Co to jest toksoplazmoza?
Toksoplazmoza to choroba wywołana przez pierwotniaka – Toxoplasma gondii. Pierwszy raz została opisana w 1908 roku, a z biegiem lat ustalono kryteria rozpoznawania u dzieci wrodzonej toksoplazmozy, zwane triadą Sabina-Pinkertona.
Ta choroba pasożytnicza występuje wg WHO nawet wśród 1/3 ludności świata, szczególnie w miejscach, gdzie pierwotniaki mają najlepsze warunki do życia, i gdzie jest dużo kotów, które są ostatecznymi żywicielami Toxoplasmagondii. Z tego powodu w krajach o chłodniejszym klimacie odnotowuje się mniej przypadków zakażeń w porównaniu z miejscami, gdzie jest ciepło przez cały rok.
Toksoplazmoza, gdy zaatakuje zdrowy organizm, w dużej części przypadków przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo. Czasem występuje gorączka czy osłabienie podobne do objawów grypy, niekiedy przez dłuższy czas zostają powiększone węzły chłonne.
W przypadku ciąży największe obawy towarzyszą świeżemu zakażeniu. Jeśli kobieta przechorowała toksoplazmozę w przeszłości, uważa się, że jej organizm jest w stanie obronić płód przed chorobą.
Dowiedz się więcej: TORCH – jedne z najgroźniejszych infekcji w ciąży
Toksoplazmoza – drogi zakażenia
Do zakażenia toksoplazmozą dochodzi poprzez spożycie jaj Toxoplasma gondii. Zdarza się to w największym stopniu poprzez zanieczyszczone owoce i warzywa, niedogotowane lub surowe mięso (głównie wieprzowe lub baranie), a także przez kontakt z kotami i z ich odchodami.
Zakażenie płodu ma miejsce głównie w momencie pojawienia się świeżego zakażenia u matki. Bardzo rzadko zdarza się, aby doszło do zarażenia poprzez transfuzję krwi lub w trakcie przeszczepu narządów.
Toksoplazmoza u matki – jakie jest ryzyko dla dziecka?
Przebyta przed ciążą infekcja Toxoplasma gondii i posiadanie przeciwciał IgG, stanowi pewnego rodzaju ochronę przed zakażeniem wrodzonym u dziecka. Organizm kobiety poznał pierwotniaka, a jej układ odpornościowy nauczył się sobie z nim radzić, dlatego jest w stanie zatrzymać infekcję przed wtargnięciem do ciała dziecka. Zupełnie inna jest sytuacja, gdy kobieta zaraziła się tuż przed, lub już w czasie ciąży.
Pierwotna infekcja toksoplazmozą u matki jest tym groźniejsza, im wcześniejsza jest ciąża, jednocześnie na wczesnym jej etapie jest najmniejsze ryzyko zakażenia się płodu.
W pierwszym trymestrze ciąży ryzyko zakażenia płodu wynosi 17-20%, w drugim trymestrze – 30%, a tuż przed porodem nawet 70%.
Toksoplazmoza wrodzona – objawy, rokowania
Jeśli dojdzie do infekcji toksoplazmozą u płodu, największe konsekwencje występują w wyniku zakażenia w pierwszym trymestrze ciąży. Może dojść do poronienia, opóźnienia rozwoju wewnątrzmacicznego, a narządy płodu mogą doznać uszkodzenia wskutek działania pierwotniaka.
W badaniach USG, szczególnie w tym wykonywanym w połowie ciąży, widać część objawów tzw. triady Sabina-Pinkertona, czyli wodogłowie lub małogłowie, oraz zwapnienia wewnątrzczaszkowe. Do triady należy również zapalenie siatkówki. Na USG lekarz z pewnością zauważy powiększenie wątroby czy śledziony, często towarzyszące toksoplazmozie.
W II trymestrze ciąży objawy zwykle są słabiej manifestowane, a w III trymestrze bardzo często przebieg toksoplazmowy jest bezobjawowy. Brak objawów jednak nie stanowi dowodu na brak choroby.
Co oznacza nierozpoznanie wrodzonej toksoplazmozy, a co za tym idzie – brak leczenia?
Dzieci dotknięte wrodzoną toksoplazmozą cierpią z powodu zaburzeń ostrości widzenia, a nawet mogą tracić wzrok. Występują u nich zaburzenia neurologiczne, tj. padaczka czy mózgowe porażenie dziecięce. Dodatkowo rozpoznaje się upośledzenia w zakresie rozwoju emocjonalnego i psychicznego, ale również mowy i słuchu.
Dużym utrudnieniem w rozpoznawaniu toksoplazmozy wrodzonej jest brak charakterystycznych objawów, które od razu sugerowałyby lekarzowi, że dziecko jest dotknięte właśnie toksoplazmozą. Z tego powodu dzieci są nieleczone, przez co choroba postępuje.
Jak się ustrzec przed toksoplazmozą w ciąży?
Kobieta, która nie przeszła zakażenia Toxoplasma gondii przed ciążą może z powodzeniem zapobiec infekcji. Koniecznie musi skrupulatnie przestrzegać zasad higieny, często myć ręce, dokładnie myć wszelkie owoce i warzywa przed zjedzeniem oraz nie spożywać mięsa surowego lub niedogotowanego. Mycie rąk powinno być bardzo dokładne po zabawie z kotem, zakupach w warzywniaku, ale również po pracy w ogrodzie, jeśli kobieta miała kontakt z ziemią. Ciężarna nie powinna sprzątać kuwety, gdyż w kale kota znajdują się jaja pasożyta, jeśli musi to zrobić – koniecznie powinna ubrać rękawiczki.
Leczenie toksoplazmozy w ciąży
Pierwotną toksoplazmozę, czyli świeże zakażenie u kobiety ciężarnej, leczy się zawsze, niezależnie od objawów. Leczenie stosuje się od momentu wykrycia choroby, aż do zakończenia ciąży, co ma na celu uchronić dziecko przed toksoplazmozą wrodzoną.
By ocenić, czy dziecko zostało zakażone toksoplazmozą, czy nie, wykonuje się badania USG oraz amniopunkcję, czyli pobiera płyn owodniowy w trakcie ciąży.
Leczenie opiera się na podawaniu antybiotyku, który ogranicza transmisję Toxoplasma gondii przez łożysko do płodu, przy zachowaniu maksymalnego bezpieczeństwa dla rozwoju dziecka. Dodatkowo od 14 tyg. ciąży wprowadza się leczenie przeciwpasożytnicze.
Może zainteresować Cię również: Co to znaczy urodzić tęczowe dziecko?
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Roztwór doustny do wspomagania leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego
Dla zdrowia układu moczowego.
Paul M.: „Toksoplazmoza – groźna choroba pasożytnicza kobiet ciężarnych i pacjentów z osłabioną funkcją układu odpornościowego”, Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, 2005, 54 (1), 77-88.
Inglot M.: „Toksoplazmoza w ciąży – diagnostyka i leczenie” w: Wybrane aspekty opieki pielęgniarskiej i położniczej w różnych aspektach medycyny. Tom 6, pod red. J. Siekierki, M. Zimnowody i D. Żurawickiej, 27-30.