Badanie objęło ponad 180.000 młodych ludzi z różnych miejsc Polski. Wyniki, które można znaleźć w raporcie, są alarmujące i zatrważające. Pokazują poczucie bezradności, przytłoczenia młodzieży oraz brak wiedzy na temat skutecznych sposobów radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Dla młodych ludzi to często próba samobójcza bywa jedynym sposobem na poradzenie sobie z bólem i cierpieniem. Taka perspektywa młodzieży może budzić zdziwienie i niezrozumienie, jednak w raporcie dostajemy dane mówiące o wyzwaniach, z którymi młodzież musi radzić sobie sama, niewydolności systemu oraz o ogromnym poczuciu osamotnienia, kiedy w życiu dzieje się źle.
Z czym zmaga się polski nastolatek?
Z raportu „Młode głowy” wynika, że ponad połowa młodych osób odczuwa brak motywacji do działania, aż jedna trzecia badanych nie ma chęci do życia, a co trzecia badana osoba czuje się samotna. Nastolatki zgłaszają też problemy ze snem (37% badanych), trudności w akceptacji swojego wyglądu (32,5%), czy kłopoty w nauce (30,6%).
Raport pokazuje bardzo przejmujący obraz nastolatków, którzy bardzo negatywnie myślą o sobie. Niemal połowa badanych ma skrajnie niską samoocenę (46%), a co drugi uczeń czasami czuje się bezużyteczny (58,4%). Młodzi ludzie dzielą się informacjami, że bywają dla siebie bardzo krytyczni, nie lubią siebie, kierują w swoją stronę wiele negatywnych komentarzy.
Innym wnioskiem, który klaruje się na podstawie badań, to trudności, z jakimi nastolatki radzą sobie z rozwiązywaniem problemów, aż 8 na 10 badanych (81,9%) uczniów nie znajduje rozwiązań w kłopotliwej sytuacji, a 53,8% nie wie, co robić, kiedy ma problem. Aż połowa badanych ma poczucie, że jest do niczego i że nie wiedzie im się w życiu. Wyniki badania pokazują, że młodzi ludzie nie widzą swojej sprawczości i nie wiedzą, jak sobie poradzić w wielu różnych, życiowych sytuacjach.
Raport „Młode głowy” porusza też inne zagadnienia. Pokazuje, że młodzi ludzie są narażeni na zachowania ryzykowne i autodestrukcyjne – prawie połowa uczniów objada się lub głodzi (43,3%), co drugi dokonuje zakupów w grach, a ponad połowa ogląda gale FAME MMA.
Polskim nastolatkom nie jest obcy kryzys psychiczny, co trzeci uczeń ma podejrzenia, że choruje na depresję, 4 na 10 nastolatków myślało o próbie samobójczej, a prawie co piąty uczeń planował samobójstwo.
Raport porusza również kwestię doświadczania przemocy rówieśniczej czy domowej, rzeczywistości cyfrowej, w której nastolatki są narażeni m.in. na hejt, pornografię czy uzależnienie od nowych technologii. Niestety, mimo że uczniowie wiedzą, że w szkole jest psycholog szkolny, to wielu z nich nie ma zaufania do tej instytucji, a tylko 1 na 20 uczniów przyznaje, że skorzystałby z pomocy psychologa w trudnej sytuacji.
Przeczytaj także: Cyberprzemoc w szkole – co zrobić, jeśli dotyka nasze dziecko? W jaki sposób chroni je prawo?
Co może wpływać na obecną kondycję młodych ludzi?
Przyczyn trudności młodych ludzi może być wiele, są związane ze środowiskiem rodzinnym, szkolnym, temperamentem określonej osoby. W przypadku trudności w obszarze motywacji do działania, mierzenia się z ważnymi decyzjami i odpowiedzialnością, duży wpływ może mieć brak przygotowania do samodzielności, wyręczanie i umniejszanie kompetencji dziecka przez rodzica, co przekłada się na małą wiarę we własne umiejętności. Takie przekonania oraz brak działania i sukcesów na polu własnych działań, wtórnie obniżają samoocenę.
Rodzice często nie rozumieją przyczyn trudności swoich dzieci, co może mieć odbicie w krzywdzących i przemocowych komunikatach, które jeszcze mocniej wpływają na nadwątloną samoocenę dzieci. Prawdopodobnie wielu rodziców może cierpieć na wypalenie rodzicielskie, które jest bardzo niebezpieczne dla relacji, ponieważ powoduje wycofanie i zdystansowanie się do dziecka. To może wpływać na poczucie osamotnienia u młodzieży, a przecież właśnie rodziców młodzi ludzie wskazują jako osoby, do których najczęściej zwracają się po wsparcie i pomoc.
To, co najbardziej oddziałuje na doświadczanie przez uczniów problemów ze zdrowiem psychicznym i trudności w kontaktach interpersonalnych to poziom samooceny. Im niższa samoocena nastolatka, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia gorszego samopoczucia, braku chęci do życia czy myślenia o samobójstwie.
W analizie dokonanej przez autorów raportu „Młode głowy” jedną z przyczyn podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych i autodestrukcyjnych jest poziom odporności psychicznej, na który wpływają czynniki ryzyka, takie jak: status socjoekonomiczny rodziny, temperament i cechy indywidualne dziecka, postawy wychowawcze rodziców, postawy i zachowania rówieśników, cechy środowiska, w jakim wychowuje się nastolatek.
Jak wspierać nastolatków i co robić, aby naszym dzieciom żyło się lepiej?
Diagnoza kondycji młodych ludzi w Polsce jest niepokojąca. Bardzo niska samoocena (65,9% uczniów chciałoby mieć więcej szacunku do samego siebie, 58,4% uczniów czuje się czasami bezużytecznymi) pokazuje, że nastolatki borykają się z bardzo negatywnymi myślami na swój temat, niską sprawczością oraz przekonaniami, że nie potrafią sobie radzić, z tym, co ich spotyka.
Niski poziom umiejętności radzenia sobie z codziennym stresem, brak realnego wsparcia rodziców czy wychowawców oraz wymagające środowisko domowe i szkolne sprzyja występowaniu ryzykownych zachowań, w tym myślenia i planowania samobójstwa.
Z raportu wynika, że młodzi ludzie szukają wsparcia u swoich rodziców, chcą czuć się rozumiani i kochani przez nich, dlatego tak ważne jest wzmacnianie kompetencji rodzicielskich, uczenie rozumienia przyczyn trudności nastolatka. Lepsze rozumienie źródeł problemów dzieci, wzmacnianie empatii, okazywania zrozumienia, uczenia strategii radzenia sobie z emocjami, stresem może pomóc wzmocnić relacje między dzieckiem a rodzicem. Uczenie rodziców o wpływie nowych technologii na dzieci, uwrażliwianie na symptomy kryzysu psychicznego i pokazywanie strategii komunikacyjnych, które mogą pomagać łatwiej się porozumieć z nastolatkiem, może wspierać zdrowie psychiczne młodych ludzi.
Uczenie dzieci kluczowych kompetencji takich jak: współpraca, samodzielność, aktywnego poszukiwania rozwiązywania problemów czy planowania i realizowania działań mogłoby pozytywnie przełożyć się na samoocenę dzieci, postrzeganie przez nich swoich zasobów oraz większego przekonania o możliwości działania w przypadku sytuacji trudnej. Autorzy raportu rekomendują wdrożenie systemowych rozwiązań w szkołach i klasach, aby uczniowie mogli rozwijać kompetencje w trakcie specjalnych treningów, jak i w ramach poszczególnych przedmiotów.
Nauka dzieci radzenia sobie z emocjami, rozpoznawania, nazywania, wyrażania w bezpieczny sposób emocji oraz pokazywanie efektywnych sposobów radzenia sobie ze stresem może być czynnikiem zapobiegawczym obniżaniu samooceny. Trening uważności, uczenie technik relaksacyjnych i wyciszających w perspektywie długoterminowej może bardzo poprawić umiejętności radzenia sobie ze stresem.
Trzeba dołożyć starań, aby rodzice, jak i szkoła, lepiej rozumieli wpływ nowych technologii na życie młodzieży. Wiedza, wzmożona czujność oraz świadomość oddziaływania treści cyfrowych na młodych ludzi może uchronić ich przed negatywnymi skutkami wystawienia na negatywne zasoby cyfrowe (m.in. pornografia, hejt).
W raporcie autorzy dzielą się rekomendacjami do różnych obszarów trudności u nastolatków z wyszczególnieniem działań związanych z edukacją nauczycieli, tworzeniu specjalnych programów wsparcia dla uczniów czy uwrażliwieniem oraz informowaniem młodzieży o skutkach ryzykownych zachowań, oraz edukowaniem dzieci na temat możliwych form wsparcia i pomocy psychologicznej.
Zachęcam do zapoznania się z raportem „MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym”.
Może zainteresować Cię również: Dobra komunikacja z nastolatkiem – jak lepiej się dogadywać?
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
Dębski M., Flis J. (2023). MŁODE GŁOWY. Otwarcie o zdrowiu psychicznym. Raport z badania dotyczącego zdrowia psychicznego, poczucia własnej wartości i sprawczości wśród młodych ludzi w Polsce, Fundacja UNAWEZA, Warszawa