To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Znasz Ectodose? Sprawdź, jak wygląda w nowym opakowaniu: ECTODOSE roztwór do inhalacji z ektoiną bez recepty, nowe opakowanie – Solinea
Katar sienny – co to jest?
Katar sienny jest objawem alergicznego nieżytu nosa (ANN). Pojawia się w wyniku alergii IgE-zależnej. Najczęściej wziewnej, ale też pokarmowej i kontaktowej. Powoduje zapalenie błony śluzowej nosa, a w konsekwencji wyciek wodnistej wydzieliny, napadowe kichanie, swędzenie nosa i inne dolegliwości.
Czym jest alergia IgE zależna? To nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego, który po kontakcie z reguły niegroźnym czynnikiem, rozpoznaje go jako intruza. Dlatego uruchamia produkcję swoistych przeciwciał (immunoglobulin IgE) oraz lawinę procesów obronnych, dających się rozpoznać, jako objawy alergicznego nieżytu nosa. Głównym mediatorem reakcji alergicznej i zapalnej jest histamina. Uwalniania z naczyń krwionośnych powoduje zapalenie błony śluzowej nosa, obrzęk i wodnisty katar.
Katar sienny zalicza się do jednych z najczęstszych postaci alergii. Szacuje się, że dotyczy nawet 25% Polaków. Chociaż często nazywany jest sezonowym, może występować w dowolnym momencie roku. Osoby wrażliwe na pyłki leszczyny, borykają się z nim przeważnie zimą, a zwłaszcza w lutym. U alergików uczulonych na orzeszki ziemne (arachidowe), katar sienny może pojawiać się po zjedzeniu fistaszków, a w przypadku alergii krzyżowej, także po spożyciu soczewicy, fasoli, zielonego groszku czy innych roślin strączkowych (są nimi też same orzeszki ziemne).
Przeczytaj także: Alergia skórna u dziecka – słoneczna, pokarmowa czy kontaktowa?
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Czy katar sienny jest zaraźliwy?
Katar sienny może utrzymywać się przez wiele tygodni, co znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Osoby, które co chwilę muszą wycierać nos chusteczką, obawiają się, czy katar sienny jest zaraźliwy. Odpowiedź brzmi: nie. Katarem siennym nie można nikogo zarazić, bo nie wywołują go chorobotwórcze drobnoustroje. Powstaje w wyniku nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego na dany czynnik, jak pyłki traw czy roztocza.
Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy na alergię nakłada się infekcja. Pierwszym jej objawem często jest wodnisty katar, podobny do siennego, a także osłabienie organizmu, podniesienie temperatury ciała i inne dolegliwości. Alergiczny nieżyt nosa łatwo pomylić z różnego pochodzenia infekcjami kataralnymi. Zwłaszcza, jeśli występują w sezonie infekcyjnym. Dlatego, chociaż katar sienny nie jest zakaźny, może być pomylony z katarem wirusowym, którym już można kogoś zarazić. Aby do tego nie dopuścić, trzeba zawsze dbać o higienę nosa, czyli:
- używać jednorazowych chusteczek,
- nosić maseczki ochronne,
- zasłaniać nos podczas kichania przedramieniem (nigdy dłonią!),
- często myć i dezynfekować ręce.
Przyczyny kataru siennego
Główną przyczyną kataru siennego są alergeny wziewne. Najczęściej to:
- pyłki roślin wiatropylnych (traw, zbóż uprawnych, chwastów),
- alergeny kurzu domowego i roztoczy mącznych,
- sierść, naskórek i wydzieliny zwierząt,
- grzyby pleśniowe i drożdżopodobne.
Rzadziej za alergiczny nieżyt nosa odpowiadają alergeny pokarmowe. Tak dzieje się między innymi w wyniku alergicznej reakcji krzyżowej pomiędzy alergenami pokarmowymi i wziewnymi. Oprócz wspomnianego już przykładu z fistaszkami, alergia krzyżowa dotyczy zależności między uczuleniem na pyłki leszczyny i jabłka, gruszki, brzoskwinie czy orzechy laskowe. Z kolei osoby wrażliwe na pylenie brzozy mogą być nadwrażliwe na wyżej wymienione owoce, a także seler i marchew.
Przyczyną kataru siennego bywają też alergeny kontaktowe. Dotyczy to przede wszystkim osób zawodowo narażonych na ciągły kontakt z czynnikiem drażniącym. Mogą nim być lateksowe rękawiczki, pył z ziaren zbóż, enzymy w środkach czystości oraz związki drobnocząsteczkowe jak nikiel i sole platyny, barwniki i bezwodniki kwasów.
Ponieważ jednak za katar sienny w głównej mierze odpowiadają alergeny wziewne, skupimy się teraz na ich dokładniejszym opisaniu z podziałem na pory roku.
Co może wywoływać katar sienny wiosną?
W drugiej połowie marca najintensywniej pyliolcha, wierzba i brzoza, a w mniejszym stopniu grab i topola. Oprócz pyłków roślin w powietrzu utrzymują się w średnim stężeniu alergeny grzybów z rodzajów Cladosporium, Alternaria, Aspergilus i Penicillium. Marzec i kwiecień to dość trudny czas dla alergików. Osoby wrażliwe na powyższe alergeny mogą odetchnąć z ulgą dopiero pod koniec maja, chociaż wtedy też zaczyna się okres pylenia traw i pokrzyw. Katar sienny w maju mogą wywoływać też pyłki dębu.
Co może wywoływać katar sienny latem?
Lato to czas intensywnego pylenia traw. Od końca maja właściwie do początku września w powietrzu unoszą się pyłki tymotki łąkowej, wetliny łąkowej, kupkówki pospolitej i kostrzewy łąkowej. Najcięższy dla wrażliwych na te alergeny jest pierwszy miesiąc wakacji. Wtedy też w powietrzu zawieszone są alergeny pokrzywy, bylicy, szczawiu i komosy ryżowej. Lipiec to też czas pylenia lipy drobnolistnej, co rokrocznie odczuwają alergicy z całej Polski. Jeśli chodzi o katar sienny w sierpniu dotyka przede wszystkim uczulonych na bylinę i ambrozję oraz zarodniki grzybów Cladosporium i Alternaria.
Co może wywoływać katar sienny jesienią?
Katar sienny jesienią mogą jeszcze wywoływać pyłki traw i chwastów, choć ich stężenie w tym czasie jest stosunkowo niskie i stopniowo zanika. Nabiera za to na sile pylenie grzybów. Koniec lata i jesień to cykliczny czas ich zarodnikowania. W pierwszym tygodniu września najbardziej dokuczliwe są alergeny Cladosporium i Alternaria. Pod koniec października także Aspergillus. Przyczyną kataru siennego w październiku stają też alergeny kurzu domowego i roztoczy. Chociaż ciepłe, suche powietrze im nie służy, po włączeniu kaloryferów wzbijają się w powietrze i są w nim zawieszone. Jesień to pora na wyciągnięcie z szafek urządzeń antyalergicznych. Przydadzą się przynajmniej od jesieni do wczesnej wiosny.
Co może wywoływać katar sienny zimą?
Zimą najbardziej dokuczliwe są dwa rodzaje alergenów wziewnych – roztocza kurzu domowego i zarodniki grzybów pleśniowych. Niskie temperatury powietrza i smog nie zachęcają do częstego wietrzenia pomieszczeń, dlatego pełno w nich pyłków kurzu. Ograniczona wentylacja sprzyja też rozwojowi wewnątrzdomowych gatunków grzybów pleśniowych. Aspergillus i Penicillium są wprawdzie alergenami całorocznymi, ale wyższe ich stężenie zauważa się zimą i wczesną wiosną. O ile pod koniec roku alergicy mają chwilę wytchnienia od uczulających pyłków roślin, o tyle na początku roku alergie znów dają o sobie znać. Za katar sienny w styczniu może odpowiadać pyląca leszczyna, która rozpoczyna nowy sezon alergiczny.
Dowiedz się więcej: Co pyli w lutym – pyłki jakich roślin?
Naturalna pomoc w alergicznym zapaleniu spojówek.
Łagodzi objawy skórne alergii
Redukuje stany zapalne dróg oddechowych, chroni i nawilża błonę śluzową dróg oddechowych.
Intensywne nawilżenie suchych i podrażnionych oczu.
Lekko hipertoniczny spray do nosa z ektoiną na alergię
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Objawy kataru siennego
Katar sienny jest objawem alergicznego nieżytu nosa, który przebiega podobnie jak przeziębienie. W obu przypadkach pojawia się wodnista wydzielina, uczucie blokady nosa, kaszel, zmęczenie i osłabienie. Jak zatem rozróżnić alergię od przeziębienia?
Katar sienny w przeciwieństwie do infekcyjnego często powoduje:
- napadowe kichanie,
- świąd nosa,
- świąd i zaczerwienienie spojówek,
- świąd podniebienia i gardła.
Z kolei podczas infekcji inaczej niż podczas alergii, zwykle pojawia się:
- ból gardła,
- gorączka,
- uogólniony ból.
Oczywiście może się zdarzyć, zwłaszcza podczas kataru siennego u dzieci, że wzrośnie temperatura ciała. Będzie to jednak nieznaczny wzrost, wskazujący bardziej na stan podgorączkowy niż gorączkę. Poza tym alergia wywołuje także inne dolegliwości ogólnoustrojowe. Osoby cierpiące na katar sienny mogą odczuwać bóle głowy i pogorszenie nastroju. Mogą też mieć problemy z koncentracją i uczeniem się oraz spokojnym snem.
Objawy kataru siennego u większości osób nasilają się w nocy i wczesnym rankiem. Wynika to z cyklu dobowego alergenów. Pyłki roślin osiągają najwyższe stężenie w powietrzu w godzinach nocnych i porannych, a zarodniki grzybów Penicillium około północy. Lejący się katar, napady kichania i świąd utrudniają zasypianie i przerywają sen. Wywołują zmęczenie, które potęguje problemy z koncentracją i zapamiętywaniem.
Przedłużający się alergiczny nieżyt nosa niesie ryzyko wystąpienia powikłań. Najczęstszym jest bakteryjne zapalenie zatok i zapalenie ucha środkowego. Katar sienny występujący sezonowo może współwystępować z nadreaktywnością oskrzeli w okresie pylenia. Z kolei alergie całoroczne mogą doprowadzić do rozwoju astmy.
Objawy kataru siennego u dzieci
Katar sienny u dzieci pojawia się najczęściej w wieku szkolnym. U młodszych wodnista wydzielina z nosa częściej ma podłoże wirusowe niż alergiczne. Objawy alergicznego nieżytu nosa u dzieci są podobne jak te wyżej opisane. Ponadto o tym, że dziecko jest alergikiem mogą świadczyć cienie pod oczami, łatwa męczliwość i sucha, atopowa skóra.
Rodzaje kataru siennego
Katar sienny ze względu na czas trwania dzieli się na:
- okresowy, występuje przez cztery dni w tygodniu lub przez okres do czterech tygodni;
- przewlekły, występuje częściej niż cztery razy w tygodniu i trwa przez ponad cztery tygodnie.
Ze względu na rodzaj uczulających alergenów wyróżnia się:
- katar sienny sezonowy, wywoływany przez alergeny sezonowe, objawia się przede wszystkim wodnistą wydzielinę z nosa;
- katar sienny całoroczny, wywoływany przez alergeny całoroczne, objawia się przede wszystkim zatkanym nosem.
Jeszcze jednym kryterium podziału jest nasilenie objawów alergicznego nieżytu nosa.
- Jeśli katar sienny nie jest zbyt uciążliwy, nie wywołuje problemów z zasypianiem ani wykonywaniem codziennych czynności, ANN ma łagodny przebieg.
- Jeśli jednak wiąże się z kłopotliwymi dolegliwościami, powoduje bezsenność, problemy w nauce czy pracy i uniemożliwia normalne funkcjonowanie, ANN ma umiarkowany lub ciężki przebieg.
Jak rozpoznać alergiczny nieżyt nosa i katar sienny?
Alergiczny nieżyt nosa rozpoznaje się na podstawie wywiadu i objawów. Badanie potwierdzające diagnozę to punktowe alergiczne testy skórne. Polegają na nałożeniu na skórę kilku kropli preparatu zawierającego dane alergeny, im bardziej pod ich wpływem się zaczerwieni, tym większe prawdopodobieństwo, że uczula.
Punktowe testy skórne są czułe, niedrogie i dają szybki wynik, dlatego uznaje się je za złoty standard rozpoznawania ANN. Minusem jest to, że nie wykonuje się ich u małych dzieci (poniżej 4. roku życia). To przede wszystkim kwestia bezpieczeństwa. Te testy służą rozpoznaniu alergii IgE-zależnej, typu natychmiastowego. Mogą zatem wywołać silną i niebezpieczną reakcję alergiczną. Inna sprawa, że wymagają współpracy z małym pacjentem, czego trudno egzekwować od niemowląt czy nawet trzylatków. Gotowe na to są dopiero przedszkolaki, które potrafią się już sprawnie komunikować i których skóra jest odpowiednio wrażliwa, dzięki czemu spada ryzyko otrzymania wyniku fałszywie ujemnego.
Diagnostyka u maluszków opiera się przede wszystkim na obserwacji. Jeśli rodziców martwi katar sienny u niemowlaka w pierwszej kolejności zaleca się eliminację potencjalnie uczulających czynników. Najczęściej okazują się nimi alergeny pokarmowe, które test punktowe mogą wykryć w około 50%. Jeśli po ich odstawieniu katar ustąpi, można podejrzewać alergię.
W diagnostyce alergicznego nieżytu nosa u dzieci poniżej 4. roku życia stosuje się testy z krwi, oznaczające poziom IgE dla konkretnej kompozycji alergenów. Innowacyjną metodą rozpoznawania alergii jest badanie molekularne wykrywające pojedyncze komponenty alergenowe. Nowoczesną metodą jest również badanie cytologiczne (wymaz z nosa). Podwyższony poziom eozynofilów w pobranej wydzielinie może wskazywać na alergiczny nieżyt nosa u dzieci. W wybranych przypadkach przeprowadza się rynoskopię, endoskopię a także tomografię komputerową nosa i zatok przynosowych.
Jak leczyć katar sienny?
W leczeniu kataru siennego w pierwszej kolejności należy zadbać o rozpoznanie i eliminację uczulających czynników. Równie ważne jest odpowiednie stosowanie leków przepisanych przez lekarza oraz dbanie o higienę nosa. Dobrze też przeanalizować stosowaną dietę, zwłaszcza w przypadku ryzyka wystąpienia alergii krzyżowych.
Leki na katar sienny
Leczenie farmakologiczne alergicznego nieżytu nosa lekarz dobiera na podstawie indywidualnych wskazań. Wśród leków na katar sienny są:
- glikokortykosteroidy – podawane donosowo, najczęściej zalecane ze względu na wysoką skuteczność i korzystny profil bezpieczeństwa,
- leki przeciwhistaminowe – wygaszają objawy reakcji alergicznej, uniemożliwiając przyłączenie się histaminy (to ona odpowiada za występowanie objawów alergii) do receptorów,
- kromony – wykazują skuteczne działanie, choć słabsze od glikokortykosteroidów, jednak ze względu na wyższy profil bezpieczeństwa, mogą być przepisane małym dzieciom i kobietom w ciąży,
- leki obkurczające naczynia błony śluzowej – zalecane do doraźnego i krótkotrwałego stosowania.
Inhalacje na katar sienny
Na katar sienny często poleca się inhalacje (nebulizacje). To prosty i bezpieczny zabieg, który dzieci i dorośli mogą wykonać samodzielnie w domu. Potrzebny do tego jest tylko nebulizator (koszt około 100 zł) i ampułki z roztworem chlorku sodu (około 20 zł za opakowanie).
Ampułki z roztworem chlorku sodu (NaCl) występują w różnych stężeniach.
- Roztwory izotoniczne (0,9% NaCl), nazywane też fizjologicznymi, służą do oczyszczania i nawilżania nosa.
- Roztwory hipertoniczne (>0,9 NaCl) pomagają w oczyszczaniu i udrożnieniu nosa.
W łagodzeniu objawów kataru siennego dobrze sprawdzają się roztwory chlorku sodu wzbogacone o ektoinę. To cząsteczka naturalnego pochodzenia, która tworzy hydrootoczkę, utrudniając w ten sposób wnikanie do organizmu alergenów. Poza tym ektoina dobrze nawilża podrażnioną śluzówkę (co dzieje się np. po dłuższym stosowaniu glikokortykosteroidów donosowych).
Domowe sposoby na katar sienny
Oprócz leczenia farmakologicznego w zwalczaniu alergii pomocne są domowe sposoby. To przede wszystkim odpowiednie nawodnienie organizmu i dbanie o dobrą jakość powietrza w mieszkaniu. Warto stosować oczyszczacze i nawilżacze powietrza, otwierać okna tylko w odpowiednich momentach, aby nie wpuszczać alergenów. Najlepiej wietrzyć po deszczu, a także wczesnym rankiem i późnym popołudniem, bo wtedy też jest większa wilgotność powietrza. Najgorzej w ciągu dnia, w południe, kiedy powietrze jest bardzo suche. Kalendarze pylenia i prognozy dla alergików pomagają poznać aktywność poszczególnych alergenów i zwiększyć ochronę przed nimi.
Osoby uczulone na roztocza kurzu domowego powinny często zmieniać pościel i razem z kołdrą i poduszką prać w minimum 60 ℃. Ważne, aby także oczyszczać z roztoczy materac, a także firanki i zasłony. Wszystkie tekstylia dobrze jest uprasować. Książki, które również są siedliskiem alergizujących pajęczaków, powinny być trzymane w zamknięciu – na regale z szybą lub w zamykanych szafkach. Dywany warto co jakiś czas spryskiwać specjalnymi środkami na roztocza i odkurzać odkurzaczami z filtrem antyalergicznym. Roztocza nie lubią niskich temperatur, dlatego można oczyścić z nich pluszaki, umieszczając je w folii w zamrażarce.
Jak leczyć katar sienny u dorosłych?
Arsenał leków na katar sienny dla dorosłych jest spory. Za najskuteczniejsze uchodzą jednak glikokortykosteroidy donosowe. Wpływają korzystnie na wszystkie objawy choroby, zarówno katar sienny, jak i zapalenie spojówek, a pierwsze efekty ich działania pojawiają się już po upływie 7-12 godzin. Są bezpieczne, także przy dłuższym stosowaniu, dlatego sprawdzają się w leczeniu przewlekłego kataru siennego.
Glikokortykosteroidy można stosować samodzielnie lub w połączeniu z lekami przeciwhistaminowymi. Zaleca się je zwłaszcza, gdy katar sienny występuje z zapaleniem spojówek i zmianami skórnymi.
Oprócz powyższych doraźnie zaleca się leki obkurczające naczynia krwionośne. Będą to na przykład krople na katar sienny z ksylometylozoliną lub fenylefryną. Działają w krótkim czasie, ale można je stosować maksymalnie 5 dni. Dłuższa aplikacja niesie ryzyko rozwoju polekowego nieżytu nosa.
Ulgę w katarze siennym mogą przynieść też inhalacje. Rozpylenie w nosie cząsteczek soli fizjologicznej lub wody morskiej sprzyja usuwaniu wydzieliny i odblokowaniu zatkanego nosa.
Jak leczyć katar sienny w ciąży?
Kobietom w ciąży przeciwwskazane jest wiele leków alergicznych, ponieważ mogą niekorzystnie wpływać zarówno na organizm przyszłej mamy, jak i rozwój dziecka. Niektóre leki przeciwalergiczne mogą być wyjątkowo zalecone przez lekarza, jeśli uzna, że ich użycie przyniesie więcej korzyści niż zagrożeń. Ze względu na ich potencjalne działania uboczne kobiety ciężarne nie powinny stosować na własną rękę żadnych leków, czy to dostępnych na receptę, czy bez recepty. Mogą za to sięgnąć po bezpieczne roztwory soli fizjologicznej, hipertonicznej czy soli morskiej. Ich doraźne stosowanie nawadnia śluzówkę i pomaga oczyścić nos z zalegającej wydzieliny.
Jak leczyć katar sienny u dzieci?
Im młodsze dziecko, tym mniej leków na alergię można zastosować. Niemowlę z wodnistym katarem powinien zbadać lekarz. Pediatra przepisze bezpieczne leczenie, a w razie potrzeby, skieruje na badania diagnostyczne. Rodzicom zaleca się odpowiednią pielęgnację nosa maluszka. Ważne, by dbali o drożność nosa dziecka. W tym celu należy odciągać zalegającą wydzielinę specjalnym aspiratorem. Wskazane są też spraye z wodą morską, przeznaczone dla dzieci od 1. miesiąca życia.
Katar sienny u dzieci starszych można zwalczać przy pomocy leków glikokortykosteroidowych lub nieco słabiej działających kromonów. Doraźnie zaleca się oczyszczanie nosa sola morską lub inhalacje z soli fizjologicznej. Leczenie powinno przebiegać zgodnie z instrukcji pediatry lub alergologa.
Czy można całkowicie wyleczyć katar sienny?
Skutecznym sposobem na wyleczenie kataru siennego jest odczulanie, czyli immunoterapia alergenowa. To jedyna metoda przyczynowego leczenia alergii, która pozwala poprawić tolerancję organizmu na daną substancję uczulającą. Polega na podawaniu (podskórnie, podjęzykowo, doustnie) coraz większych dawek alergenu. Leczenie trwa nawet kilka lat, ale przynosi dobre rezultaty. Można przeprowadzić je u dorosłych i dzieci. Dolna granica wieku – 5. rok życia.
Mimo szeregu zalet, trzeba wiedzieć, że odczulanie obarczone jest pewnym ryzykiem. Może wywołać silną reakcję alergiczną, w tym wstrząs anafilaktyczny. Dlatego, aby ją przeprowadzić muszą być spełnione określone kryteria. Do rozpoczęcia immunoterapii alergenowej niezbędna jest diagnoza alergicznego nieżytu nosa i skierowanie od lekarza.
Może zainteresować Cię również: Odczulanie dzieci – czy to ma sens? Jak poradzić sobie z alergią u dziecka?
Hipertoniczny spray do nosa z ektoiną.
Redukuje stany zapalne dróg oddechowych, chroni i nawilża błonę śluzową dróg oddechowych.
Pastylki na gardło z ektoiną przeznaczone do stosowania podczas objawów przeziębienia.
Spray do gardła z ektoiną, wspomaga leczenie stanów zapalnych gardła wywołanych przez infekcje bakte...
Nawilżająco – łagodzący żel do nosa.
Intensywne nawilżenie suchych i podrażnionych oczu.
Naturalna pomoc w alergicznym zapaleniu spojówek.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Zmniejsza lepkość i sprężystość wydzieliny śluzowej, intensywnie nawilża i łagodzi stany zapalne dró...
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
A. Słowińska, Alergie układu oddechowego – katar sienny. Standardy leczenia, leczenie komplementarne, Borgis – Medycyna Rodzinna 2/2003, s. 77-84
K. Korzeniowska i wsp., Leki przeciwhistaminowe w ciąży, farmacja współczesna, 2013, 6: 23-27
E. Łukasik, A. Karney, Roztocza: jak się ich pozbyć?, Instytut Matki i Dziecka, epozytywnaopinia.pl, dostęp 10.02.2023, http://Roztocza: jak się ich pozbyć? – ePozytywna Opinia
M. Świerszczyńska-Krępa i wsp., Alergiczny nieżyt nosa, [w:] Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2019/2020, Kraków 2019, s. 1194-1198