zmiany podobne do opryszczki – pęcherzykowe wykwity, które oblewają nie tylko błonę śluzową jamy ustnej, lecz również skórę stóp i dłoni.
Oprócz powyższych, opryszczkę wargową trzeba odróżnić też od afty. Obie zmiany mają podobną postać i nawrotowy charakter. Obie lokalizują się na błonie śluzowej jamy ustnej i wywołują podobny dyskomfort. Wykwit opryszczkowy składa się z pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym. Z kolei afty to małe, pojedyncze, okrągłe, i co ważne, niezakaźne owrzodzenia. W środku mają biały wysięk, od zewnątrz żywoczerwony pierścień zapalny oddzielający zmianę od zdrowej skóry.
Czy zakażenie wirusem opryszczki u dzieci jest niebezpieczne?
Chociaż pierwotne zakażenie wirusem opryszczki u dzieci często przebiega gwałtownie, z wysoką gorączką i innymi uciążliwymi objawami, zwykle przemija w ciągu kilku dni, nie pozostawiając na skórze ani w organizmie żadnych szkodliwych zmian. Nie oznacza to, że HSV-1nie niesie ryzyka powikłań. Na te narażone są przede wszystkim noworodki, osoby z ciężkim niedoborem odporności i z zapaleniem mózgu, u których może dojść do:
- wtórnego zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego wykwitów,
- zakażenia rozsianego (zapalenia wątroby, mózgu, sepsy).
Zakażenie HSV-1 jest niebezpieczne dla małych dzieci, które przez ból nie chcą jeść ani pić, przez co mogą się odwodnić. Taki stan jest bardzo niebezpieczny, dlatego często opryszczka u niemowląt wymaga leczenia szpitalnego. Ryzyko powikłań HSV-1 dotyczy też kobiet w ciąży. Może doprowadzić do porodu przedwczesnego, wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania płodu i samoistnego poronienia. Występowanie zakażenia HSV w ciąży jest wskazaniem do cesarskiego cięcia.
Dowiedz się więcej: TORCH – jedne z najgroźniejszych infekcji w ciąży
Jak leczyć opryszczkę u dzieci?
Sposób leczenia opryszczki u dzieci zależy od ich wieku oraz postaci zakażenia. Jeśli objawy są nasilone lub często nawracają, trzeba podać odpowiedni lek przeciwwirusowy (np. z inozyną pranobeks), który hamuje namnażanie HSV. Ponadto w razie potrzeby wskazane jest:
- podawanie leków przeciwgorączkowych, przeciwbólowych i przeciwzapalnych,
- stosowanie sprayu na ból gardła np. z nanokoloidami srebra, które ograniczają rozwój chorobotwórczych drobnoustrojów i mentolem łagodzącym objawy zapalenia jak ból i zaczerwienienie,
- miejscowe aplikowanie preparatów przeciwwirusowych ale też wysuszających i odkażających.
W przypadku nawracającej opryszczki wargowej trzeba zadbać o dobrą kondycję układu immunologicznego. Warto też dokładnie przestrzegać zasad higieny osobistej. Niekiedy zaleca się profilaktyczne przyjmowanie leków przeciwwirusowych, pozwalających dłużej utrzymać wirusy w uśpieniu i wzmocnić odporność organizmu.
Czy da się wyleczyć opryszczkę u dziecka w jeden dzień?
Nie da się wyleczyć opryszczki w jeden dzień. Dostępne leki przeciwwirusowe pozwalają ją skutecznie złagodzić, ale nie uzdrowią skóry w ciągu 24 godzin.
Istnieje szansa, że im wcześniej zostaną zastosowane, tym objawy opryszczki będą mniejsze i łatwiejsze do wyleczenia. Wszystko jednak zależy od indywidualnych predyspozycji organizmu. Chcąc przyspieszyć leczenie opryszczki u dziecka, warto sięgnąć po odpowiednie preparaty i zadbać o higienę rany. Maluszek nie powinien jej przygryzać, drapać ani dotykać.
Czy dziecko z opryszczką może pójść do przedszkola?
Wirus opryszczki jest wysoce zakaźny. Łatwo przenosi się drogą kropelkową i w bezpośrednim kontakcie, zwłaszcza w grupie dzieci, które wspólnie się bawią, jedzą i spędzają czas. Dlatego zaleca się, aby dzieci z opryszczką (tak tą pierwszą, jak i nawrotową) zostały w domu. Izolacja powinna trwać tyle, ile trwa wydalanie wirusa z organizmu i jest to:
- do trzech tygodni przy pierwotnym zakażeniu opryszczkowym,
- około pięć dni przy opryszczce nawrotowej.
Wirus opryszczki u dziecka – kiedy do lekarza?
Pierwotne zakażenie może mieć poważny przebieg, dlatego jeśli dziecko ma opryszczkę i gorączkę sięgającą 38-39℃, należy skonsultować się z lekarzem. Wizyta u pediatry jest wskazana zwłaszcza niemowlętom i małym dzieciom.
W większości przypadków nawrotowa opryszczka na ustach nie jest zbyt uciążliwa i może być z powodzeniem leczona w domu. Jednak częste nawroty opryszczki u dziecka powinny skłonić do rozmowy z lekarzem, a być może i podjęcia diagnostyki w poradni immunologicznej.
Czy da się uchronić dzieci przed wirusem opryszczki?
Wirus opryszczki jest bardzo powszechny, dlatego trudno się przed nim uchronić. Nie pomaga w tym także brak szczepień. Ryzyko zakażenia jest wysokie, mimo to można mu w pewnym stopniu zapobiegać. Dorośli z często nawracającymi opryszczkami powinni pomyśleć o profilaktyce farmakologicznej. Ważne jest również stosowanie środków ochrony osobistej.
Kobiety ciężarne, które kiedyś miały opryszczkę narządów płciowych, powinny poinformować o tym swojego lekarza. Młodzi rodzice mogą wykazać się przezornością i zabraniać całowania dziecka przez osoby trzecie. Warto to zrobić również dlatego, że dla dzieci taki sposób powitań czy okazywania sympatii nie zawsze jest komfortowy.
Profilaktyka to także higiena, a więc nieużywanie wspólnych ręczników, sztućców, kubków, innych naczyń i przedmiotów. Dzięki temu można uniknąć nie tylko opryszczki, lecz również innych zakażeń wirusowych, bakteryjnych czy grzybiczych.
Może zainteresować Cię również: Dlaczego dzieci tak często chorują i co można z tym zrobić?
Lek bez recepty INUPRIN zawiera jako substancję czynną inozyny pranobeks, która wykazuje działanie przeciwwirusowe i pobudzające czynność układu odpornościowego.
Herpes simplex virus (who.int)
Dermatologia po Dyplomie – Afty nawracające w praktyce lekarskiej
Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2019/2020, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019