- Zespół alfa-gal, bo o nim mowa, stanowi nietypowy przypadek w alergologii z uwagi na swój mechanizm i opóźniony charakter reakcji alergicznej.
- Ta stosunkowo nowa jednostka chorobowa intryguje zarówno naukowców, jak i lekarzy, zwłaszcza że częstość jej występowania systematycznie wzrasta na całym świecie.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Czym jest zespół alfa-gal? Przyczyny i mechanizm działania
Zespół alfa-gal (Alpha-gal Syndrome, AGS) to nietypowa alergia pokarmowa, w której układ immunologiczny reaguje na galaktozę-alfa-1,3-galaktozę, będącą węglowodanem (cukrem) występującym w tkankach ssaków. Ludzie i pozostałe naczelne nie wytwarzają alfa-gal.
Mechanizm rozwoju tej alergii jest złożony w porównaniu do klasycznych alergii. Proces rozpoczyna się od ukąszenia przez kleszcza, najczęściej Amblyomma w Ameryce Północnej czy Ixodes ricinus w Europie. W ślinie kleszcza znajdują się cząsteczki alfa-gal, które pochodzą z wcześniejszych posiłków kleszcza, podczas których żywił się krwią innych ssaków. Po ukąszeniu człowieka cząsteczki alfa-gal przedostają się do organizmu wraz ze śliną kleszcza.
To, co dzieje się dalej, stanowi przykład złożoności reakcji immunologicznych. U genetycznie predysponowanych osób układ odpornościowy rozpoznaje alfa-gal jako substancję obcą i reaguje wytworzeniem przeciwciał klasy IgE skierowanych przeciwko temu węglowodanowi. Jest to pierwszy etap uczulenia, zwany sensytyzacją.
Późniejsze spożycie produktów zawierających alfa-gal (czerwone mięso, podroby, żelatyna, niektóre produkty mleczne) prowadzi do reakcji alergicznej. Cząsteczki alfa-gal, obecne w spożywanym mięsie, są wchłaniane w przewodzie pokarmowym i transportowane we krwi. Co istotne, alfa-gal musi zostać wbudowany w struktury lipoproteinowe lub chylomikrony (cząsteczki transportujące tłuszcze), aby wywołać reakcję alergiczną. To tłumaczy charakterystyczne opóźnienie objawów – proces trawienia i transportu cząsteczek alfa-gal do krwiobiegu zajmuje kilka godzin. Zetknięcie się przeciwciał IgE związanych z komórkami tucznymi (mastocytami) z cząsteczkami alfa-gal prowadzi do rozpadu tych komórek i uwolnienia mediatorów zapalnych, w tym histaminy, które odpowiadają za objawy alergii.
Reakcja alergiczna na alfa-gal wykazuje zależność od dawki alergenu, co oznacza, że spożycie większej ilości czerwonego mięsa zwykle prowadzi do silniejszych objawów. Dodatkowo, indywidualne różnice w metabolizmie tłuszczów mogą wpływać na szybkość i nasilenie reakcji.
Jaki ma związek zespół alfa-gal z ukąszeniem kleszcza?
Związek pomiędzy zespołem alfa-gal a ukąszeniem kleszcza stanowi kluczowy element w zrozumieniu patogenezy tej alergii. Kleszcz odgrywa rolę wektora, który inicjuje cały proces uczulenia na alfa-gal, działając jako swoisty „pomost” między światem ssaków a organizmem człowieka.
Objawy zespołu alfa-gal – jak rozpoznać alergię na czerwone mięso?
Zespół alfa-gal charakteryzuje się wyjątkowym profilem objawów klinicznych, który często stanowi wyzwanie diagnostyczne. W przeciwieństwie do klasycznych alergii pokarmowych, których symptomy pojawiają się niemal natychmiast po spożyciu alergenu, reakcje w zespole alfa-gal są opóźnione, co znacząco utrudnia powiązanie objawów z konkretnym posiłkiem.
Objawy kliniczne
Manifestacje kliniczne zespołu alfa-gal można podzielić na kilka kategorii:
Objawy skórne (najczęstsze):
- Rozległa pokrzywka – swędzące, czerwone bąble na skórze
- Świąd i zaczerwienienie skóry
- Obrzęk naczynioruchowy – opuchlizna warg, powiek, języka, twarzy
Objawy ze strony przewodu pokarmowego:
- Nudności i wymioty
- Bóle brzucha o różnym nasileniu
- Biegunka
Objawy ze strony układu oddechowego:
- Duszność
- Świszczący oddech
- Uczucie ucisku w klatce piersiowej
Objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego:
- Spadek ciśnienia tętniczego
- Przyspieszona akcja serca (tachykardia)
- Zawroty głowy
W najcięższych przypadkach zespół alfa-gal może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego – zagrażającej życiu reakcji ogólnoustrojowej, wymagającej natychmiastowej interwencji medycznej.
Diagnostyka zespołu alfa-gal – jakie badania wykonać?
Prawidłowa diagnostyka zespołu alfa-gal wymaga połączenia dokładnego wywiadu klinicznego z odpowiednio dobranymi badaniami laboratoryjnymi. Podstawowo oznacza się przeciwciała IgE przeciwko alfa-gal.
Zespół alfa-gal u dzieci – specyfika i wyzwania
Zespół alfa-gal u dzieci stanowi szczególne wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. Choć początkowo uważano, że alergia ta dotyczy głównie dorosłych, coraz więcej danych wskazuje na występowanie tego schorzenia również u dzieci, z pewnymi charakterystycznymi różnicami w porównaniu z przypadkami u dorosłych.
Objawy u dzieci
Objawy zespołu alfa-gal u dzieci mogą różnić się od tych obserwowanych u dorosłych:
- Reakcje skórne (pokrzywka, świąd) dominują, podobnie jak u dorosłych
- Objawy żołądkowo-jelitowe (bóle brzucha, nudności, wymioty) występują częściej i mogą być dominującym objawem
- Opóźnienie między spożyciem a wystąpieniem objawów może być krótsze (2-6 godzin)
Dieta w zespole alfa-gal – czego unikać, co jeść?
Eliminacja dietetyczna stanowi podstawę postępowania w zespole alfa-gal. Prawidłowo skomponowana dieta eliminacyjna pozwala uniknąć objawów alergicznych, jednocześnie zapewniając odpowiednią wartość odżywczą.
Produkty, których należy bezwzględnie unikać
- Mięso ssaków
- Podroby ssaków
- Produkty zawierające tłuszcz zwierzęcy
- Przetworzone produkty mięsne
Produkty dozwolone:
- Mięso drobiowe:
- Ryby i owoce morza
- Jaja
- Białko roślinne
- Owoce i warzywa
- Zboża
Jak leczyć zespół alfa-gal?
Leczenie zespołu alfa-gal opiera się na kilku filarach postępowania, mających na celu zarówno zapobieganie reakcjom alergicznym, jak i łagodzenie objawów w przypadku ich wystąpienia. Podstawą leczenia zespołu alfa-gal jest ścisła dieta eliminacyjna, wykluczająca produkty zawierające alfa-gal. Gdy pojawiają się objawy alergii, wówczas można włączyć farmakoterapię w zależności od stopnia reakcji – między innymi leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy.
Z ektoiną
prosto z natury
Bibliografia
- Commins SP, Platts-Mills TAE. Delayed anaphylaxis to red meat in patients with IgE antibodies specific for galactose-alpha-1,3-galactose (alpha-gal). Curr Allergy Asthma Rep. 2013;13(1)
- Steinke JW, Platts-Mills TAE, Commins SP. The alpha-gal story: Lessons learned from connecting the dots. J Allergy Clin Immunol. 2015;135(3):589-596.
- Brzozowska, M., Mokrzycka, N., & Porębski, G. (2021). Alpha-gal syndrome: The first report in Poland. Central European Journal of Immunology, 46(3), 398–40