Czym jest alergia pokarmowa?
Zgodnie z definicją medyczną, alergia pokarmowa to każda, powtarzalna, nieprawidłowa odpowiedź organizmu na określony pokarm, u której podstaw leżą pewne zjawiska immunologiczne, czyli związane z odpowiedzią układu odpornościowego. W powstawaniu objawów alergii pokarmowej mogą brać udział bardzo różne mechanizmy immunologiczne, zarówno zależne, jak i niezależne od przeciwciał IgE. Jak pokazują dane statystyczne, alergia pokarmowa u dzieci młodszych występuje z częstością 6-8%, wśród nastolatków jest to około 3-4%, zaś u dorosłych od 1 do 3%. Wynika z tego, że wraz z wiekiem objawy alergii pokarmowej mają tendencję do wycofywania się.
Jakie pokarmy najczęściej wywołują objawy alergii pokarmowej?
Alergenem, który najczęściej odpowiada za symptomy alergii pokarmowej u najmłodszych jest zdecydowanie białko mleka krowiego (ABMK).
Jak pokazują dane, nawet 2-3% dzieci w pierwszym roku życia wykazuje objawy alergii na białko mleka krowiego. Jednak wraz z wiekiem, u dzieci rozwija się tolerancja na ten alergen, co pozwala na ustępowanie objawów klinicznych.
Inne pokarmy, które równie często odpowiadają za symptomy alergii pokarmowej u dzieci to:
- białko jaja kurzego,
- pszenica,
- orzechy ziemne,
- ryby,
- owoce morza.
Warto pamiętać o możliwości wystąpienia reakcji krzyżowych między różnymi pokarmami, ale także pomiędzy alergenami pokarmowymi a alergenami wziewnymi.
Reakcje krzyżowe pojawiają się ze względu na podobieństwo budowy pewnych fragmentów danych alergenów. Przykładem reakcji krzyżowej jest wywoływanie objawów klinicznych alergii pokarmowej zarówno przez alergeny znajdujące się w mleku krowim, jak i w mleku kozim i owczym. Innym przykładem jest reakcja krzyżowa między pyłkami roślin, a niektórymi pokarmami – na przykład między pyłkami brzozy a selerem, czy jabłkiem. Oznacza to, że pacjent uczulony na seler, może mieć objawy alergii po kontakcie z pyłkami brzozy.
Alergia pokarmowa a nietolerancja pokarmowa
Sformułowania alergia pokarmowa i nietolerancja pokarmowa często używane są wymiennie, jednak należy mieć świadomość, że nie są to tożsame zjawiska. U podłoża nietolerancji nie leżą zjawiska immunologiczne, tak jak w przypadku alergii pokarmowej. Przykładem nietolerancji pokarmowej jest na przykład nietolerancja laktozy, która wynika z niedoboru laktazy, czyli enzymu odpowiadającego za rozkład cukru – laktozy. Zjawisko to skutkuje brakiem rozkładu laktozy w przewodzie pokarmowym, a to z kolei prowadzi do pojawiania się dolegliwości takich jak bóle brzucha, wzdęcia i biegunka. Dolegliwości te związane są oczywiście z przyjęciem pokarmu bogatego w laktozę, a więc przede wszystkim nabiału.
Alergia pokarmowa – objawy skórne
Alergia pokarmowa cechuje się bardzo różnorodnym obrazem klinicznym, co oznacza, że symptomy choroby mogą dotykać różnych układów organizmu dziecka. Alergie pokarmowe często wiążą się z wystąpieniem zmian skórnych. Możemy mieć do czynienia na przykład z pokrzywką, a więc z pojawieniem się na skórze bąbli, czyli wykwitów wyniosłych ponad poziom skóry, będących zmianami obrzękowymi. Bąble pokrzywkowe szybko się pojawiają i dość szybko znikają, mogą się ze sobą zlewać i zajmować duże powierzchnie skóry. Są to zmiany swędzące. Można w większości przypadków zauważyć związek między spożywaniem danego pokarmu a wysiewem bąbli pokrzywkowych.
Jednak alergia pokarmowa i jej objawy skórne to nie tylko bąble pokrzywkowe. Możemy mieć do czynienia również z objawami atopowego zapalenia skóry, ponieważ część pacjentów z alergią pokarmową będzie mieć właśnie AZS. Objawy skórne związane z tym schorzeniem to silny świąd i zmiany o charakterze wypryskowym, czyli wykwity rumieniowo-grudkowe i złuszczające. Lokalizacja zmian skórnych jest też bardzo typowa – u małych dzieci jest to głównie twarz, zaś u dzieci starszych okolice zgięciowe (zgięcia kolanowe, łokciowe, nadgarstki).
Alergia pokarmowa może objawiać się także w postaci niegojących się aft na śluzówce jamy ustnej, a także w postaci obrzęku warg, powiek i zapalenia spojówek (u dziecka możemy zobaczyć: zaczerwienienie, pieczenie, swędzenie oczu).
Alergia pokarmowa – inne objawy kliniczne
Alergia pokarmowa to jednak nie tylko objawy, które widać gołym okiem na skórze lub błonach śluzowych. Inne, równie ważne symptomy, jakimi może manifestować się ta przypadłość to przede wszystkim:
● objawy ze strony przewodu pokarmowego, w tym nudności, wymioty, biegunka, obecność krwi w stolcu,
● unikanie spożywania określonego pokarmu,
● zapalenie prostnicy i odbytnicy, zapalenie jelita cienkiego,
● rozdrażnienie, osłabienie,
● objawy refluksu żołądkowo-przełykowego zgaga,
● nieprawidłowe przyrosty masy ciała, zaburzenia wzrastania,
● objawy ze strony układu oddechowego: przewlekły kaszel, świsty krtaniowe, nawracające dolegliwości ze strony gardła, krtani czy też uszu,
● niedokrwistość z niedoboru żelaza,
● moczenie nocne,
● okresowo dolegliwości stawowe,
● zaburzenia emocjonalne.
Jak widać, objawy alergii pokarmowej mogą dotykać niemal każdego układu i nie zawsze pierwszą myślą, z jaką powiążemy dane symptomy jest właśnie alergia na pokarmy. Jeżeli jednak podejrzewamy u naszego dziecka alergię pokarmową, to warto w pierwszej kolejności odwiedzić swojego lekarza pediatrę, który zaproponuje dalsze postępowanie i leczenie. Konieczna może także okazać się konsultacja u specjalisty alergologii dziecięcej.
Naturalna pomoc w alergicznym zapaleniu spojówek.
Łagodzi objawy skórne alergii
Redukuje stany zapalne dróg oddechowych, chroni i nawilża błonę śluzową dróg oddechowych.
Intensywne nawilżenie suchych i podrażnionych oczu.
Lekko hipertoniczny spray do nosa z ektoiną na alergię
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Bibliografia
- A. Wiernicka i inni, Alergia pokarmowa – aktualny stan wiedzy, Pediatria po Dyplomie, 2016/03,
- Z. Bartuzi i inni, Zespoły kliniczne w alergii krzyżowej. Alergia Astma Immunologia 2018, 23 (2): 64-66,
- M. Kaczmarski, Alergia pokarmowa u dzieci, Postępy w Alergologii II, Medpress, Warszawa 1997, s. 120–127,
- Interna Szczeklika – Podręcznik Chorób Wewnętrznych, wydanie 2019/2020, Medycyna Praktyczna, Kraków.