Czy etap planowania ciąży to dobry czas na „kontrolne” zgłoszenie się do fizjoterapeuty? Czego możemy oczekiwać po pierwszej wizycie?
Jak najbardziej zgłoszenie się do fizjoterapeuty podczas etapu planowania ciąży jest dobrym pomysłem. Najlepszym wyborem w tej kwestii jest udanie się do fizjoterapeuty uroginekologicznego. Fizjoterapia uroginekologiczna daje możliwość pacjentce – przyszłej mamie – przygotowania się do ciąży, do zmian w organizmie, jakie niesie ze sobą ten etap życia pod okiem specjalisty. Dodatkowo, fizjoterapia może być wsparciem przy trudnościach związanych z zajściem w ciążę. Warto wybrać się do fizjoterapeuty już po wizycie u lekarza ginekologa. Dzięki wynikom badań lekarskich, fizjoterapeuta może ukierunkować swoją terapię. Głównym celem wizyty podczas planowania ciąży jest poznanie własnego ciała, jego możliwości i ograniczeń. Fizjoterapia uroginekologiczna pozwala spojrzeć na ciało z innej perspektywy, dostrzec jego mocne strony, ale też umożliwia pracę nad problemami, które mogą wpływać na okres planowania ciąży. Do takich problemów zaliczyć możemy między innymi wzmożone napięcie mięśni dna miednicy czy zrosty w obrębie jamy brzusznej. Dysfunkcje w obrębie miednicy powodują zaburzenia w przepływie krwi i limfy. Struktury i narządy znajdujące się w miednicy nie są prawidłowo odżywiane, a to może powodować problemy z zajściem w ciążę. Dysfunkcje te mogą skutkować nieprawidłowościami podczas ciąży, porodu a także etapu połogu.
Podczas pierwszej wizyty każdy fizjoterapeuta zbiera dokładny wywiad z pacjentką, który dotyczy zarówno podstawowych informacji takich jak masa ciała czy rodzaj wykonywanej pracy, jak również pytań bardziej szczegółowych na temat dolegliwości bólowych, aktualnego stanu zdrowia. Pytania zadawane przez fizjoterapeutę mogą dotyczyć również procesu oddawania moczu i stolca, bolesnego współżycia, miesiączki, przebiegu wcześniejszych ciąż i porodów. Kolejny etap to badanie pacjentki, które daje podstawowy pogląd o funkcjonowaniu ciała.
Iwetta Rączka
W trakcie badania oceniana jest postawa ciała, to jak ono funkcjonuje poprzez różnego rodzaju testy funkcjonalne, badanie palpacyjne (poprzez dotyk) struktur, ocena ich napięcia, ruchomości. Następnie oceniane są funkcje mięśni brzucha, ewentualne rozejście mięśni prostych brzucha. Podczas wizyty sprawdzany jest stan blizn w obrębie całego ciała, lecz najbardziej kluczowe są te w obrębie brzucha. Następnym etapem jest badanie pacjentki przez pochwę i/lub przez odbyt w celu oceny mięśni dna miednicy. Fizjoterapeuta oceni czy mięśnie te prawidłową się napinają i rozluźniają, jaką mają siłę, wytrzymałość, elastyczność a następnie na tej podstawie będzie mógł dobrać właściwą dla nas terapię.
Czy kobiety planujące ciążę często zgłaszają się do fizjoterapeuty?
Rosnąca świadomość na temat szeroko pojętej fizjoterapii sprawia, że kobiety planujące ciążę coraz częściej zgłaszają się do fizjoterapeuty. Niestety nadal bywa też tak, iż wizyta u fizjoterapeuty odbywa się dopiero po ciąży, kiedy pojawiają się problemy w obrębie mięśni dna miednicy czy mięśnia prostego brzucha. Właściwie dobrana terapia może wspomóc proces zachodzenia w ciążę poprzez zniwelowanie wzmożonego napięcia mięśniowego, poprawę ukrwienia tkanek w obrębie miednicy, złagodzenie stresu. Dlatego tak istotnym jest, aby fizjoterapia i rehabilitacja wdrożona została jak najwcześniej.
Jakich problemów, jakie wysyła do nas nasz organizm, na pewno nie powinnyśmy bagatelizować, jeśli w niedalekiej przyszłości planujemy powiększenie rodziny?
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na dolegliwości w obrębie miednicy, pochwy czy brzucha. Jeśli podczas kichania, śmiechu czy aktywności fizycznej zdarza się nam popuścić mocz – może to być oznaka osłabionych mięśni dna miednicy. Kolejnymi alarmującymi sytuacjami, które dotyczą osłabionych mięśni jest uczucie ciągłego parcia na mocz, uczucie ciężkości w pochwie, niemożność utrzymania stolca/gazów. Problemy z wypróżnianiem, bolesne stosunki, ból podczas badania ginekologicznego czy aplikacji tamponu to najczęstsze objawy nadmiernie napiętych mięśni dna miednicy, które wymagają dalszej diagnostyki i podjęcia odpowiedniego leczenia i terapii.
Jakie ćwiczenia możemy wykonywać w domowych warunkach, aby jak najlepiej przygotować nasz organizm do ciąży?
Najlepszym wyborem będą spacery oraz ćwiczenia z własnym ciężarem ciała. Warto również skupić się na ćwiczeniach rozluźniających, rozciągających i relaksacyjnych. Pomogą one zmniejszyć napięcie mięśniowe, rozluźnić całe ciało, wyeliminować stres. Dla kobiet planujących ciążę w najbliższej przyszłości nie są wskazane ćwiczenia siłowe, które mogą spowodować zwiększone napięcie mięśniowe, co może utrudnić zajście w ciążę. Ważnym aspektem są również ćwiczenia mięśni dna miednicy – ich prawidłowe napinanie, ale także rozluźnianie. W nauce tej czynności pomocny jest fizjoterapeuta uroginekologiczny, następnie ćwiczenia mogą być wykonywane w warunkach domowych. Warto również zadbać o naukę oddechu torem przeponowym. Prawidłowy oddech może pozwolić na zniwelowanie problemów w obrębie układu oddechowego w czasie ciąży, porodu a później połogu.
Jakich błędów popełnianych na co dzień szczególnie powinnyśmy się wystrzegać, żeby ułatwić sobie wymagający czas ciąży?
Warto zacząć od podstaw, czyli utrzymywania prawidłowej postawy ciała. Wykonując czynności dnia codziennego i ćwicząc powinniśmy zwracać uwagę na to, jak wygląda nasza sylwetka. Utrzymywanie prawidłowej postawy ciała wpływa na zmniejszenie ciśnienia w jamie brzusznej, a to z kolei zmniejsza obciążenie kresy białej, dzięki czemu maleje ryzyko rozejścia mięśnia prostego brzucha. Należy również zwrócić uwagę na prawidłowe obciążenie stóp podczas siedzenia i stania, ponieważ ustawienie stóp ma wpływ na pracę naszych mięśni dna miednicy. Stopy powinny być równomiernie obciążone, a wąskie, obcisłe obuwie na obcasie powinno gościć na naszej stopie jak najrzadziej.
Kolejnym aspektem jest podnoszenie ciężkich przedmiotów. Dźwigając ciężkie przedmioty należy robić to z energicznym wydechem, mając wyprostowane plecy, zgięte kolana i utrzymując przedmiot jak najbliżej naszego ciała. Kiedy dźwiganie nie jest to konieczne, warto tego unikać.
Należy również pamiętać o prawidłowej technice wykonywanych ćwiczeń. Należy unikać klasycznych brzuszków, które bardzo mocno zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej i obciążają kresę białą. Jeśli wykonujemy trening siłowy, musimy pamiętać o prawidłowej technice ćwiczeń i odpowiednim oddechu. Nie wykonujemy ćwiczeń siłowych na bezdechu!
Kolejne błędy dotyczą bardzo prozaicznej czynności, jaką jest wizyta w toalecie. Niezależnie czy chodzi o mikcję czy defekację, podczas korzystania z toalety należy unikać parcia. Nie pomożemy tym naszym jelitom ani pęcherzowi się opróżnić, wywołamy za to ciśnienie na narządy, które może w przyszłości skutkować osłabieniem mięśni dna miednicy, nietrzymaniem moczu, obniżeniem narządów, a nawet ich wypadaniem. Pomocny w toalecie jest za to czas – nie należy się spieszyć, warto rozluźnić mięśnie brzucha i całe ciało. Pomoże to uniknąć parcia i ułatwi pracę jelitom. Kolejnym ważnym aspektem podczas wizyty w toalecie jest odpowiednia pozycja. Kolana powinny znajdować się wyżej od linii pępka, a stopy powinny być oparte o podłoże. Jeśli toaleta jest za wysoka, warto skorzystać ze stołka, aby zbliżyć nasze ciało do pozycji kucznej. Należy pamiętać, iż z toalety korzystamy tylko w razie potrzeby. Nie należy przedłużać momentu pójścia do toalety – wstrzymywać moczu i stolca, jak również nie wolno opróżniać pęcherza „na zapas”.
Jak znaleźć dobrego fizjoterapeutę?
Przed wyborem fizjoterapeuty należy ustalić, w czym dany terapeuta się specjalizuje i czy jest w stanie pomóc nam z naszym problemem. Najlepszą drogą do znalezienia dobrego fizjoterapeuty jest tak zwane polecenie. Warto porozmawiać z bliskimi na temat fizjoterapeutów, z których usług korzystali i są zadowoleni. Kolejnym krokiem są poszukiwania w Internecie. Każdego fizjoterapeutę, który posiada Prawo Wykonywania Zawodu, niezbędne do świadczenia usług, znaleźć możemy w Krajowym Rejestrze Fizjoterapeutów. To miejsce, w którym możemy sprawdzić, czy polecany przez znajomych terapeuta na pewno ukończył studia wyższe z zakresu fizjoterapii. Dostępne są również różnego rodzaju portale i wyszukiwarki, które przedstawiają profil fizjoterapeuty, jego doświadczenie, przebyte kursy, a często także opinie pacjentów.