Łuszczyca – co to za schorzenie?
Łuszczyca to przewlekłe schorzenie zapalne, które przebiega z okresami zaostrzeń i remisji, czyli wyciszenia objawów chorobowych. Choroba dotyka w równej częstości obu płci, a pierwszy szczyt zachorowań występuje około 20 roku życia, drugi zaś w okolicach 60 roku życia.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że łuszczyca to nie tylko schorzenie dotykające skóry, ale tak naprawdę choroba ogólnoustrojowa, bowiem w jej przebiegu znacznie częściej mamy do czynienia z takimi stanami klinicznymi jak:
● zespół metaboliczny,
● choroba niedokrwienna serca,
● nadciśnienie tętnicze,
● otyłość – dowiedziono, że otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia łuszczycy niemal dwukrotnie, a co więcej, redukcja masy ciała powoduje poprawę kliniczną i poprawia odpowiedź na leczenie,
● cukrzyca, nietolerancja glukozy,
● hiperlipidemia.
Łuszczyca – przyczyny
Nie ma jednej, konkretnej przyczyny pojawienia się tego schorzenia. Na etiopatogenezę łuszczycy składają się zarówno czynniki genetyczne, immunologiczne, jak i środowiskowe. U około ⅓ pacjentów łuszczyca występuje rodzinnie. Szacuje się, że w sytuacji, gdy jedno z rodziców choruje na łuszczycę, to ryzyko zachorowania u dziecka wynosi około 10-20%, z kolei, gdy chorzy są oboje rodzice, ryzyko to wynosi około 50-70%.
Do wyindukowania zmian skórnych prowadzą także zaburzenia immunologiczne, w tym zwiększona aktywność limfocytów T oraz cytokin prozapalnych, co z kolei prowadzi do pobudzenia namnażania się keratynocytów (czyli komórek naskórka). Mówiąc natomiast o czynnikach środowiskowych, mamy na myśli czynniki zewnętrzne, prowadzące do zaostrzeń, które szerzej zostaną omówione w następnym akapicie tego artykułu.
Łuszczyca w ciąży – przyczyny zaostrzeń
Jakie sytuacje mogą doprowadzić do zaostrzenia się choroby? Należy w tym miejscu wymienić przede wszystkim:
● stosowanie niektórych leków: glikokortykosteroidów (szczególnie w postaci doustnej, czy też dożylnej), leków przeciwmalarycznych, beta-blokerów (często stosowanych z przyczyn kardiologicznych), niesteroidowych leków przeciwzapalnych, cymetydyny,
● dieta bogata w tłuszcze zwierzęce,
● nadwaga, otyłość,
● palenie tytoniu i spożywanie alkoholu – te używki są bardzo niebezpieczne dla kobiet w ciąży nie tylko ze względu na wpływ na przebieg łuszczycy, ale przede wszystkim ze względu na ryzyko, jakie stwarzają dla rozwijającego się płodu,
● infekcje, w tym na przykład zakażenia dróg oddechowych, moczowych – do zaostrzenia mogą doprowadzić wszelkie stany zapalne w organizmie,
● urazy mechaniczne, w tym wszelkie zadrapania, otarcia, a nawet oparzenia słoneczne.
Łuszczyca w ciąży – objawy
Objawy łuszczycy w czasie ciąży odpowiadają symptomom tej choroby również poza tym okresem. Klasyczne dla łuszczycy jest występowanie na skórze czerwonawych grudek i blaszek, które zlewają się ze sobą w większe zmiany i są typowo pokryte biało-srebrzystą łuską.
Zmiany łuszczycowe mogą pojawiać się w wielu lokalizacjach na skórze, ale w klasycznej postaci łuszczycy najczęściej zajmowane są okolice takie jak:
● kolana, łokcie.
● okolica krzyżowo-lędźwiowa,
● owłosiona skóra głowy,
● okolica genitalna,
● paznokcie.
Tak przebiega klasyczna postać łuszczycy, jednak warto mieć świadomość, że choroba ta może mieć też inny obraz kliniczny. Tak jest w przebiegu łuszczycy odwróconej, która zajmuje takie lokalizacje jak pachy, pachwiny, okolicę intymną, czy też fałdy skórne.
Łuszczyca w ciąży – przebieg choroby
Ciężko przewidzieć, jaki przebieg będzie mieć łuszczyca w czasie ciąży. U niektórych ciężarnych pacjentek dochodzi do wyciszenia się objawów chorobowych, u niektórych zaś do pojawienia się zaostrzenia zmian skórnych. Jak pokazują dane statystyczne – w 50% przypadków stan kliniczny ulega poprawie, w około 20% nie zmienia się, zaś u około 25-30% pacjentek następuje pogorszenie przebiegu schorzenia. Warto też wspomnieć, że do zaostrzenia przebiegu łuszczycy może dojść po porodzie, co ma miejsce nawet w 65% przypadków. Tłumaczy się to przyczynami hormonalnymi i nagłym spadkiem poziomu estrogenów po porodzie.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Łuszczyca – wpływ na przebieg ciąży
Niektóre badania pokazują, że łuszczyca może zwiększać ryzyko pewnych powikłań położniczych, do których zaliczamy:
● poród przedwczesny, a więc poród przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży,
● niska masa urodzeniowa dziecka, więc masa < 2500g,
● przedwczesne pęknięcie błon płodowych,
● niska punktacja w skali Apgar – jest to skala oceniająca stan noworodka po porodzie, można w niej zdobyć maksymalnie 10 punktów.
Mówiąc o powikłaniach położniczych, należy wspomnieć, że łuszczyca predysponuje do zaburzeń metabolicznych, które same w sobie mogą niekorzystnie wpływać na przebieg ciąży.
Zauważono także, że u pacjentek z uogólnioną łuszczycą krostkową, która wystąpiła w czasie trwania ciąży istnieje znacznie podwyższone ryzyko poronienia. Łuszczyca krostkowa uogólniona to jedna z odmian tego schorzenia, w której mamy do czynienia z obecnością zmian o typie krost, a wykwitom skórnym może towarzyszyć gorączka, dreszcze i ogólne złe samopoczucie. Nieleczona uogólniona łuszczyca krostkowa niesie ze sobą nie tylko ryzyko poronienia, ale także zgonu ciężarnej, dlatego tak ważne jest w tym przypadku wczesne włączenie odpowiedniego leczenia.
Leczenie łuszczycy w ciąży
Okres ciąży wiąże się z wieloma wykluczeniami dotyczącymi możliwego leczenia farmakologicznego pacjentek z łuszczycą. Poniżej zostanie przedstawiona krótka charakterystyka leczenia łuszczycy w czasie ciąży, zarówno dotycząca leków zewnętrznych, jak i stosowanych ogólnie.
Czym smarować zmiany łuszczycowe w ciąży?
Leczeniem pierwszego rzutu w łuszczycy jest stosowanie zewnętrzne sterydu połączonego pochodną witaminy A (kalcypotriolu). Lek ten jednak nie jest stosowany w ciąży, chyba, że korzyści płynące z jego wykorzystania przewyższają potencjalne ryzyko. Same sterydy o małej i średniej sile działania wydają się być bezpieczne do stosowania. Preparatami bezpiecznymi są też emolienty, a więc specjalne preparaty dermokosmetyczne, stosowane pomocniczo w przebiegu wielu schorzeń dermatologicznych.
Ciąża a fototerapia
Fototerapia (światłolecznictwo) z wykorzystaniem światła UVB 311 nm jest bezpieczna dla kobiet w ciąży, jak i kobiet karmiących. Wskazaniem do fototerapii jest braku poprawy po samym leczeniu miejscowym. Warto wspomnieć, że fototerapia może zwiększać ryzyko melasmy, a więc przebarwień powstających w czasie ciąży. Przeciwwskazana jest natomiast PUVA-terapia, a więc fototerapia z wykorzystaniem psolarenów, czyli specjalnych substancji, które zwiększają wrażliwość na promieniowanie UV. Psolareny mogą bowiem prowadzić do pojawienia się wad płodu i niskiej masy urodzeniowej.
Ciąża a leczenie ogólne łuszczycy
Niestety, dwa z trzech leków stosowanych w leczeniu ogólnym łuszczycy jest przeciwwskazana do stosowania w czasie ciąży – mowa tutaj o metotreksacie i acytretynie, które mają działanie teratogenne. Możliwe jest natomiast włączenie cyklosporyny, jednak zazwyczaj w niższych, niż standardowo dawkach i tylko, gdy wymaga tego stan kliniczny pacjentki. W odniesieniu do leczenia biologicznego, dysponujemy małą liczbą badań dotyczących stosowania tych leków w czasie ciąży.
Podsumowując, kobieta ciężarna z łuszczycą wymaga konsultacji doświadczonego dermatologa, który po ocenie stanu skóry, zadecyduje o wdrożeniu odpowiedniego leczenia. Warto pamiętać też o prawidłowej pielęgnacji skóry, z wykorzystaniem dedykowanych do tego emolientów i delikatnych preparatów myjących.
Z ektoiną
prosto z natury
Balsam z ektoiną do stosowania już od 1. dnia życia. Dla skóry wrażliwej, suchej i atopowej.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
O działaniu nawilżającym i ochronnym
Bibliografia
- L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
- L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
- J. Nowowiejska i inni, Łuszczyca u kobiet ciężarnych, Dermatologia po Dyplomie, 2022/05,
- A. Reich i inni, Łuszczyca. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne
Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2020, 107, 92–108.