Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie zakresu świadczeń opieki zdrowotnej jasno określa harmonogram okresowych wizyt profilaktycznych, na które należy się zgłaszać ze zdrowymi dziećmi. W ciągu dwóch pierwszych lat życia malucha tych wizyt jest najwięcej m.in. ze względu na konieczność wykonania szczepień ochronnych, ale i później powinno się pamiętać o bilansach zdrowia. Dlaczego?
Po co wykonuje się bilanse zdrowia dziecka?
Chociaż bilanse nie są badaniami obowiązkowymi, nie należy ich pomijać. W trakcie wizyty lekarz ocenia bowiem, jak dziecko się rozwija i może wykryć ewentualne wady lub choroby na wczesnym etapie.
Na bilansach zdrowia sprawdza się m.in. czy maluch nie ma wad wzroku, słuchu, postawy, zaburzeń ciśnienia tętniczego, zaburzeń wzrostu, problemów w rozwoju psychicznym, zaburzeń psychosomatycznych, niedowagi lub otyłości. U starszych dzieci ocenia się dodatkowo np. gotowość do rozpoczęcia nauki i przebieg procesu dojrzewania płciowego.
Jak wygląda wizyta bilansowa?
Wizyta zazwyczaj rozpoczyna się rozmową z rodzicem i sprawdzeniem dokumentów medycznych. Następnie mały pacjent jest badany, mierzony i ważony. Wyniki pomiarów nanosi się na siatki centylowe, żeby ocenić, czy wzrost i waga są prawidłowe. Wszystkie uwagi wpisuje się do książeczki zdrowia dziecka w odpowiednie rubryki. Dzięki temu można szybko porównać informacje z różnych okresów i sprawdzić, czy np. przyrost jest właściwy w stosunku do poprzednich danych.
Jeśli pediatra lub lekarz rodzinny zauważy coś niepokojącego, kieruje pacjenta do specjalisty np. kardiologa, okulisty, endokrynologa, alergologa czy urologa i/lub na dodatkowe badania.
W zależności od okresu życia dziecka lekarz powinien również omówić kwestie związane m.in. z pielęgnacją, karmieniem, zasadami opieki, dietą, suplementacją oraz odpowiedzieć na wszystkie pytania rodziców i wyjaśnić ewentualne wątpliwości. Uwaga – na wszystkie badania i procedury lecznicze wykonywane u dziecka rodzic lub opiekun prawny musi wyrazić zgodę.
Kiedy przeprowadza się bilanse zdrowia dziecka?
Pierwszy bilans nazywany bilansem zero przeprowadza się od razu po urodzeniu dziecka. W szpitalu sprawdza się budowę i zachowania noworodka, a także wykonuje się badania przesiewowe pozwalające wykryć wrodzoną niedoczynność tarczycy, fenyloketonurię, mukowiscydozę, dysplazję stawów biodrowych oraz problemy ze słuchem.
Kolejne bilanse powinny być przeprowadzane w wieku:
- 1-4 tygodni
- 2-6 miesięcy
- 9 miesięcy
- 12 miesięcy
- 2 lat
- 4 lat
- 5 lat
- 9-10 lat
- 13-14 lat
- 16-17 lat
- do ukończenia 19. roku życia.
Początkowe bilanse pokrywają się z terminami szczepień ochronnych. Na późniejsze należy się zapisywać zgodnie z zalecanym harmonogramem.
Profilaktyka poza bilansami
Jednak bilanse to nie wszystko. Żeby mieć pewność, że dziecko jest zdrowe, powinno się raz do roku wykonywać podstawowe badania laboratoryjne, to znaczy morfologię, poziom glukozy, poziom żelaza we krwi oraz badanie ogólne moczu. Skierowanie na te badania można uzyskać w trakcie wizyt profilaktycznych i ich wyniki omówić również podczas konsultacji w poradni dzieci zdrowych.
Zdrowe dziecko w przychodni – o czym pamiętać?
O czym należy pamiętać, gdy umawia się dziecko na wizytę profilaktyczną? Wizyty profilaktyczne, w tym bilanse i szczepienia, przeznaczone są dla zdrowych maluchów. Jeśli dziecko ma objawy choroby, należy przełożyć termin konsultacji, żeby nie narażać innych na ewentualne zakażenie.
Ponadto warto zadbać o to, żeby dziecko przez cały czas pozostawało pod kontrolą jednego lekarza POZ. Dzięki temu pediatra może skutecznie oceniać jego rozwój, a maluch ma szansę przyzwyczaić się do jednej osoby i dzięki temu chętniej współpracować podczas badania.
Podsumowując, ze zdrowym dzieckiem do lekarza należy się zgłaszać w terminach odpowiadających szczepieniom ochronnym, bilansom zdrowia dziecka, a także wtedy, gdy chce się np. uzyskać skierowania na badania profilaktyczne lub wymagane zaświadczenia. W myśl zasady: „lepiej zapobiegać niż leczyć” powinno się regularnie kontrolować, czy rozwój maluchów przebiega prawidłowo. Jeśli lekarz POZ zauważy coś niepokojącego, co umknęło uwadze rodziców, skieruje pacjenta do specjalisty i zleci ewentualne badania dodatkowe. A im szybciej wykryje się chorobę, tym szybciej będzie można wdrożyć odpowiednie leczenie.
Bibliografia
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1248).
- Ustawa z dnia 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami (Dz.U. z 2019 r. poz. 1078).