To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Co to są mięśnie dna miednicy?
Mięśnie dna miednicy, zwane też „mięśniami Kegla” (od nazwiska amerykańskiego ginekologa Arnolda Kegla, który opracował ćwiczenia na ich wzmocnienie), to grupa mięśni, które rozciągają się od kości łonowej z przodu miednicy, aż do kości ogonowej z tyłu. Tworzą one coś w rodzaju „hamaka”, który podtrzymuje nasze narządy wewnętrzne, takie jak pęcherz, macica (u kobiet) i odbytnica.
Choć mięśnie te są stosunkowo niewielkie, ich rola w naszym ciele jest ogromna! Dbanie o dobrą kondycję mięśni dna miednicy ma duże znaczenie dla dobrego samopoczucia i prawidłowego funkcjonowania wielu układów naszego organizmu.
Anatomia mięśni dna miednicy
Anatomicznie rzecz biorąc, mięśnie dna miednicy składają się z trzech warstw:
- zewnętrzna warstwa – to przede wszystkim mięśnie, które pozwalają nam kontrolować oddawanie moczu i stolca. Należy do nich na przykład mięsień zwieracz zewnętrzny odbytu;
- środkowa warstwa – napina się podczas wzrostu ciśnienia śródbrzusznego, a także wspomaga zwieracze cewki moczowej podczas jej zamykania. Do tej grupy należy m.in. mięsień poprzeczny głęboki krocza;
- głęboka warstwa – to najsilniejsza i najgłębiej osadzona część mięśni dna miednicy, do której należy m.in. mięsień dźwigacz odbytu.
W literaturze można spotkać się również z innym podziałem, który wyróżnia: przeponę miednicy, przeponę moczowo-płciową oraz mięśnie powierzchowne krocza. Mięśnie dna miednicy zbudowane są z dwóch typów włókien – oksydacyjnych oraz glikolitycznych. Te pierwsze przystosowane są do utrzymywania napięcia przez długi czas i pełnienia funkcji podporowej, te drugie odpowiadają za krótkotrwałą odpowiedź szybkim oraz silnym skurczem w sytuacji nagłego wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej, np. podczas kaszlu czy kichania.
Jakie funkcje pełnią mięśnie dna miednicy?
Chociaż mięśnie dna miednicy to temat poruszany w mediach coraz częściej (i bardzo dobrze!), nadal wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak ważne są to struktury i jak ogromny wpływ mają na nasze codzienne życie. Oto najważniejsze funkcje, jakie pełnią te mięśnie:
- Kontrola nad czynnościami fizjologicznymi
Najbardziej oczywista funkcja mięśni dna miednicy to pomoc w kontrolowaniu czynności fizjologicznych, takich jak oddawanie moczu i wypróżnianie. Kiedy są one w dobrej formie, potrafimy bez problemu kontrolować te czynności, nawet w sytuacjach wzmożonego ciśnienia w jamie brzusznej, np. podczas kaszlu czy śmiechu. Osłabienie mięśni może prowadzić do problemów z nietrzymaniem moczu (szczególnie podczas wysiłku fizycznego), a w bardziej zaawansowanych przypadkach – również kału. To bardzo ważne, aby pamiętać, że każdy niekontrolowany wyciek moczu oznacza pewną patologię, z którą należy udać się do specjalisty.
- Podtrzymywanie narządów wewnętrznych
Mięśnie dna miednicy działają jak „hamak” dla narządów miednicy, podtrzymując pęcherz, macicę i odbytnicę. Jeśli mięśnie są słabe, narządy te mogą przemieszczać się w dół w kierunku pochwy, co nazywa się obniżeniem lub wypadaniem narządów miednicy.
Objawy mogą się różnić w zależności od stopnia zaawansowania schorzenia, ale najczęstsze symptomy obejmują: problemy z oddawaniem moczu i wypróżnianiem, ból podczas współżycia, uczucie „pełności” w miednicy, a także ból w dolnej części pleców.
- Wpływ na postawę ciała
Mięśnie dna miednicy nie działają w odosobnieniu – współpracują z mięśniami brzucha, pleców i bioder, tworząc coś, co nazywamy „core” (z ang. rdzeń, podstawa, centrum). Silne mięśnie dna miednicy pomagają w utrzymaniu prawidłowej postawy oraz zapobiegają problemom z kręgosłupem i biodrami. Nierzadko przyczyną bólu pleców, zwłaszcza w odcinku lędźwiowym, są właśnie osłabione mięśnie dna miednicy.
- Wpływ na odczuwanie satysfakcji seksualnej
Mięśnie dna miednicy mają wpływ na życie seksualne obojga partnerów. U kobiet silne mięśnie mogą zwiększać przyjemność, a także zapobiegać bolesnym stosunkom. U mężczyzn natomiast dobrze funkcjonujące mięśnie dna miednicy pomagają w kontroli erekcji i ejakulacji. Badania dowodzą, że regularne ćwiczenia mięśni dna miednicy mogą poprawić satysfakcję seksualną.
- Przebieg porodu naturalnego
Kobiety ciężarne bardzo często zachęcane są do regularnego wzmacniania, a także rozluźniania mięśni dna miednicy. Powodem jest to, że mięśnie te odgrywają ważną rolę w trakcie porodu siłami natury. Powinny być silne, ale jednocześnie elastyczne. Ważna jest umiejętność ich rozluźniania, w przeciwnym wypadku może wystąpić problem z przedostaniem się dziecka przez kanał rodny. To z kolei oznacza duże ryzyko pęknięcia krocza, innych powikłań lub konieczności wprowadzenia interwencji medycznych.
Dlaczego mięśnie dna miednicy słabną?
Mięśnie dna miednicy, jak każdy inny mięsień, muszą być odpowiednio silne, aby prawidłowo spełniać swoje funkcje. Osłabione nie działają tak, jak powinny i wówczas powodują problemy w całym organizmie. Oto czynniki, które wpływają na ich kondycję:
- ciąża i poród – podczas ciąży mięśnie dna miednicy są obciążone przez rosnącą macicę. Sam poród, zwłaszcza jeśli jest długi lub trudny, może także doprowadzić do uszkodzenia struktury tych mięśni;
- starzenie się – z wiekiem nasze mięśnie naturalnie tracą elastyczność i siłę, co dotyczy także mięśni dna miednicy;
- brak aktywności fizycznej – siedzący tryb życia sprzyja osłabieniu mięśni całego ciała, w tym również tych odpowiedzialnych za podtrzymywanie narządów miednicy;
- brak higieny treningowej – niestety aktywność może też zaszkodzić mięśniom dna miednicy, zwłaszcza jeśli już występuje jakiś problem. Mowa tu przede wszystkim o nieprawidłowej technice podnoszenia dużych ciężarów i wykonywania innych ćwiczeń, które mocno zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej;
- otyłość – nadmierna masa ciała to duże obciążenia dla całego organizmu, w tym dla mięśni dna miednicy i innych struktur w ich obszarze. Otyłość wiąże się więc z dużym ryzykiem osłabienia mięśni dna miednicy;
- nieprawidłowe nawyki toaletowe – ignorowanie potrzeby oddania moczu lub kału, wstrzymywanie moczu podczas siedzenia na toalecie, załatwianie się „na zapas”. To nawyki, które negatywnie wpływają na kondycję mięśni dna miednicy;
- przewlekły kaszel – ciągłe, silne kaszlanie, wynikające np. z chorób układu oddechowego, alergii lub palenia papierosów, powoduje regularne zwiększanie ciśnienia w jamie brzusznej, co negatywnie wpływa na mięśnie dna miednicy. Przewlekły kaszel może doprowadzić do ich przeciążenia;
- menopauza – w okresie menopauzy, ze względu na zmniejszenie poziomu estrogenów, dochodzi do osłabienia tkanki mięśniowej oraz zmniejszenia elastyczności włókien kolagenowych.
Nie można też zapominać o tym, że nie tylko osłabione mięśnie stanowią problem. Czasami przyczyną dolegliwości (np. problem nietrzymania moczu, bólu podczas współżycia) jest nadmierne napięcie. W takim przypadku trzeba pracować przede wszystkim nad umiejętnością świadomego rozluźniania mięśni dna miednicy.
Jak dbać o mięśnie dna miednicy?
Dbanie o mięśnie dna miednicy nie wymaga skomplikowanych zabiegów. Regularne ćwiczenia oraz kilka zdrowych nawyków mogą zdziałać cuda. Warto pamiętać, że nawet osoby, które nie odczuwają obecnie problemów, powinny zadbać o kondycję tych mięśni, aby uniknąć problemów w przyszłości.
Regularna aktywność fizyczna
Regularny ruch to kwestia nie tylko zdrowych mięśni dna miednicy, ale „kondycji” całego organizmu. Ludzie potrzebują ruchu! Warto ćwiczyć przynajmniej trzy razy w tygodniu, a poza treningami nie zapominać o spontanicznej aktywności fizycznej. Ma to szczególne znaczenie, jeśli prowadzisz siedzący tryb życia.
A co z ćwiczeniami Kegla, które polegają na naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu mięśni dna miednicy? Zgodnie z literaturą naukową, są one jedną z najskuteczniejszych metod leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu i wielu innych dolegliwości związanych z nieprawidłową pracą mięśni dna miednicy. Jednak warto przed ich wprowadzeniem skonsultować się ze specjalistą.
Prawidłowe korzystanie z toalety
Prawidłowe nawyki toaletowe to kolejny istotny aspekt dbania o mięśnie dna miednicy. Przede wszystkim nie zatrzymujemy strumienia moczu, siedząc na toalecie, nie chodzimy do toalety „na zapas” i nie ignorujemy potrzeby wypróżniania. Wszystko to będzie negatywnie wpływało na mięśnie dna miednicy.
Do złych nawyków zaliczyć można też:
- siedzenie na toalecie dłużej niż to konieczne,
- parcie przy wypróżnianiu lub przyspieszanie strumienia moczu,
- wydmuchiwanie nosa podczas siedzenia na toalecie,
- oddawanie moczu w pozycji półprzysiadu.
Dbanie o prawidłową masę ciała
Nadmierna masa ciała – jak zostało wspomniane – zwiększa nacisk na miednicę i jej struktury, co może prowadzić do osłabienia mięśni oraz problemów, takich jak nietrzymanie moczu czy wypadanie narządów miednicy. Redukcja wagi, jeśli jest to konieczne, może znacząco poprawić kondycję mięśni dna miednicy oraz zmniejszyć ryzyko powikłań zdrowotnych.
Zdrowa dieta i nawodnienie
Dieta bogata w błonnik jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania układu trawiennego, co pośrednio wpływa na zdrowie mięśni dna miednicy. Odpowiednia ilość błonnika w diecie pomaga zapobiegać zaparciom, które są częstą przyczyną nadmiernego obciążenia mięśni miednicy (ze względu na konieczność parcia podczas siedzenia na toalecie). Ważne jest również spożywanie odpowiedniej ilości płynów, aby utrzymać właściwe nawodnienie i uniknąć problemów z pęcherzem oraz wypróżnianiem. Poza tym zdrowa dieta ułatwia kontrolowanie masy ciała.
Kiedy warto skonsultować się ze specjalistą?
Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące objawy, takie jak nietrzymanie moczu, ból podczas współżycia, ból w dolnej części pleców lub uczucie „pełności” w miednicy, warto skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą uroginekologicznym. Im wcześniej zaczniesz działać, tym większa szansa na całkowite wyleczenie schorzenia czy pozbycie się problemu. Poza tym wczesna interwencja często pozwala uniknąć poważniejszych powikłań.
Warto też pamiętać, że do wizyty u specjalisty (np. fizjoterapeuty uroginekologicznego) mamy prawo zawsze. Nie musisz mieć skierowania od lekarza ani cierpieć na poważną chorobę, aby umówić się na konsultację. Jeśli chcesz sprawdzić, czy z Twoimi mięśniami dna miednicy wszystko w porządku lub dowiedzieć się, jakie nawyki warto wdrożyć, aby zapobiegać problemom w przyszłości, konsultacja u fizjoterapeuty uroginekologicznego to dobre rozwiązanie!
Zalecany do leczenia pierwszych objawów dyskomfortu pochwy.
Żel dopochwowy z kwasem hialuronowym wskazany w celu zapobiegania i leczenia suchości pochwy.
Dla zdrowia układu moczowego.
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Do stosowania wspomagającego w leczeniu i profilaktyce infekcji pochwy.
Bibliografia:
Kocur, D. (2016). Wiedza kobiet na temat mięśni dna miednicy. Journal of Sexual and Mental Health, 14(1).
Jóźwik, M., Jóźwik, M., Adamkiewicz, M., Szymanowski, P., & Jóźwik, M. (2013). Budowa i czynność dna miednicy u kobiet–uaktualniony przegląd z podkreśleniem wpływu porodu drogami natury. Developmental Period Medicine, 18(1), 18-30.
Ptak, M. (2017). Wpływ ćwiczeń mięśni dna miednicy z udziałem i bez udziału mięśni synergistycznych na jakość życia kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu. Pomeranian Journal of Life Sciences, 63(2).
Bordoni B, Sugumar K, Leslie SW. Anatomy, Abdomen and Pelvis, Pelvic Floor. [Updated 2023 Jul 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482200/