- Powodem tego jest niezdrowy tryb życia oraz związane z nim konsekwencje (np. otyłość).
- Ćwiczenia korekcyjne to nie tylko podstawa terapii, ale też ważny element profilaktyki.
Czym jest gimnastyka korekcyjna?
Gimnastyka korekcyjna to zestaw ćwiczeń fizycznych, które mają na celu eliminowanie wad postawy lub zapobieganie im. A czym jest wada postawy? To odchylenie od ogólnie przyjętych cech prawidłowej postawy, czyli nawyku ruchowego związanego z codzienną działalnością. Warto wspomnieć, że postawa zmienia się w ciągu całego życia pod wpływem różnych czynników, a największym zmianom ulega w trakcie wzrostu dziecka. Do najczęściej występujących wad postawy należą:
- plecy okrągłe (nadmierna kifoza piersiowa),
- plecy płaskie (spłaszczenie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa),
- plecy wklęsłe (nadmierna lordoza lędźwiowa),
- boczne skrzywienia kręgosłupa (skoliozy),
- wady kończyn dolnych (koślawość i szpotawość kolan, płaskostopie).
Głównym celem ćwiczeń korekcyjnych u dzieci jest przywrócenie nawyku przyjmowania i utrzymywania prawidłowej postawy – to tzw. reedukacja posturalna. Dr hab. Jacek Wilczyński, specjalista diagnostyki i reedukacji posturalnej, wymienia jej 5 etapów:
- Uświadomienie dziecku specyfiki jego wady
Dziecko powinno wiedzieć, jaka wada u niego występuje, jakie mogą być jej konsekwencje oraz jaki jest cel ćwiczeń korekcyjnych.
- Przywrócenie prawidłowej ruchomości kostno-stawowo-więzadłowej i mięśniowej
Wady postawy często wynikają z ograniczonej ruchomości stawów oraz przykurczów mięśniowych. Ten etap obejmuje ćwiczenia, które mają na celu:
- rozluźnienie przykurczonych mięśni (np. w skoliozie często dochodzi do napięcia mięśni jednej strony pleców);
- poprawę elastyczności więzadeł i stawów (np. ćwiczenia mobilizujące stawy stopy w przypadku płaskostopia);
- ćwiczenia aktywizujące osłabione grupy mięśniowe (np. wzmacnianie mięśni głębokich tułowia przy hiperlordozie).
W praktyce wykorzystuje się m.in. ćwiczenia rozciągające, mobilizacje stawowe, techniki relaksacyjne, a także terapie manualne u fizjoterapeuty (np. masaż).
- Wyrobienie umiejętności korekcji lokalnych i globalnych
Po przywróceniu ruchomości ważne jest, aby dziecko nauczyło się świadomie korygować swoją postawę. Można to podzielić na:
- korekcję lokalną – nauka prawidłowego ustawienia poszczególnych segmentów ciała, np. cofnięcie barków, ustawienie głowy w linii prostej, odpowiedni kąt pochylenia miednicy, ustawienie stóp;
- korekcję globalną – integracja wszystkich elementów w jedną, poprawną postawę, np. prawidłowe stanie, siedzenie i chodzenie.
Pomocne są ćwiczenia z kontrolą wizualną (lustro) oraz dotykową (np. instruktor delikatnie ustawia ciało ćwiczącego w prawidłowej pozycji).
- Wyrobienie wytrzymałości posturalnej
Sama umiejętność przyjęcia prawidłowej postawy w danym momencie to nie wszystko. Ważne jest to, aby dziecko wypracowało wytrzymałość posturalną, która pozwoli utrzymywać zdrową postawę przez dłuższy czas. Ten etap obejmuje:
- ćwiczenia wzmacniające mięśnie posturalne (np. wzmacnianie mięśni grzbietu w przypadku pleców okrągłych);
- ćwiczenia rozciągające mięśnie przykurczone i zwiększające ruchomość stawów;
- stopniowe wydłużanie czasu utrzymywania poprawnej postawy (np. siedzenie z wyprostowanymi plecami przez kilka minut);
- wprowadzanie korekcji postawy w codzienne sytuacje (siedzenie przy biurku, chodzenie, stanie).
Dzięki temu ciało zaczyna „automatycznie” przyjmować właściwe ustawienie, bez ciągłej kontroli.
- Utrwalenie osiągniętej korekcji postawy ciała
Ostatni etap polega na wprowadzeniu prawidłowej postawy do codziennego życia, a przez to utrwalanie jej. Kluczowe jest:
- regularne wykonywanie ćwiczeń, aby zapobiec powrotowi do złych nawyków;
- stosowanie korekcji w różnych sytuacjach (np. siedzenie w szkole, zabawa, sport),
- dbanie o ergonomię – odpowiednio dobrane krzesło, plecak, sposób podnoszenia ciężarów.
Gimnastyka korekcyjna dla dzieci – dlaczego to takie ważne?
Gimnastyka korekcyjna jest podstawą nieinwazyjnego leczenia wad postawy. Trzeba pamiętać, że powiedzenie dziecku „nie garb się” czy „wyprostuj się” to za mało. Jeśli wada postawy wynika z problemów z siłą czy napięciem mięśni, dziecko po kilku minutach wróci do poprzedniego ustawienia, ponieważ prawidłowa postawa nie jest dla niego naturalna, a to oznacza, że jest trudna do utrzymania, a nawet męcząca – nie tylko mięśniowo, ale też psychicznie.
Jeśli u dziecka już wystąpiły nieprawidłowości w układzie mięśniowo-szkieletowym, należy zająć się tym jak najszybciej. Dlaczego to takie ważne? Przede wszystkim należy pamiętać, że wady postawy to nie tylko problem wizualny. Nieleczone będą miały poważne konsekwencje dla zdrowia i sprawności dziecka. Wady postawy mogą bowiem prowadzić do:
- bólu mięśni i stawów,
- uczucia sztywności i ograniczenia ruchomości,
- obniżenia sprawności fizycznej,
- trudności w rozwijaniu zdolności motorycznych,
- trwałych deformacji strukturalnych,
- problemów z układem krążeniowo-oddechowym (np. w przypadku pleców okrągłych),
- pogorszenia pracy narządów wewnętrznych.
Warto też wspomnieć, że na początku wady postawy mogą nie dawać wyraźnych objawów – dziecko prawdopodobnie nie będzie skarżyło się na ból pleców. Z tego względu rodzice czy opiekunowie powinni zachować czujność, obserwować swoje pociechy i zwracać uwagę na wszelkie odchylenia od normy. Jeśli nie masz pewności, czy u Twojego dziecka występuje jakiś problem związany z postawą, skonsultuj się z fizjoterapeutą lub ortopedą.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Skąd się biorą wady postawy u dzieci?
Wady postawy u dzieci mogą wynikać z różnych czynników. Często mają one podłoże genetyczne – niektóre dzieci są bardziej podatne na pewne wady jak np. skolioza. Ponadto niektóre wady są wrodzone.
Niestety aktualnie wady postawy u dzieci najczęściej są efektem nieprawidłowych nawyków, które rozwijają się w wyniku złych warunków fizycznych lub niewłaściwego stylu życia. Długie siedzenie w jednej pozycji, zwłaszcza w niewłaściwej (np. zgarbiona postawa przy komputerze, siedzenie z głową pochyloną nad smartfonem), noszenie ciężkich plecaków, brak aktywności fizycznej czy niezdrowa dieta prowadząca do otyłości – to czynniki, które sprzyjają powstawaniu problemów z postawą.
Gimnastyka korekcyjna u dzieci – o czym trzeba pamiętać?
Proces leczenia wad postawy wymaga zaangażowania ze strony dziecka oraz jego najbliższych. Gimnastyka korekcyjna to tylko część całego procesu, a reedukacja posturalna nie powinna ograniczać się do kilkudziesięciu minut ćwiczeń dziennie. O czym trzeba pamiętać?
Im wcześniej, tym lepiej
Wady postawy u dzieci mogą rozwijać się już od najmłodszych lat, dlatego ważne jest szybkie podjęcie działań. Badania wskazują, że im wcześniej rozpocznie się terapię korekcyjną, tym większa jest szansa na pełną poprawę postawy i uniknięcie problemów w przyszłości. Wczesne interwencje pozwalają na wykorzystanie naturalnej plastyczności układu ruchu dziecka, co znacznie ułatwia korygowanie nieprawidłowości. U dorosłych można liczyć jedynie na kompensacje w układzie mięśniowo-więzadłowym.
Znalezienie przyczyny
Skuteczne korygowanie wad postawy powinno rozpocząć się od znalezienia przyczyny. Jeśli dziecko z nadmierną kifozą piersiową (garbienie się) większość dnia będzie spędzało przed komputerem czy ekranem telefonu, ćwiczenia korekcyjne prawdopodobnie niewiele pomogą. Bez poznania i wyeliminowania przyczyny leczenie nigdy nie będzie skuteczne.
Organizacja czasu w systemie 24-godzinnym
Aby reedukacja posturalna była skuteczna, musi być częścią codziennych nawyków dziecka przez całą dobę. Właśnie dlatego mówi się o „systemie 24-godzinnym”, który oznacza, że dbałość o prawidłową postawę powinna odbywać się w każdej sytuacji – podczas siedzenia, chodzenia, snu, a nawet zabawy. Obejmuje to np. dostosowanie wysokości biurka i krzesła, świadome korygowanie sylwetki oraz regularne przerwy na ruch w trakcie nauki.
Odpowiedni poziom aktywności fizycznej
Brak ruchu jest jednym z głównych czynników prowadzących do wad postawy. Dlatego tak ważne jest, aby dziecko regularnie podejmowało aktywność fizyczną – nie tylko w ramach gimnastyki korekcyjnej, ale również w formie codziennych zabaw i zajęć sportowych. Według WHO dzieci powinny poświęcać na aktywność fizyczną co najmniej 60 minut dziennie.
Zapewnienie odpowiednich warunków
Otoczenie dziecka powinno wspierać utrzymanie prawidłowej postawy. Oznacza to m.in.:
- ergonomiczne stanowisko do nauki – odpowiednia wysokość biurka, dobrze dopasowane krzesło;
- wygodne, dobrze dobrane obuwie;
- materac dostosowany do masy ciała i wieku dziecka;
- wygodny plecak, którego waga nie przekracza dopuszczalnych norm (10-15% masy ciała);
- unikanie długotrwałego siedzenia w jednej pozycji – wprowadzanie przerw na ruch.
Poza tym warto pamiętać, że proces korygowania wad postawy jest długi i żmudny, a efekty nie przyjdą od razu. Trzeba uzbroić się w cierpliwość i zadbać o to, aby dziecko systematycznie wykonywało ćwiczenia.
0,9% roztwór soli fizjologicznej o szerokim zastosowaniu. Objawowo łagodzi katar
Suchy spray na rany i blizny.
Silikonowy żel na rany i blizny
Wspomaga gojenie się ran i procesy regeneracji.
Krem na przebarwienia skóry powstałe po operacji.
Bibliografia:
Leśniak, K. (2015). Organizacja procesu korekcji wad postawy w Tarnowie. Problemy Współczesnej Pedagogiki, 1(1), 57-70.
Górecki, Andrzej, et al. „Profilaktyka wad postawy u dzieci i młodzieży w środowisku nauczania i wychowania–rekomendacje ekspertów [Prophylactics of postural deformities in children and youth carried out within the teaching environment–experts recommendations].” Pol Ann Med 16.1 (2009): 168-177.
Ambroży-Bijata, D. Przyczyny powstawania i zapobieganie wadom postawy. SŁUPSKIE STUDIA GIMNAZJALNE, 36.
Muchacka, R., & Pyclik, M. (2016). Profilaktyka wad postawy u dzieci i młodzieży. Prace Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości z siedzibą w Wałbrzychu, 37(1), 85-95.