Regulacje prawne żywności dla niemowląt i małych dzieci
Żywność dla niemowląt i małych dzieci ma ścisłe uregulowania prawne i jest dokładnie kontrolowana i nadzorowana. W związku z tym, producenci tego typu żywności muszą przestrzegać następujących zasad:
- posiłki muszą zawierać odpowiednią ilość składników odżywczych, w tym ograniczoną ilość soli i cukru,
- nie mogą zawierać substancji mogących szkodzić zdrowiu niemowląt i małych dzieci,
- na etykiecie musi być podany pełny skład ilościowy i jakościowy oraz wiek od którego można podać produkt,
- ich etykietowanie, prezentowanie i reklamowanie nie powinno zniechęcać do karmienia piersią,
- można je przygotowywać jedynie zgodnie ze szczegółową instrukcją producenta.
Jednocześnie aktualne stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci mówi o tym, że żywność proponowana dziecku podczas rozszerzania diety powinna być po prostu „odpowiednia dla wieku, właściwa pod względem odżywczym i przygotowana w higieniczny sposób”. Nie ma wskazań, że gotowa żywność jest bardziej wartościowa niż posiłki przygotowywane w domu.
Jakościowe rozszerzanie diety
Rozszerzanie diety niemowlęcia rozpoczynamy nie wcześniej niż w 17. tygodniu życia (początek 5. m.ż.) i nie później niż w 26. t.ż. (początek 7. m.ż.). To czas, kiedy niemowlę wykazuje umiejętności rozwojowe potrzebne do spożywania produktów innych niż mleko. W pierwszym roku życia dziecka to mleko mamy lub mleko modyfikowane nadal jest podstawą żywienia, a produkty stałe wprowadzamy dodatkowo.
Przy wyborze żywności dla najmłodszych rodzice kierują się jakością, bezpieczeństwem i pochodzeniem surowców. Chcą zapewnić dziecku wszystko to, co najlepsze, aby prawidłowo się rozwijało. Warto zwrócić szczególną uwagę na to, co podajemy naszym dzieciom w początkowym okresie ich życia. Układ pokarmowy dziecka wchłania szkodliwe substancje z pożywienia znacznie szybciej niż u osoby dorosłej, dlatego tak ważne jest unikanie zanieczyszczeń w żywności.
Dania niemowlęcia powinny być wolne od pozostałości m.in. pestycydów i innych środków ochrony roślin, metali ciężkich takich jak ołów, kadm, rtęć i cyna, jak również arsenu nieorganicznego, azotanów i mykotoksyn. Z drugiej strony, niemowlęta i małe dzieci mają wyższe zapotrzebowanie na niektóre składniki mineralne i witaminy w porównaniu z osobami dorosłymi. Co ciekawe, niemowlę w drugim półroczu życia potrzebuje ponad 5 razy więcej witaminy D i 2 razy więcej wapnia w przeliczeniu na kilogram masy ciała niż dorosły! Żywność podawana dzieciom powinna być możliwie jak najbardziej odżywcza.
Czym pozytywnym wyróżniają się obiadki w słoiczkach dla niemowląt?
Zarówno obiadki w słoiczkach, jak i domowe posiłki, mają swoje wady i zalety. Chcąc podejść do tematu kompleksowo i wydać opinię, należy rozważyć wszystkie za i przeciw. Jakie są zalety obiadków w słoiczkach dla niemowląt?
- muszą spełniać restrykcyjne normy jakości oraz bezpieczeństwa żywności i pochodzić z kontrolowanych upraw oraz hodowli – zarówno według polskiego, jak i unijnego prawa żywnościowego,
- nie zawiera konserwantów, barwników i wzmacniaczy smaku,
- z listy ponad 330 dodatków do żywności, w produktach przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci dozwolone jest stosowanie zaledwie 22 związków (w tym witamin, składników mineralnych i substancji pochodzenia naturalnego),
- różnorodność wyboru – w słoiczkach znajdziemy warzywa, mięso, ryby, a także produkty zbożowe i oleje roślinne w zależności od rodzaju produktu,
- są termicznie utrwalane (pasteryzowane), dzięki czemu mają długi okres przydatności do spożycia i możemy przechowywać je przed otwarciem poza lodówką,
- są wygodne, rodzic nie musi przeznaczać czasu na długie zakupy i przygotowywanie posiłku dla dziecka – wystarczy podgrzać zawartość słoiczka.
Minusy obiadków w słoiczkach dla niemowląt
- dania w słoiczkach mają według niektórych opinii specyficzny smak, nie są wystarczająco doprawione i niewiele się różnią między sobą smakiem,
- większość obiadków w słoiczkach w głównej mierze zawiera marchewkę, a reszta składników stanowi niewielki dodatek – dominujący słodki smak może kształtować nieprawidłowe nawyki żywieniowe u dzieci,
- raz otwarty słoiczek (przechowywany w lodówce) należy spożyć w ciągu dwóch dób. Jeśli dziecko jadło bezpośrednio ze słoiczka i nie spożyło całego dania, resztę należy wyrzucić, gdyż łyżeczka, którą karmiono dziecko, miała styczność ze śliną, więc do produktu mogły dostać się drobnoustroje,
- alergicy muszą uważać na słoiczki – na ich etykietach powinna być podana informacja o możliwości ewentualnego zanieczyszczenia produktu składnikami takimi jak gluten, mleko czy jaja. Zdarza się to często, gdyż alergeny lub składniki powodujące nietolerancje pokarmowe mogą przedostawać się między różnymi liniami produkcyjnymi w jednym zakładzie
- są stosunkowo drogie, porównując do posiłków gotowanych w domu,
- surowce wybrane do produkcji słoiczków przechodzą długą drogę zanim trafią na talerz naszego dziecka (mycie, obieranie, mrożenie, rozmrażanie, przygotowywanie według receptury, pasteryzowanie),
- niektóre słoiczki dla niemowląt dostarczają mniej kalorii na 100 g niż mleko matki (<69 kcal/100g), a posiłki dla niemowlaka powinny być równie lub bardziej kaloryczne niż mleko mamy (Raport WHO),
- w niektórych słoiczkach dla niemowląt całkowita zawartość tłuszczu zamiast maleć, rośnie wraz z wiekiem dziecka podanym na etykiecie (im dziecko starsze, tym powinien być mniejszy udział tłuszczów w jego posiłkach) (Raport WHO),
- produkty oznaczone jako odpowiednie dla 4-, czy 5-miesięcznych dzieci, wprowadzają rodziców w błąd sugerując, że jest to odpowiedni wiek na rozpoczęcie rozszerzania diety (WHO rekomenduje wyłączne karmienie mlekiem przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka) (Raport WHO).
Zalety podawania niemowlęciu samodzielnie przygotowanych domowych posiłków
- bazując na domowych posiłkach jesteśmy w stanie zbilansować prawidłową dietę dziecka umożliwiającą jego optymalny wzrost, rozwój i zdrowie,
- w jadłospisie wykorzystujemy różnorodne warzywa, owoce, produkty zbożowe, produkty mleczne, mięsa i ryby, a także oleje roślinne,
- droga produktów spożywczych kupionych na targu bądź w sklepie jest zdecydowanie krótsza od tej, którą pokonują surowce do przygotowania słoiczków,
- gotując dziecku przygotowujemy zdrowe posiłki reszcie rodziny,
- dziecko je to samo co rodzice, dzięki czemu uczy się wspólnego spożywania posiłków,
- przygotowując posiłki w domu możemy pozwolić sobie na rozszerzanie diety metodą BLW i podawanie dziecku kawałków do samodzielnego jedzenia.
Wady podawania niemowlęciu samodzielnie przygotowanych domowych posiłków
- trudno samodzielnie ocenić jakość surowców, z których jest przygotowywany, chyba że mamy pewność co do pochodzenia produktu, jego świeżości i bezpieczeństwa bo pochodzi ze znanego nam źródła,
- ogólnodostępne produkty spożywcze są podatne na niektóre zanieczyszczenia, np. toksyny pleśniowe, pestycydy.
Obiadki w słoiczkach dla niemowlaków – podsumowanie
Chciałabym, aby każdy rodzic podjął decyzję o sposobie karmienia swojego dziecka samodzielnie – czy będą to dania ze słoiczka, czy własnoręcznie przygotowane w domu obiady. Jedna i druga forma ma swoje plusy i minusy, dlatego nie można wydać jednoznacznego werdyktu. Wiele zależy od sytuacji życiowej, zasobów czasowych i umiejętności kulinarnych rodziców. Gotowy obiadek wybrany z coraz szerszego asortymentu słoiczków dla niemowląt bez dodatku soli i cukru może stanowić element diety maluszka, gdyż jest bezpieczny i jakościowy. Domowe obiady uczą malucha, że wspólne posiłki są ważne, a samodzielnie przyrządzone jedzenie bardziej wartościowe od gotowych dań. Rodzicu, masz możliwość wyboru!
Bibliografia:
Harton, A., Socha, P. (2022). Raport „Bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci”, Fundacja Nutricia. https://1000dni.pl/wp-content/uploads/2023/01/bezpieczenstwo-zywnosci-1529.pdf.
Szajewska, H., Horvath, A. (2023). Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin. https://1000dni.pl/wp-content/uploads/2023/01/poradnik-zywienia-niemowlat-1341.pdf.
Szajewska, H., Socha, P., Horvath, A., Rybak, A., Zalewski, B. M., Nehring-Gugulska, M., … & Jackowska, T. Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. Pediatria 2021;11, 321-338.
Weker, H. i wsp. (2020). Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia. Instytut Matki i Dziecka, Zakład Żywienia, Warszawa.
Jarosz, M., Rychlik, E., Stoś, K., & Charzewska, J. (2020). Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie (Vol. 83). Warsaw, Poland: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny.
Commercial foods for infants and young children in the WHO European Region A study of the availability, composition and marketing of baby foods in four European countries, World Health Organization, 2019, http://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/publications/2019/commercial-foods-for-infants-and-young-children-in-the-who-european-region-2019.