To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Suchy kaszel u dziecka – czym właściwie jest?
Kaszel to podstawowy, fizjologiczny mechanizm obronny organizmu – korzystny i pożądany. Powstaje mimowolnie lub świadomie pod wpływem podrażnienia receptorów, czyli zakończeń włókien nerwowych zlokalizowanych w uchu, gardle, krtani i tchawicy. Pobudzony w ten sposób układ nerwowy wysyła impulsy elektryczne do mięśni oddechowych (mięśni gardła, nagłośni, międzyżebrowych i przepony), które prowokują odruch kaszlu.
Odruch kaszlu przebiega w kilku fazach. Najpierw jest głęboki wdech przy bardzo krótkim zamknięciu krtani. Gdy krtań się otwiera, wytworzone w klatce piersiowej i płucach podwyższone ciśnienie powoduje gwałtowny wyrzut powietrza, które porywa napotkane po drodze cząstki.
W przypadku mokrego kaszlu wraz z powietrzem wydobywa się zalegająca w drogach oddechowych wydzielina – przez co nazywa się go kaszlem produktywnym. Inaczej jest z kaszlem suchym, który przebiega bez odkrztuszania wydzieliny i jest nazywany kaszlem nieproduktywnym.
FAZY POWSTAWANIA KASZLU
- Faza wdechowa – głęboki wdech.
- Faza kompresyjna – głośnia zamyka się na około 0,2 sek. i kurczą się mięśnie oddechowe, a jednocześnie wzrasta ciśnienie wewnątrzpłucne.
- Faza wydechowa – nagłe otwarcie głośni uwalnia wysokie ciśnienie wewnątrzpłucne, co powoduje pchnięcie przepony do wewnątrz klatki piersiowej i skurcz mięśni brzusznych. Jednocześnie wzrasta ciśnienie w jamie brzusznej, wyzwalając wypchnięcie powietrza do płuc.
- Faza relaksacyjna – mięśnie oddechowe rozkurczają się i wyrównuje się ciśnienie w klatce piersiowej.
Co ciekawe, kaszel wyzwala przepływ powietrza, który może przekraczać nawet 120km/h! To pokazuje, z jak groźnym wektorem zakaźnym mamy do czynienia i uświadamia, jak ważna jest higiena kaszlu. Powinno opanować ją każde dziecko.
Co może oznaczać suchy kaszel u dziecka?
Suchy kaszel u dziecka nie jest objawem specyficznym i może mieć bardzo różne przyczyny. Może świadczyć o problemach ze strony układu oddechowego, ale i pokarmowego czy nerwowego.
Weźmy za przykład suchy kaszel u dziecka w nocy. Niekiedy to reakcja organizmu na suche powietrze albo bytujące w materacu i pościeli roztocze kurzu domowego (alergia). Gdy nocny kaszel ma charakter napadowy i przybiera specyficzny „piejący” lub „szczekający” dźwięk, może wskazywać na krztusiec (zakażenie bakteryjne układu oddechowego). Inną sytuacją jest odruch kaszlowy pojawiający się w pozycji leżącej, zwłaszcza po jedzeniu – to może być choroba refluksowa.
Jak widać, w diagnostyce duże znaczenie mają szczegółowe informacje, dlatego szukając przyczyny suchego kaszlu u dziecka, należy wziąć pod uwagę kilka istotnych czynników:
- wiek dziecka – suchy kaszel u niemowląt miewa nieco inne przyczyny niż u starszych dzieci,
- charakterystykę kaszlu – ile trwa i jak brzmi kaszel suchy u dziecka (dudniąco, świszcząco, piejąco, szczekająco, czy jest napadowy, czy sporadyczny),
- okoliczności, w jakich pojawił się suchy kaszel u dziecka (dzień/noc, sezon alergiczny, związek z jedzeniem, pozycją ciała, wysiłkiem, zdrowiem współdomowników i in.),
- porę roku i dnia, w jakich dziecko kaszle,
- reakcję na podane leki,
- objawy dodatkowe.
Ze względu na czas trwania kaszel dzieli się na:
- ostry – trwający do 4. tygodni,
- podostry – trwający od 3. do 8. tygodni,
- przewlekły – trwający ponad 8. tygodni.
Lek bez recepty LEVOSOL zawiera substancję czynną – lewodropropizynę o działaniu przeciwkaszlowym i znoszącym skurcz oskrzeli. Wskazany jest w objawowym leczeniu nieproduktywnego (suchego) kaszlu.
Suchy kaszel u dziecka – przyczyny
Najczęstszą przyczyną ostrego suchego kaszlu u dzieci w każdym wieku jest infekcja dróg oddechowych. U przedszkolaków i uczniów przeważnie powodują ją różnego rodzaju wirusy (rhinowirusy, adenowirusy, wirusy grypy i paragrypy i in.). Zdarza się, że nawet po pokonaniu choroby suchy kaszel u dziecka utrzymuje się jeszcze jakiś czas. W większości przypadków to kaszel podostry mający tło poinfekcyjne – ten tzw. kaszel poinfekcyjny jest niegroźny i zanika na przestrzeni kilku tygodni. Jeśli chodzi natomiast o kaszel przewlekły, może być on oznaką alergii lub astmy. Należy przy tym zaznaczyć, że długotrwały suchy kaszel u dziecka może mieć więcej niż jedną przyczynę i wymagać szeroko zakrojonej diagnostyki.
W przypadku niemowląt istnieje spore ryzyko zakażeń atypowych – powodowanych przez swoiste dla pacjentów w tym wieku patogeny tj. Chlamydia trachomatis, objawiające się krótkimi napadami kaszlu (kaszel typu soccatio). Poza tym we wczesnym okresie niemowlęcym suchy kaszel towarzyszący problemom z karmieniem może sugerować refluks, a później świadczyć o nierozpoznanym ciele obcym zalegającym w oskrzelach – dotyczy to szczególnie dzieci 9-36 miesięcznych.
Poniżej szerszy opis możliwych przyczyn suchego kaszlu u dziecka.
Suchy kaszel u dziecka jako objaw przeziębienia
Ostry suchy kaszel pojawia się w pierwszej fazie przeziębienia. Wraz z rozwojem infekcji zmienia się w kaszel mokry. Bardzo często współwystępuje z katarem, który jest tu dolegliwością dominującą, oraz bólem gardła i mięśni. Podczas przeziębienia dziecko może mieć podniesioną temperaturę ciała, rzadko jednak obserwowana jest wysoka gorączka.
Męczący, suchy kaszel u dziecka jako objaw grypy
Suchy kaszel u dziecka może wskazywać na grypę, której towarzyszą objawy podobne do przeziębienia. Znaczącą różnicą jest tempo rozwijania się infekcji. Objawy grypy pojawiają się nagle i są nasilone – to:
- wysoka gorączka,
- dreszcze,
- suchy kaszel,
- katar,
- zatkany nos,
- ból gardła, głowy, mięśni i stawów,
- zmęczenie,
- u dzieci niejednokrotnie też biegunka i wymioty.
Sezon grypowy trwa od października do marca.
Suchy kaszel u dziecka jako objaw covid-19
Jeszcze jedną chorobą wirusową powodującą suchy kaszel u dziecka jest covid-19. Infekcja wywołana przez koronawirusy typu SARS daje objawy podobne do przeziębienia i grypy. Ponadto może powodować tzw. różowe oko (ang. pink eye), będące wynikiem nieropnego zapalenia spojówek.
Zauważono, że zakażenie wariantem Omicron covid-19 ma mniej nasilone objawy oddechowe u dzieci poniżej 3. roku życia w stosunku do dzieci 3-6-letnich oraz małych pacjentów z astmą. U tych ostatnich choroba może przebiegać ze świstami oddechowymi i powodować długotrwały kaszel poinfekcyjny.
Suchy kaszel u dziecka w nocy jako objaw krztuśca
Także krztusiec, nazywany kokluszem, może objawiać się suchym kaszlem u dziecka. To choroba o podłożu bakteryjnym, bardzo niebezpieczna dla najmłodszych. Zaczyna się od nieżytu nosa i suchego kaszlu ze świstem krtaniowym przypominającym pianie koguta. Z czasem kaszel staje się mokry, napadowy i wycieńczający. Do tego pojawia się duszność, bezdechy, utrudnione oddychanie.
Przewlekły suchy kaszel u dziecka jako objaw pozapalnej nadreaktywności oskrzeli
Suchy kaszel u dziecka, które przeszło infekcję górnych dróg oddechowych, może utrzymywać się przez kilka tygodni, a nawet miesięcy. W niektórych przypadkach bowiem zakażenie dróg oddechowych prowadzi do zniszczenia błony śluzowej oskrzeli i odsłonięcia receptorów kaszlowych. Tak dzieje się np. w wyniku zakażenia bakterią krztuśca, po czym suchy kaszel u dziecka może występować przez nawet pół roku.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Napadowy suchy kaszel u dziecka jako objaw astmy
Astmę rozpatruje się w przypadku:
- regularnego suchego kaszlu u dziecka w nocy i nad ranem,
- napadów kaszlu po wysiłku fizycznym lub narażeniu na czynniki wyzwalające tj. dym tytoniowy, zimne powietrze, alergeny, także stres,
- występowaniu objawów astmy po przedłużających się zakażeniach wirusowych układu oddechowego.
Dotyczy to zwłaszcza pacjentów z obciążonym wywiadem rodzinnym w kierunku chorób alergicznych. Kaszel astmatyczny może występować ze świszczącym oddechem, dusznością, uczuciem ściskania w klatce piersiowej. Ma charakter napadowy, ustępuje samoistnie lub po podaniu leków przeciwastmatycznych (rozkurczających oskrzela).
Suchy kaszel u dziecka jako objaw alergii wziewnej
Suchy kaszel u dziecka jest także objawem alergii wziewnej. W przypadku alergicznego nieżytu nosa występuje z wodnistym katarem, napadowym kichaniem i swędzeniem nosa, a niekiedy również zaczerwienieniem, swędzeniem i łzawieniem oczu.
Alergia wyzwalająca kaszel może być reakcją na alergeny sezonowe (np. pyłki traw), jak i całoroczne (np. roztocze kurzu domowego). Warto zatem przyjrzeć się, w jakich okolicznościach dziecko zaczyna kaszleć czy manifestować inne objawy alergii.
Suchy kaszel u dziecka jako objaw refluksu
Suchy kaszel u dziecka w nocy, pojawiający się w pozycji leżącej, szczególnie po jedzeniu, może wskazywać na chorobę refluksową przełyku. To schorzenie polegające na niekontrolowanym cofaniu się treści żołądkowej do przełyku, czemu towarzyszą dokuczliwe objawy, w tym np. właśnie suchy kaszel, świszczący oddech, chrypka, trudności w przełykaniu pokarmów, zgaga i ból w okolicy mostka. W konsekwencji dochodzi do utraty apetytu i niedostatecznego przyrostu masy ciała. Skutkami choroby refluksowej u dzieci są nawrotowe zachłystowe zapalenia płuc, zapalenia ucha środkowego oraz próchnica.
Suchy kaszel u dziecka bez innych objawów – co oznacza?
Suchy kaszel u dziecka niewykazującego żadnych innych objawów może wskazywać na wspomnianą już nadreaktywność oskrzeli wywołaną infekcją górnych dróg oddechowych. Jeśli jednak dziecko jest od dłuższego czasu zdrowe, ale co jakiś czas pokasłuje, być może reaguje w ten sposób na czynniki drażniące – dym tytoniowy, smog, pył, pleśń czy suche powietrze. Po ich wyeliminowaniu, kaszel powinien ustąpić. W przeciwnym razie trzeba wykonać pogłębioną diagnostykę.
Przewlekły suchy kaszel u dziecka bez uchwytnej przyczyny może sygnalizować problemy na tle nerwowym. Kaszel bywa zachowaniem psychosomatycznym, tikowym, pojawiającym się pod wpływem określonych sytuacji lub osób (przy czym należy pamiętać, że stres wyzwala też kaszel w przebiegu astmy). Do rozpoznania kaszlu psychogennego potrzebna jest bardzo wnikliwa diagnostyka różnicowa, pozwalająca wykluczyć wszelkie możliwe przyczyny powodujące kaszel.
Suchy kaszel u dziecka – kiedy do lekarza?
Przeważnie suchy kaszel u dziecka powodują infekcje układu oddechowego, które samoistnie ustępują. Mimo to z konsultacji pediatrycznej należy skorzystać zawsze, gdy stan zdrowia dziecka jest dla rodzica niepokojący. Dotyczy to przede wszystkim niemowląt – te z powodu kaszlu, czy jakichkolwiek innych objawów pilnie powinien zbadać lekarz.
Konsultacja „na cito” jest też wskazana, gdy dziecko ma:
- wysoką gorączkę,
- świszczący oddech,
- wymioty, biegunkę,
- objawy odwodnienia organizmu,
- krwioplucie,
- bóle w klatce piersiowej,
- zaburzenia oddychania,
- widoczną utratę apetytu i spadek masy ciała.
Wskazaniem do wizyty pediatrycznej jest ponadto przedłużający się suchy kaszel u dziecka.
Suchy kaszel u dziecka wymaga pilnej konsultacji pediatrycznej gdy:
- występuje u niemowląt i dzieci do 3. roku życia,
- współwystępuje z gorączką, świstami oddechowymi czy innymi niepokojącymi objawami,
- utrzymuje się przewlekle.
UWAGA! Niespodziewany suchy kaszel u dziecka, który pojawił się nagle podczas jedzenia lub zabawy, może oznaczać obecność w przełyku ciała obcego, co wymaga szybkiej reakcji rodzica.
Lek bez recepty LEVOSOL zawiera substancję czynną – lewodropropizynę o działaniu przeciwkaszlowym i znoszącym skurcz oskrzeli. Wskazany jest w objawowym leczeniu nieproduktywnego (suchego) kaszlu.
Suchy kaszel u dziecka – leczenie
Jak było wspomniane na początku, suchy kaszel pozwala oczyścić drogi oddechowe i jest objawem korzystnym, pożądanym. Nie należy go tłumić – ani świadomie powstrzymując ten odruch, ani wyciszając go farmakologicznie. Są jednak sytuacje, w których należy sięgnąć po leki.
Kaszel w ogóle jest dużym wysiłkiem oddechowym. Potrafi być bardzo uciążliwy i utrudniać normalne funkcjonowanie – przeszkadzać w jedzeniu, wybudzać ze snu. Angażuje wiele mięśni, więc zdarza się, że wywołuje bóle w okolicy klatki piersiowej i brzucha, niekiedy także wymioty, co dla dzieci jest szczególnie nieprzyjemne. W takich sytuacjach sięgnięcie po leki przeciwkaszlowe jest jak najbardziej uzasadnione.
Należy przy tym pamiętać, że leczy się nie sam objaw a chorobę, która go wywołuje. Leczenie suchego kaszlu u dziecka powinno zatem skupiać się na eliminacji czynnika sprawczego.Jeśli to bakteria krztuśca, należy wdrożyć antybiotykoterapię. W przypadku alergii potrzebne są leki przeciwhistaminowe i ograniczenie kontaktu z alergenem. Z kolei pacjenci z astmą powinni przyjmować leki rozszerzające oskrzela. Sposób postępowania zawsze najlepiej omówić z pediatrą.
Jaki syrop na suchy kaszel u dziecka?
Dostępne w polskich aptekach leki na suchy kaszel dla dzieci dzielą się na:
- działające obwodowo pochodne dropropizyny (np. lewodropropizyna),
- działające ośrodkowo leki opioidowe i nieopioidowe (np. butamirat, kodeina).
Jaki syrop na suchy kaszel u dziecka? Ze względu na wysoką skuteczność i niskie ryzyko działań niepożądanych dzieciom z męczącym suchym kaszlem zaleca się raczej leki działające obwodowo niż ośrodkowo.
Lewodropropizyna działa przeciwkaszlowo i znosi skurcz oskrzeli wywołany histaminą, serotoniną i bradykininą – sprawdzi się więc zarówno podczas infekcji, jak i alergii. Syropy z lewodropropizyną przeznaczone są dla dzieci od 2. roku życia. Należy je stosować przez krótki czas.
Do leczenia suchego kaszlu u dzieci stosuje się również syropy skomponowane z naturalnych składników, które powlekają zmienione zapalnie drogi oddechowe. Wymienić tu można np. wyroby medyczne z wyciągiem z porostu islandzkiego, które oprócz właściwości powlekających i nawilżających, ograniczają podrażnienie receptorów kaszlowych, zmniejszają odruch kaszlu. Syrop z porostem islandzkim na suchy kaszel dla dzieci jest odpowiedni już od 1. roku życia. Sprawdzają się też u starszych dzieci, zwłaszcza z kaszlem poinfekcyjnym, gdy potrzeba wspomóc regenerację uszkodzonego nabłonka dróg oddechowych.
Co na suchy kaszel u dziecka?
Do łagodzenia suchego kaszlu u dziecka zaleca się w pierwszej kolejności niefarmakologiczne metody. Zanim podamy dziecku lek przeciwkaszlowy, należy spróbować pomóc mu, wykonując inhalacje na kaszel z roztworu soli fizjologicznej – czystego chlorku sodu lub z dodatkiem ektoiny i kwasu hialuronowego – które nawilżają błony śluzowe i łagodzą bodźce przechodzące z górnych dróg oddechowych. Takie inhalacje można stosować nawet u niemowląt.
Znanym sposobem na łagodzenie suchego kaszlu u dziecka w nocy jest podawanie przed snem łyżeczki miodu. Miód dzięki zawartości substancji czynnych oraz dzięki swoim właściwościom organoleptycznym i fizykochemicznym łagodzi podrażnienie śluzówki gardła, zmniejsza odruch kaszlu nocnego i poprawia jakość snu. Miodu nie można podawać niemowlętom ze względu na ryzyko botulizmu!
Starszym dzieciom walczącym z ostrą infekcją dróg oddechowych można przygotować wcierkę z wazeliny i olejków eterycznych. Wtarcie jej w skórę klatki piersiowej 30 minut przed snem łagodzi nocny kaszel. Stosując tę metodę, należy jednak zachować czujność, gdyż olejki eteryczne są potencjalnie uczulające.
Stosowanie leków przeciwkaszlowych wdraża się dopiero wtedy, gdy niefarmakologiczne metody nie pomagają.
Domowe sposoby na suchy kaszel u dzieci
Oprócz farmakologicznych i niefarmakologicznych sposobów leczenia suchego kaszlu u dzieci, ważne jest odpowiednie pielęgnowanie chorego. Duże znaczenie ma nawodnienie i odżywienie organizmu, warto więc zadbać o odpowiednią dietę dziecka i częściej niż zwykle podawać mu coś do picia.
Równie istotne jest zapewnienie korzystnego mikroklimatu poprzez wietrzenie i nawilżanie powietrza w mieszkaniu. W przypadku dzieci z astmą lub alergią kluczowe znaczenie ma eliminacja czynników wyzwalających suchy kaszel – np. kurzu, sierści zwierząt, pyłków i innych zanieczyszczeń.
Jeśli Twoje dziecko ma suchy kaszel:
- obserwuj, kiedy kaszle i w jakich okolicznościach,
- spróbuj rozpoznać specyfikę tego kaszlu,
- gdy objawy Cię niepokoją, skonsultuj się z pediatrą,
- wykonuj inhalacje z soli fizjologicznej z dodatkiem kwasu hialuronowego i ektoiny, która działa kojąco i nawilżająco na błony śluzowe dróg oddechowych,
- jeśli kaszel jest męczący, podaj dziecku syrop roślinny łagodzący podrażnione drogi oddechowe,
- przy bardzo nasilonym kaszlu możesz sięgnąć po leki przeciwkaszlowe odpowiednie dla dziecka w danej grupie wiekowej,
- dbaj o dobrostan dziecka, pilnuj drożności nosa, a w razie potrzeby podawaj leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe,
- często proponuj choremu wodę do picia i ciepłe napoje,
- chroń dziecko przed alergenami, na które jest wrażliwe, dymem tytoniowym i smogiem.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Źródła:
Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w kaszlu u dzieci – aktualizacja, Lekarz POZ, 3/2022
W. Zagórska, A. Krupa-Łaska, Kaszel u dzieci – aktualne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne, Forum Pediatrii Praktycznej, 2022
A. Undrunas, K. Kuziemski, Uporczywy kaszel — trudności diagnostyczno-terapeutyczne w codziennej praktyce lekarskiej, Forum Medycyny Rodzinnej, 2017, 11/4
J. Krajewska, Właściwości lecznicze porostu islandzkiego, Lek w Polsce, 2015, 25/01
Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020
G. Q. Zhang, H. H. Wu, L. Sha ,Clinical characteristics of COVID-19 Omicron variant infection in children with allergic diseases, 2023: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37743297/
L. Donato, C. Gaugler, L. Weiss, P. Krieger, C. Derby, Chronic cough in children: signs of serious disease and investigations, 2001: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11683088/