Nowalijki – czym są?
To właśnie wiosną na straganach i w sklepach można znaleźć wiele młodych warzyw określanych jako nowalijki. Termin „nowalijki” odnosi się bowiem do świeżych, sezonowych warzyw, które pojawiają się na rynku w określonej porze – wiosną, po raz pierwszy w sezonie. Możemy je zaobserwować w sklepach i na targowiskach już na początku marca i kwietnia. Do nowalijek zalicza się:
● sałatę,
● rzodkiewkę,
● pomidory
● młodą marchew,
● ogórki,
● szczypiorek,
● rzeżuchę (pieprzycę siewną),
● natkę pietruszki,
● cebulkę dymkę.
Czy warto włączyć nowalijki do diety?
Obawy wynikające ze spożywania nowalijek wynikają z tego, iż pochodzą one z upraw szklarniowych, co oznacza, że są intensywniej nawożone, by przyśpieszyć ich wzrost oraz zwiększyć ilość plonów. Nowalijki z pewnością smakiem oraz niższą zawartością witamin i składników mineralnych będą różniły się od warzyw gruntowych, które dostępne są nieco później. Produkowane w warunkach szklarniowych nowalijki są często intensywnie nawożone, dlatego mogą zawierać większą zawartość azotanów i azotynów. Produktami reakcji azotynów lub tlenków azotu z aminami są nitrozoaminy, które uznawane są za związki o potencjalnym działaniu rakotwórczym. Wyższe poziomy azotanów zwykle występują w liściach, podczas gdy niższe poziomy występują w nasionach lub bulwach. Zatem rośliny liściaste, takie jak sałata i szpinak, mają na ogół wyższe stężenia azotanów.
Co należy zrobić, by zmniejszy ryzyko narażenia na nitrozoaminy? Warto sięgać po nowalijki ze sprawdzonych źródeł, a jeśli mamy możliwość sięgać po te z ekologicznych upraw. Lepiej będzie także wybierać mniejsze warzywa, ponieważ będą one kumulowały mniej szkodliwych związków. Należy także pamiętać o dokładnym myciu i obieraniu nowalijek, ponieważ najwięcej szkodliwych substancji znajdziemy właśnie pod skórką.
Warto także podkreślić, iż nad dopuszczalnymi poziomami zanieczyszczeń czuwa EFSA (Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności), który określa dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń w produktach spożywczych. Ten sam urząd wydał też stanowisko, z którego wynika, iż korzyści wynikające ze spożywania warzyw znacznie przewyższają potencjalne ryzyko spożycia azotanów i azotynów [1]. Nie należy zatem rezygnować ze spożywania nowalijek. Warto dbać o różnorodność w diecie, by nie doprowadzić do niedoborów żywieniowych. W diecie należy starać się unikać innych związków, które mogą być źródłem nitrozoamin takich jak: wędliny, piwo, przetworzone ryby czy inne napoje alkoholowe.
Pierwsze sezonowe warzywa są bardzo zdrowe i zalecane nie tylko dla dzieci, ale dla wszystkich. Dodatkowo sezonowe warzywa są świeże, co oznacza, że zawierają więcej składników odżywczych niż te, które są przechowywane przez dłuższy czas lub transportowane z innych krajów.
Przykładowe przepisy z wykorzystaniem nowalijek
Nowalijki, czyli pierwsze sezonowe warzywa z pewnością dodadzą wiele koloru na naszych talerzach, a także będą stanowiły źródło wielu wartości odżywczych, dlatego nie należy rezygnować z ich spożycia. Poniżej przedstawiamy przykładowe przepisy z wykorzystaniem młodych warzyw.
Wiosenna sałatka z nowalijek
Składniki:
- rzodkiewka – 1 pęczek
- ogórek – 1 sztuka
- pomidor – 2 sztuki
- natka pietruszki – 1 garść
- szczypiorek – 1 garść
- jogurt naturalny – 1 opakowanie
- zioła prowansalskie – 2 szczypty
- pieprz czarny – 1 szczypta
- czosnek granulowany – 2 szczypty
- oliwa z oliwek -1 łyżka
- sok z cytryny – 1 łyżeczka
Przygotowanie:
Warzywa dokładnie umyj. Ogórka obierz ze skórki. Wszystkie warzywa pokrój w kostkę i przełóż do miseczki. Przygotuj sos: do jogurtu dodaj zioła prowansalskie, czosnek, pieprz, sok z cytryny oraz oliwę z oliwek. Całość dokładnie wymieszaj i dodaj do przygotowanej sałatki. Na wierzch dodaj posiekany szczypiorek oraz natkę pietruszki. Tak przygotowana sałatka z nowalijek idealnie sprawdzi się jako element obiadu czy drugiego śniadania.
Pieczone nowalijki
Składniki:
- rzodkiewka – 1 pęczek
- marchewka – 3 sztuki
- oliwa z oliwek – 3 łyżki
- natka pietruszki – 1 garść
- bazylia – 1 szczypta
Przygotowanie:
Rzodkiewki i marchew dokładnie umyj. Rzodkiewki przekrój na pół, a marchew obierz i pokrój w grubsze słupki. Warzywa dodaj do miseczki, skrop oliwą, dodaj posiekaną natkę pietruszki i bazylię. Całość dokładnie wymieszaj i piecz w nagrzanym do 180 stopni piekarniku przez około 20 minut. Tak przygotowane nowalijki idealnie sprawdzą się jako przekąską czy dodatek do sałatki.
Kanapkowy twarożek z nowalijkami
Składniki:
- rzodkiewka – 0,5 pęczka
- szczypiorek – 1 garść
- ser twarogowy chudy – 250 g
- olej lniany – 1 łyżeczka
- pieprz czarny – 2 szczypty
- rzeżucha – 1 garść
Przygotowanie:
Warzywa dokładnie umyj. Rzodkiewkę pokrój w drobną kostkę. Do miseczki dodaj twaróg, posiekaną rzodkiewkę, posiekany szczypiorek, rzeżuchę, olej lniany oraz pieprz. Całość dokładnie wymieszaj i podawaj z pieczywem.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
Bibliografia:
- European Food Safety Authority (EFSA). Nitrate in vegetables – Scientific Opinion of the Panel on Contaminants in the Food chain. https://efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.2903/j.efsa.2008.689