Dieta po urodzeniu dziecka w czasie laktacji – zapotrzebowanie energetyczne
W czasie laktacji, według Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny kaloryczność diety w pierwszym półroczu wzrasta o 505 kcal. W drugim półroczu energetyczność diety należ ustalić indywidualnie, najlepiej w porozumieniu z dietetykiem lub lekarzem. Nie ustalono natomiast zaleceń dotyczących kaloryczności diety przy laktacji trwającej >12 miesięcy [1]. Z kolei, zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia kaloryczność diety w czasie laktacji powinna zależeć od aktywności fizycznej kobiety i powinna prezentować się następująco:
● +10% kcal dla kobiet o niskiej aktywności fizycznej, niezależnie od czasu trwania laktacji,
● +20% kcal dla kobiet o średniej lub dużej aktywności fizycznej, również niezależnie od czasu trwania laktacji [2].
Kluczowe składniki odżywcze w diecie po porodzie
Dieta po porodzie powinna być bogata w kluczowe składniki odżywcze, które wspierają regenerację organizmu matki, produkcję mleka oraz ogólny stan jej zdrowia. Oto niektóre z najważniejszych składników odżywczych, które warto uwzględnić:
● Białko – zapotrzebowanie na białko w czasie laktacji wynosi 1,45 g/kg mc/d. Zalecanymi źródłami białka będą: chude mięso, tłuste ryby morskie, jaja, chude lub półtłuste produkty mleczne, suche nasiona roślin strączkowych, przetwory sojowe, orzechy, nasiona, pestki, pełnoziarniste produkty zbożowe.
● Tłuszcze – udział tłuszczu w diecie po porodzie powinien wynosić 20-30% całkowitej wartości energetycznej. Do zalecanych w czasie karmienia piersią tłuszczów zalicza się: oleje roślinne bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe i jednonienasycone kwasy tłuszczowe np. oliwę z oliwek, olej lniany, olej rzepakowy, olej z konopi, olej z pestek winogron, nasiona, orzechy i masła orzechowe czy awokado.
● Węglowodany –udział procentowy węglowodanów w diecie po porodzie powinien być taki jak przed ciążą (45-65%), a w czasie laktacji do 6 miesiąca powinien wynosić nie mniej niż 210 g węglowodanów na dobę. Ważne jest ograniczenie podaży cukrów prostych do <10% energii i cukrów dodanych do <5%. Zaleca się spożywanie: kasz np. jaglana, jęczmienna, owsiana, komosa ryżowa, amarantus, naturalnych płatków zbożowych np. owsianych, jaglanych, żytnich, orkiszowych, makaronów pełnoziarnistych, pieczywa razowego, pieczywa na zakwasie, brązowego ryżu, ryżu dzikiego, basmati, ziemniaków, batatów, warzyw korzeniowych, pełnoziarnistych mąk, różnorodnych warzyw i owoców [1,3,4,5].
W czasie laktacji zmienia się także zapotrzebowanie na składniki mineralne oraz witaminy, ale odpowiednie zwiększenie wartości kalorycznej diety zazwyczaj pozwala pokryć zapotrzebowanie na te składniki. W czasie laktacji należy zwrócić uwagę na odpowiednią podaż:
- kwasów tłuszczowych omega-3,
- folianów,
- jodu,
- witaminy D3,
- karotenoidów i flawonoidów [6]
Zgodnie z najnowszymi zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dla kobiet w okresie połogu i karmienia piersią zaleca się stosowanie aktywnych folianów w celu wsparania prawidłowego funkcjonowania organizmu matki i dostarczania folianów do mleka [7].
Produkty, których należy unikać w diecie po porodzie
W czasie laktacji istnieje niewiele ograniczeń dietetycznych, należy jednak unikać w diecie: ryb kumulujących metale ciężkie (tak samo jak w czasie ciąży), kofeiny (dozwolone do 300 mg/d), alkoholu, kopru włoskiego, szałwii czy kombuchy. Poza tym, zalecenia dotyczące tego co w codziennej diecie należy og
raniczać są podobne jak dla reszty populacji. Zaleca się zatem zmniejszenie podaży cukrów prostych i dodanych. Ograniczenie spożycia nasyconych kwasów tłuszczowych, tłuszczów trans, przetworzonego mięsa, słodzonych napojów, słodkich i słonych przekąsek.
Suplementacja po porodzie – kiedy jest konieczna?
Zgodnie z Rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w czasie laktacji zaleca się suplementację dla wszystkich kobiet:
● DHA,
● jodu,
● folianów,
● witaminy D3.
Po jakie dawki preparatów należy sięgnąć? W czasie laktacji zaleca się przynajmniej 200 mg DHA, a u kobiet o niskim spożyciu ryb 400-600 mg DHA/dobę. Zalecana dawka jodu jest taka sama jak w okresie ciąży i wynosi 200 mcg. Dawka folianów powinna natomiast wynosić 800 μg 5-MTHF, a dodatkowo zaleca się wzbogacenie suplementacji o substancje konieczne dla właściwego przebiegu szlaku folianów i metylacji (witaminę B12 B6 i cholinę). Dawkę witaminy D3 najlepiej jest dobrać w zależności od stężenia 25(OH)D w surowicy krwi lub 2000 IU/dobę [6,7].
Bibliografia:
- Jarosz M. i wsp.: Normy Żywienia Dla Populacji Polski i Ich Zastosowanie. Warszawa: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny; 2020.
- WHO 2009: Infant and young child feeding Model chapter for textbooks for medical studies and allied health professionals.
- Marangoni F. i wsp.: Maternal Diet and Nutrient Requirements in Pregnancy and Breastfeeding. An Italian Consensus Document. Nutrients. 2016 Oct 14;8(10):629
- Moran V.H. i wsp. (2010) Nutritional requirements during lactation. Towards European alignment of reference values: the EURRECA network. Maternal and Child Nutrition, 6 (suppl. 2), s. 39-54.
- WHO Sugar intake for adults and children 2015
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych, 2020.
- Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji aktywnych folianów, choliny i witamin B6 i B12 w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu, 2024.