Czym jest bierne palenie?
Bierne palenie polega na wdychaniu dymu tytoniowego przez osobę, która faktycznie nie pali papierosa. Badania potwierdzają, że bierne palenie jest bardziej niebezpieczne dla organizmu niż czynne „połykanie‟ dymu tytoniowego. W tak zwanym bocznym strumieniu dymu papierosowego znajduje się nawet 15 razy więcej CO i 20 razy więcej nikotyny niż dymie, który do swoich płuc wdycha osoba paląca. Przebywanie w otoczeniu palacza lub palaczki zwiększa u ich niepalących towarzyszy ryzyko wystąpienia raka płuc i chorób serca (np. choroby niedokrwiennej serca)[1].
W dymie tytoniowym obecne są też różne substancje alergizujące, które mogą wywoływać łzawienie oczu, drażnić błonę śluzową nosa, powodować kaszel, nawracające zakażenia układu oddechowego (i doprowadzić nawet do rozwoju astmy).
Dane statystyczne pokazują, że skutki biernego palenia są opłakane. Według raportów ministerstwa zdrowia z powodu wdychania dymu tytoniowego w 2002 roku zmarło przynajmniej 1826 niepalących Polaków. Prawie połowa z nich (933) odeszła w wyniku niedokrwiennej choroby serca. 692 pacjentów zmarło na udar mózgu, a 128 na raka płuc. Ponad 70 osób, które zmarło przez przewlekłą nienowotworową chorobą układu oddechowego[2].
Według danych opublikowanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) z powodu biernego palenia rocznie w Europie umiera około 600 000 ludzi[3].
Przeczytaj także: Jestem w ciąży a mój partner pali. Jak mu pomóc zerwać z nałogiem?
To lek bez recepty wskazany w odzwyczajaniu się od palenia tytoniu i zmniejszeniu głodu nikotynowego u osób, które chcą przestać palić. Celem stosowania leku DENICIT jest trwałe zaprzestanie używania produktów zawierających nikotynę. Zawiera cytyzynę, która zwiększa ok. 3-krotnie szansę na rzucenie palenia¹.
¹Hajek P et al.: Efficay of cytisine in helping smokers quit;systematic review and meta-analysis. Thorax, 2013
Palenie papierosów w ciąży – statystyki są przerażające
Mogłoby się wydawać, że świadomość dotycząca szkodliwości palenia wśród ciężarnych jest duża. Niestety statystyki tego nie potwierdzają. Palenie papierosów jest ciągle tolerowane wśród kobiet, które spodziewają się dziecka. Jak pokazują ankiety, dorosła kobieta w Polsce wypala średnio 15 sztuk papierosów dziennie. Ciężarna Polka – 9[4]! Część palaczek w ciąży zamienia klasyczne papierosy na elektroniczne. Wierzą, że epapieros nie zaszkodzi dziecku. To duży błąd, a twierdzenia o „bezpieczeństwie” oferowanym przez elektronicznego papierosa jest kłamstwem.
Szacuje się, że nawet co trzecia ciężarna w Polsce regularnie pali wyroby tytoniowe przez cały okres ciąży. W dodatku aż 60 proc. kobiet w ciąży narażonych jest na bierne wciąganie dymu tytoniowego. Badacze wyliczyli, że bierna ekspozycja na palenie w pracy czy w domu odpowiada wypaleniu jednego papierosa[5].
Niska świadomość ciężarnych Polek
Choć może wydawać się to dziwne, nadal w społeczeństwie bardzo niska jest świadomość na temat szkodliwości czynnego i biernego palenia przez ciężarne kobiety. Na opakowaniach papierosów od kilku lat producenci muszą publikować informację na temat szkodliwości palenia. Tymczasem, jak wynika z badań, niespełna 20 proc. kobiet (19,7 proc.) usłyszało od lekarza o bardzo niekorzystnym wpływie biernego palenia na rozwijający się w ich organizmie płód[6].
W ankietach jedynie 16,5 proc. ciężarnych kobiet deklarowało, że znają zdrowotne konsekwencje ekspozycji na dym tytoniowy. Niestety często pacjentki, które twierdzą, że mają świadomość konsekwencji wpływu dymu tytoniowego na płód, nie potrafią wskazać, na czym one dokładnie polegają[7].
Wpływ dymu tytoniowego na płód badany jest od wielu lat. Pierwszy raz naukowcy zajęli się tym tematem już w latach 50. XX wieku. Można więc śmiało powiedzieć, że jest on bardzo dobrze poznany. Od dekad badania lekarzy skupiają się głównie na określeniu prawdopodobieństwa wystąpienia zaburzeń w prawidłowym wzrastaniu płodu. Zaledwie niewielki procent prac poświęcono różnicowaniu innych parametrów morfologicznych u noworodków matek czynnie palących papierosy w okresie ciąży[8].
Bierne palenie – czym grozi ciężarnej i płodowi?
Bycie bierną palaczką w czasie ciąży niesie szereg negatywnych konsekwencji. Zarówno dla wdychających tytoniowy dym kobiet, jak i ich nienarodzonych dzieci. Udowodniono, że płód, którego matka pali (czynnie lub biernie) ma zdecydowanie gorsze warunki do rozwoju niż płód, którego matka w ciąży powstrzymuje się od tej używki i stroni od palącego towarzystwa.
Trzeba pamiętać też, że nie wszystkie skutki palenia będą widoczne w organizmie dziecka tuż po jego urodzeniu. Część negatywnych zmian może dać o sobie znać w późniejszym życiu dziecka palaczki[9]. Bierne palenie powoduje zmiany epigenetyczne u płodu. To zmiany w mechanizmie działania genów, ich ekspresji i regulacji spowodowane przez czynniki środowiskowe. Według badań Newborn Epigenetics Study noworodki urodzone przez palące biernie matki, miały epigenetyczne „znamiona‟ na genach odpowiedzialnych za prawidłowy rozwój mózgu oraz tych, które winne są rozwojowi cukrzycy i chorób nowotworowych.[10]
Eksponowanie przyszłej matki na dym papierosowy (a dokładnie na zawarte w nim substancje teratogenne, czyli takie, które mogą realnie wpłynąć na płód) może doprowadzić do tego, że jej dziecko urodzi się z licznymi wadami wrodzonymi[11]. Nierzadko wady te obejmują serce dziecka.
Udowodniono, że dzieci, których matki po pierwszym trymestrze ciąży paliły papierosy, są dwanaście razy bardziej narażone na śmierć z powodu SIDS, czyli zespołu nagłego zgonu niemowląt. Dawniej SIDS znane było pod określeniem „śmierć łóżeczkowa‟. Naukowcy przypuszczają, że ma to związek ze zmianami w mózgu, jakie mogą powodować substancje zawarte w dymie tytoniowym[12].
Dzieci, których matki biernie paliły papierosy w okresie ciąży, prawdopodobnie urodzą się jako dzieci hipotroficzne – z niższą masą urodzeniową (o około 200- 300 g[13]). Będą miały również krótsze ciała (średnio po 5-10 cm[14]) i zauważalnie mniejszy obwód głowy oraz klatki piersiowej. Istnieje też spore ryzyko, że pojawią się na świecie przedwcześnie. W związku z wcześniactwem noworodki te wymagają dłuższej hospitalizacji, nierzadko na oddziale intensywnej terapii z powodu występowania niewydolności oddechowej. Przypuszcza się, że problemy oddechowe takich dzieci nie wynikają jedynie z przedwczesnego urodzenia, ale także z faktu, że ich matki paliły czynnie lub biernie będąc w ciąży[15].
To nie koniec zagrożeń, jakie czyhają na nowo narodzone dzieci, których matki biernie zaciągały się w ciąży. U noworodków matek – palaczek częściej niż u innych świeżo urodzonych dzieci rozwija się żółtaczka noworodkowa.[16] W organizmie matki-palaczki ciąża ma większą ryzyko obumarcia. Badania udowodniły, że ciężarne kobiety, których partnerzy palili papierosy w ich obecności, są zdecydowanie bardziej narażone na poronienie[17].
Jeszcze innymi negatywnymi konsekwencjami biernego palenia przez matkę w ciąży jest m.in.:
- zwiększone prawdopodobieństwo porażenia mózgowego,
- niski iloraz inteligencji dziecka,
- zwiększone ryzyko rozszczepienia podniebienia i/lub wargi,
- niska odporność (dzieci palaczek zdecydowanie bardziej narażone są na infekcje dróg oddechowych i ucha)[18].
Płodowy zespół ponikotynowy (płodowy zespół tytoniowy)
Płodowy zespół ponikotynowy (FTS- Fetal Tobacco Syndrome) to choroba występująca u dzieci, których matki w ciąży paliły papierosy[19].
Szkodliwe substancje zawarte we wdychanym dymie papierosowym wnikają do organizmu płodu (przenikają przez łożysko) w prawie takim samym stężeniu, w jakim trafiają do ciała ciężarnej. Najbardziej niebezpieczną substancją, która trafia wraz z dymem do organizmu matki jest tlenek węgla. To ten związek odpowiada za ograniczenie zaopatrzenia płodu w tlen. Konsekwencją gorszego ukrwienia rozwijającego się płodu jest jego niedożywienie, co finalnie może prowadzić do niedorozwoju. Kiedy ciężarna matka zaczyna palić, tętno płodu podskakuje z fizjologicznych 130 uderzeń do 180 uderzeń na minutę[20].
Spowodowane przez substancje obecne w dymie tytoniowym wcześniejsze starzenie się łożyska (zbyt wczesne zmniejszenie jego wydolności) i tworzące się w nim zwapnienia uniemożliwiają płodowi prawidłowy rozwój[21].
Skutkiem płodowego zespołu tytoniowego może być wystąpienie u noworodka astmy, chorób krążenia, padaczki czy zespołu nagłego zgonu niemowląt. Noworodek może także urodzić się z zespołem odstawienia, czyli zdradzać objawy głodu nikotynowego. U starszych dzieci konsekwencją płodowego zespołu ponikotynowego mogą być trudności w skupieniu oraz zaburzenia mowy[22].
Skutki biernego palenia w ciąży widoczne w późniejszym wieku dziecka
Rozwój dziecka, którego matka paliła, będąc z nim w ciąży, jest zdecydowanie gorszy nawet w późniejszym wieku. Dzieci palaczek mają niższy iloraz inteligencji, a to przekłada się na trudności z nauką. Może mieć również wpływ na problemy wychowawcze i kłopoty z nawiązywaniem relacji rówieśniczych [23].
Bierne palenie jeszcze przed ciążą może mieć zły wpływ na dziecko
Wiele wskazuje na to, że dla rozwijającego się w ciele matki płodu niebezpieczne może być także bierne palenie, na jakie kobieta była narażona jeszcze przed zajściem w ciążę. Tak wynika z badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Duke’a. Według nich największe zmiany u rozwijającego się płodu, którego matka biernie paliła przed ciążą, zachodzą w mózgu. Najbardziej cierpią te części mózgu, które odpowiadają za uczenie się, pamięć i reakcje emocjonalne. Badacze nie znają jeszcze dokładnego mechanizmu uszkodzenia mózgu, ale są pewni, że odpowiedzialność za nie ponosi ekspozycja na dym tytoniowy[24].
Kobiety w wieku rozrodczym, które dopuszczają myśl o zajściu w ciążę, powinny unikać palenia biernego i oczywiście czynnego. Palące towarzystwo z daleka omijać muszą kobiety, które są w ciąży. Badania nad wpływem dymu tytoniowego na płód prowadzone są już od lat 50 XX wieku, więc temat ten jest dobrze poznany. Trzeba dołożyć starań i podnieść świadomość przyszłych matek i kobiet, które dopiero przygotowują się do macierzyństwa.
Może zainteresować Cię również: 6 pytań do położnej – starania o dziecko
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Roztwór doustny do wspomagania leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego
Dla zdrowia układu moczowego.
[1]archiwum.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/uzaleznienia/tyton/bierne-palenie
[2] archiwum.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/uzaleznienia/tyton/bierne-palenie
[3] Boffetta E., Multicenter Case–Control Study of Exposure to Environmental Tobacco Smoke and Lung Cancer in Europe
[4] Florek E., Marszałek A., Piekoszewski W., Występowanie narażenia na dym tytoniowy
wśród kobiet w wieku prokreacyjnym;
[5] Sochaczewska D.,Czeczyńska M., Konefał H., Garanty-Bogacka B., Palenie czynne lub bierne w okresie ciąży a wybrane parametry morfologiczne i powikłania okresu noworodkowego;
[6] Sochaczewska D.,Czeczyńska M., Konefał H., Garanty-Bogacka B., Palenie czynne lub bierne w okresie ciąży a wybrane parametry morfologiczne i powikłania okresu noworodkowego;
[7] Adamek R., Florek E., Bręborowicz GH., Świadomość zdrowotnych konsekwencji ekspozycji na dym tytoniowy oraz dostęp do informacji dotyczących szkodliwości dymu tytoniowego
wśród kobiet ciężarnych;
[8] Lassen K., Oei T., Effects of maternal cigarette smoking during pregnancy on long-term physical
and cognitive parameters of child development;
[9] Redmerska K.,Skutki palenia papierosów w czasie ciąży, czyli dlaczego warto rzucić palenie;
[10] Mańczuk M., Bierne palenie w ciąży a zmiany epigenetyczne
[11] The U.S. Surgeon General’s Report on Secondhand Smoke
[12]https://stopuzaleznieniom.pl/artykuly/czy-pije-ryzykownie/smierc-lozeczkowa-a-spozywanie-alkoholu-w-ciazy-wyniki-badan/?pdf=6487
[13] Korczak K., Palenie papierosów w ciąży i płodowy zespół ponikotynowy;
[14] Korczak K., Palenie papierosów w ciąży i płodowy zespół ponikotynowy;
[15] Korczak K., Palenie papierosów w ciąży i płodowy zespół ponikotynowy;
[16]Sochaczewska D.,Czeczyńska M., Konefał H., Garanty-Bogacka B., Palenie czynne lub bierne w okresie ciąży a wybrane parametry morfologiczne i powikłania okresu noworodkowego;
[17] John D. Meeker, Stacey A. Missmer, Allison F. Vitonis, Daniel W. Cramer, Russ Hauser. Risk of Spontaneous Abortion in Women with Childhood Exposure to Parental Cigarette Smoke;
[18] Redmerska K.,Skutki palenia papierosów w czasie ciąży, czyli dlaczego warto rzucić palenie;
[19] Piotrowska A.,Alkohol i papierosy uszkadzają płód;
[20] Redmerska K.,Skutki palenia papierosów w czasie ciąży, czyli dlaczego warto rzucić palenie;
[21] Redmerska K.,Skutki palenia papierosów w czasie ciąży, czyli dlaczego warto rzucić palenie;
[22] Redmerska K.,Skutki palenia papierosów w czasie ciąży, czyli dlaczego warto rzucić palenie;
[23] Redmerska K.,Skutki palenia papierosów w czasie ciąży, czyli dlaczego warto rzucić palenie;
[24] Bierne palenie jeszcze przed ciążą ma szkodliwy wpływ na płód http://www.leksykon.com.pl/bierne-palenie-jeszcze-przed-ciaza-ma-szkodliwy-wplyw-na-plod-103980-artykul.html#