Okres noworodkowy – ogólna charakterystyka
Okres noworodkowy trwa przez 28 dni, czyli cztery pełne tygodnie. To czas przystosowania się do życia poza brzuchem mamy. Adaptacja do nowych warunków rozpoczyna się zaraz po porodzie, a przygotowanie do tego etapu odbywa się jeszcze wewnątrz macicy. Po przecięciu pępowiny dziecko musi zacząć samodzielnie oddychać czy pobierać pokarm – to bardzo duże zmiany, dlatego okres noworodkowy to czas, kiedy pewne zachowania, jak np. odruchy noworodkowe są uznawane za fizjologiczne. Później te same zachowania świadczą o patologii.
Dla rodziców okres noworodkowy oznacza wzajemne poznawanie się, naukę karmienia i pielęgnacji. Szczególnie przyjście na świat pierwszego dziecka to bardzo emocjonujące przeżycie. Warto ten czas spędzić w jak najmniejszym gronie. Dziecko przystosowuje się do nowych warunków, a jego mama odpoczywa i regeneruje siły po porodzie.
W czasie pierwszych dni po urodzeniu dobrze jest jak najwięcej się przytulać, szczególnie ważny jest kontakt „skóra do skóry”. To dotyczy nie tylko mamy, ale również taty. Bezpośredni dotyk rodzica i dziecka to nie tylko oznaka czułości i miłości, ale również kolonizowanie skóry malucha fizjologiczną florą bakteryjną. W czasie tulenia dziecko słyszy bicie serca rodzica, które zna z życia sprzed porodu. Dla maluszka okres noworodkowy to trudny czas, dlatego poznanie zasad prawidłowej pielęgnacji i karmienia znacząco ułatwia przetrwanie pierwszych wspólnych tygodni.
Przeczytaj także: Stany przejściowe u noworodka – czym są i czy są niebezpieczne?
Opieka nad noworodkiem
Bardzo często świeżo upieczeni rodzice czują się niepewnie w nowej roli. Jednocześnie mały człowiek wymaga dużo uwagi i nie przyjmuje żadnych tłumaczeń, że jego opiekun boi się przebierania czy kąpania. Odpowiedni instruktaż dodaje odwagi i wiary, że mama i tato poradzą sobie z każdym zagadnieniem pielęgnacyjnym noworodka.
Jak ubierać noworodka?
Najważniejszą regułą, odnosząca się do ubierania noworodka, jest: o jedną warstwę więcej niż ma rodzic. Co to oznacza? Jeśli w mieszkaniu jest ciepło, a mama chodzi w podkoszulku z krótkim rękawem, dziecko ubieramy w body i pajacyka z długim rękawem. Gdy mama ma na sobie sweter, dziecko dodatkowo okrywamy kocykiem.
Rozmiar ubranek dla noworodka to zwykle 50-56.
Nie wolno przegrzewać malucha; jeśli dziecko jest spocone, zaczerwienione na twarzy, należy bezwzględnie ściągnąć jedną warstwę ubrań, aby je schłodzić. Jeśli nie mamy pewności, czy dobrze wybraliśmy ubranka dla dziecka, sprawdzamy temperaturę na karku:
- jeśli jest ciepły i suchy – dziecku jest ciepło,
- jeśli bardzo ciepły i mokry – dziecku jest za gorąco,
- jeśli kark jest chłodny – trzeba malucha ubrać nieco cieplej.
Chłodne rączki czy stópki nie są miarodajnym wskaźnikiem ciepła u noworodka. Jeśli jednak kark jest ciepły i suchy, a rączki chłodne i maluch uspokaja się, dopiero gdy owiniemy go cienkim kocykiem, zróbmy to. Niektóre dzieci lubią, gdy jest im cieplej, jednak cały czas uważamy, żeby maluch nie był spocony.
Na spacer ubieramy dziecko w zależności od pogody. W okresie zimowym wybieramy body, pajacyka, gruby zimowy kombinezon i ciepłą czapkę. Jeśli jest bardzo zimno, warto okryć malucha dodatkowo kocem.
Wiosną i jesienią kombinezon zmieniamy na cieńszy, podobnie jak czapeczkę. Latem, gdy jest bardzo ciepło, noworodka możemy ubrać w sam pajacyk, a w upalne dni w same bodziaki.
A co z czapeczką dla noworodka? Chociaż dla niektórych czapeczka to obowiązkowy element, nie jest ona noworodkowi niezbędna. W chłodniejszych miesiącach na spacer ubieramy w nią malucha, ale latem nie musimy tego robić. Jeśli decydujemy, że dziecku nie jest potrzebne żadne nakrycie głowy, zadbajmy, aby maluszek nie był narażony na wiatr, gdyż głowa to miejsce, skąd ucieka bardzo dużo ciepła.
W mieszkaniu również nie ma potrzeby, aby dziecko miało założoną czapeczkę, ewentualnie można ją założyć, aby maluch zagrzał się po kąpaniu.
Niedrapki, czyli malutkie rękawiczki, to obok czapki, jedna z popularniejszych części stroju noworodka. Jednak warto pamiętać o tym, że dłonie malucha to część ciała, za pomocą której dziecko poznaje świat – skórę rodzica, fakturę kocyka czy pieluszki. Jeśli zakładamy niedrapki z powodu długich paznokci u dziecka – trzeba je obciąć. W szpitalu warto wstrzymać się z obcinaniem, gdyż są tam bakterie zupełnie inne niż fizjologiczna flora występująca na skórze rodzica i dziecka, a każde uszkodzenie naskórka to potencjalne wrota zakażenia. W tym wypadku można zakładać dziecku niedrapki, ale w domu należy je zdjąć.
Dowiedz się więcej: Formalności po urodzeniu dziecka – o czym powinni pamiętać świeżo upieczeni rodzice?
Jak podnosić, nosić i jak trzymać noworodka?
Noworodek wydaje się bardzo malutki, kruchy, delikatny i faktycznie tak jest, dlatego wszystko, co robimy, musi być wykonane pewnie i stabilnie, aby dziecko czuło się bezpiecznie. Przy noworodku nie wykonujemy gwałtownych ruchów, ponieważ maluch się wystraszy i może zacząć płakać.
Jak podnosimy noworodka? Dziecko leży na brzuchu. Pochylamy się nad nim, kładziemy prawą rękę na materacyku tak, że dłoń jest na wysokości głowy dziecka, a przedramię leży wzdłuż ciała malucha. Przekręcamy noworodka na bok poprzez podłożenie lewej ręki pod pupę dziecka. Nóżki delikatnie podwijamy do góry i na prawą stronę. To sprawia, że dziecko przetacza się na prawą rękę rodzica: głowa znajduje się na dłoni, a reszta ciała spoczywa na przedramieniu. Swoją prawą dłoń rozkładamy tak, aby być pewnym, że głowa i kark dziecka są złapane bardzo stabilnie. Unosimy najpierw głowę malucha do góry, później pośladki. By być pewnym, że dziecko nie wypadnie, lewa dłoń rodzica dodatkowo trzyma za prawy bark dziecka w momencie uniesienia do góry.
Gdy już podniesiemy noworodka z materacyka, zbliżamy malucha do siebie i przekładamy tak, aby głowa dziecka była ułożona w lewym zgięciu łokciowym rodzica, a lewe przedramię stabilizowało ciało noworodka. Lewa dłoń rodzica znajduje się pod pupą malucha. Prawa dłoń dodatkowo stabilizuje miednicę dziecka.
Przy podnoszeniu i odkładaniu malucha warto korzystać z obrotów. To sprawia, że noworodek lepiej czuje swoje własne ciało i odkrywa jego możliwości.
Noszenie dziecka może odbywać się np. w pozycji fasolki, czyli głowa dziecka w zgięciu łokciowym rodzica, przedramię tej samej ręki stabilizuje całe ciało, dłoń podtrzymuje miednicę malucha. Miednica jest nieco zawinięta do góry, nóżki są zgięte.
Odkładamy dziecko podobnie, jak podnosimy. Rodzic noszący noworodka na lewej ręce zmienia rękę pod dzieckiem na prawą tak, że prawa dłoń znajduje się pod głową i karkiem dziecka, a całe ciało opiera się na prawym przedramieniu (identycznie jak w czasie przetaczania dziecka z materacyka do podniesienia do góry). Nóżki dziecka są zwrócone nie do brzucha rodzica, ale w drugą stronę, na zewnątrz. Druga dłoń rodzica znajduje się na barku noworodka. Delikatnie odsuwamy dziecko od siebie i kładziemy na materacu najpierw pośladki, później tułów dziecka, na końcu głowę. Kładziemy dziecko bokiem, dopiero po zetknięciu się głowy z podłożem przekręcamy dziecko na plecy.
Jeśli rodzice obawiają się podnoszenia, noszenia i odkładania noworodka, warto poprosić o pomoc położne najpierw na oddziale położniczym, a później swoją położną rodzinną.
Jak kąpać noworodka?
Kąpiel noworodka to nie tylko zabieg pielęgnacyjny, ale też jeden z wieczornych rytuałów, który może sprawiać przyjemność i dziecku, i rodzicom.
Należy nagrzać pomieszczenie, w którym będzie wykonywana kąpiel do około 25˚C. Wanienkę z wodą o temperaturze 37˚C trzeba postawić tak, aby rodzic wygodnie mógł umyć noworodka.
Wcześniej warto przygotować potrzebne kosmetyki, ubranka, czystą pieluszkę czy krem do posmarowania pośladków.
Najpierw, zanim rozbierzemy dziecko, ciepłą wodą myjemy jego buzię. Możemy do tego używać gazików. Rodzic myje swoje ręce, później moczy czysty gazik w ciepłej wodzie i delikatnie myje twarz dziecka w kolejności: czoło, policzek, grzbiet nosa, drugi policzek, broda i miejsce pod nosem. Kolejnymi gazikami myjemy oczy: od zewnętrznego kącika przecieramy delikatnie w stronę nosa. Jeden gazik na jedno przetarcie.
Gdy buzia jest czysta, rozbieramy dziecko, podnosimy je i, zaczynając od stóp, wkładamy do ciepłej wody. Wcześniej można do niej wlać odrobinę płynu do kąpieli, emolientu, olejku ze słodkich migdałów czy mleka mamy. Im mniej kosmetyków używamy do pielęgnacji malucha tym lepiej.
Pośladki dziecka opieramy na dnie wanienki, podtrzymujemy głowę i kark jedną ręką, drugą myjemy ciało dziecka. Zaczynamy od głowy, przechodząc powoli do szyi, pleców, klatki piersiowej, rączek, później stópek i nóg, aby na końcu umyć pupę i narządy płciowe.
U dziewczynek mycie sromu zaczyna się od wzgórka łonowego w stronę odbytu, nigdy odwrotnie. Jeśli pomiędzy wargami sromowymi są pozostałości mazi płodowej czy biaława wydzielina – nie wymywamy jej na siłę.
U chłopców prącie myjemy bez nadmiernego odciągania napletka – ile damy radę umyć, tyle wystarczy. Nieumiejętne odciąganie napletka może skutkować nawet jego naderwaniem i powstaniem bolesnego obrzęku.
Przy kąpaniu szczególnie zwracamy uwagę na szyję, pachy, pachwiny. Są to miejsca, gdzie najczęściej gromadzi się brud i występują podrażnienia.
Jeśli dziecko wciąż ma kikut pępowinowy, spokojnie możemy go umyć wodą z mydłem, aby pozbyć się wydzielin towarzyszących gojeniu się pępka.
Osuszamy malucha ruchem dotykowym, szybko zawijamy w ręcznik, aby nie było mu zimno. Jeśli dziecku łuszczy się skóra, co zdarza się w okresie noworodkowym, można posmarować je emolientem np. w formie balsamu lub emulsji.
Maluszka po kąpaniu sprawnie ubieramy, otulamy kocykiem, aby było mu ciepło i przystawiamy do piersi lub podajemy butelkę z mlekiem, w zależności od wybranego sposobu karmienia.
Ile powinien spać noworodek i jak układać go do snu?
Noworodki zaraz po urodzeniu przesypiają nawet 20 godzin na dobę. Pierwszy miesiąc noworodka mija zwykle pod znakiem karmień i drzemek. To naturalne, że dziecko zasypia zaraz po karmieniu, ale powinno budzić się około 8 razy dziennie, właśnie po to, aby zjeść czy zasygnalizować, że potrzebna jest pilna zmiana pieluchy.
Dziecko do snu powinno leżeć na wznak, bez poduszki, najlepiej zasięgu wzroku rodzica. Czy noworodek powinien spać w jednym łóżku z rodzicami? Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie.
Pierwsze cztery tygodnie to czas, kiedy rodzice są zmęczeni, a mamy dodatkowo wyczerpane porodem. Nagle trzeba przestawić się na tryb malucha, gdzie pojawia się kilka karmień w nocy. To sprawia, że okres noworodkowy nie jest najlepszym czasem, aby dziecko mogło spać z rodzicami. Trudno to jednak odradzić, gdyż noworodki zwykle znakomicie czują się w łóżku rodziców, gdzie czują bliskość i ciepło mamy i taty. Dobrym rozwiązaniem są dostawki, które sprawiają, że maluch jest przy rodzicach, a jednak nieco odseparowany. Dzięki temu mama nie musi się martwić, że przez przypadek noworodkowi stanie się krzywda, a dziecko blisko niej będzie lepiej przesypiało noce.
Jak przewijać noworodka?
Noworodka należy przewijać nie rzadziej niż co 3 godziny, bez względu na stopień zapełnienia pieluszki. Przebieramy malucha po każdym oddaniu stolca, dokładnie czyścimy okolicę pieluszkową, najlepiej czystą wodą, osuszamy, smarujemy maścią np. z alantoiną, która odseparuje delikatną skórę noworodka od moczu i kału.
Przy przebieraniu dziecka, podobnie jak przy noszeniu, korzystamy z obracania dziecka na boki. Nie podnosimy za nóżki do góry, ale przekręcamy na bok i podkładamy swoją dłoń pod pośladki i kość krzyżową, aby podłożyć suchą pieluszkę. Dzięki temu mamy pewność, że nie zrobimy dziecku krzywdy.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Ile kup powinien robić noworodek?
Zdrowy noworodek w pierwszej i drugiej dobie po porodzie powinien oddawać smółkę, czyli ciemnozielony, gęsty stolec.
Od trzeciej do czwartej doby pojawiają się stolce przejściowe w ilościach około 3-4 na 24 godziny.
Prawidłowe stolce od piątej doby do końca 6. tygodnia życia dziecka występują w liczbie co najmniej 3-4 na dobę. Jeśli dziecko jest karmione piersią, stolców może być tyle, ile karmień. Nie należy się tym martwić pod warunkiem, że dziecko prawidłowo przybiera na wadze. Jeśli u dziecka nie pojawia się kupka przez kilka kolejnych dni, to zwykle nie jest problem, o ile maluch nie manifestuje problemów z brzuszkiem. Pokarm matki jest lekkostrawny i ubogoresztkowy, dlatego stolec może nie pojawić się nawet przez tydzień. Po tym okresie warto skonsultować się z pediatrą, aby sprawdzić, czy brak stolca to u konkretnego malucha dalej fizjologia.
Dzieci karmione mlekiem modyfikowanym mogą oddawać mniej stolców na dobę niż dzieci karmione naturalnie. Jednak sztuczny pokarm sprawia, że wypróżnienia bywają trudniejsze, dlatego należy obserwować dziecko jak radzi sobie z trawieniem mleka. Zaparcia u noworodka mogą wskazywać na konieczność zmiany mleka.
Kiedy wybrać się na pierwszy spacer z noworodkiem?
Pierwszy spacer noworodka to droga ze szpitala do domu. Nie ma żadnych wytycznych, aby dziecko po urodzeniu przetrzymywać w mieszkaniu do ukończenia np. pierwszego tygodnia życia. Kilka chwil na świeżym powietrzu, niezależnie od pogody i w odpowiednim ubraniu nie przyniesie noworodkowi żadnej szkody, a pozytywnie wpłynie na jego odporność.
Aktualnie noworodków nie weranduje się, tylko zabiera na spacer. Jeśli jest bardzo wietrznie czy aura wyjątkowo nie sprzyja, można odpuścić sobie wyjście, ale maluchowi w gondoli niestraszna brzydka pogoda.
Pierwsze spacery powinny trwać około 15-30 minut, chyba że dziecko nie ma nic przeciwko temu, aby zostać na zewnątrz dłużej.
Jak uspokoić noworodka?
Noworodek, który płacze, zwykle manifestuje w ten sposób, że czegoś pilnie potrzebuje. Zaczynamy od zmiany pieluszki na suchą, przystawiamy do piersi i przytulamy czy kołyszemy. Dzieci mogą płaczem reagować na nadmierne bodźce, więc warto wyciszyć malucha poprzez wyjście z nim do innego pokoju, gdzie jest cicho, a światło jest przyciemnione. Jeśli dziecko jest bardzo niespokojne, można je ciasno otulić, część dzieci w okresie noworodkowym lubi być ciasno spowijane, gdyż przypomina im to okres płodowy.
Jak bawić się z noworodkiem?
Noworodek nie potrafi się jeszcze bawić, ale warto od pierwszych chwil pokazywać mu świat. Jeśli jest najedzone i wyspane, kilka chwil po karmieniu warto położyć je na brzuszku. Mata, na której kładziemy noworodka, czy bajki, jakie pokazujemy dziecku, powinny być w kolorach mocno kontrastujących, gdyż maluszek w okresie noworodkowym bardzo słabo widzi.
Dla takiego noworodka dobrą zabawą będzie przytulanie się do mamy czy taty, masaż całego ciała, przekręcanie z boku na bok. To aktywności, które zwykle nie drażnią dziecka, a pozwalają na bliskość z rodzicem.
Karmienie noworodka
Karmienie noworodka to bardzo ważna sprawa, dlatego warto rozwiać wszelkie wątpliwości rodziców w tej kwestii już od pierwszych wspólnych chwil.
Co ile karmić noworodka?
Noworodka karmimy na żądanie i według potrzeb, jednak co to znaczy? Karmimy malucha wtedy, kiedy nam sygnalizuje, że jest głodny, ale także wtedy, kiedy mama czuje, że jej piersi są przepełnione i powinna je opróżnić. Dzięki temu dziecko jest karmione, kiedy tego potrzebuje, a mama karmi tak często, jak szybko przepełniają się jej piersi, co stabilizuje laktację.
Karmień w pierwszym miesiącu życia dziecka powinno być co najmniej 8 na dobę, w tym przynajmniej jedno karmienie nocne. Jeśli karmień jest powyżej 12 na dobę, należy przyjrzeć się technice, aby wykluczyć ewentualne błędy. Wynika z tego, że dziecko karmimy średnio co trzy godziny w ciągu 24 godzin.
Czy budzić noworodka na karmienie?
Jeśli przerwa pomiędzy karmieniami wynosi 4 godziny i więcej, warto obudzić malucha na karmienie. Dzięki temu zapewniamy dziecku odpowiednią podaż kalorii, a matce ciągłą stymulację laktacji.
W przypadku karmienia dziecka mlekiem modyfikowanym w pierwszych tygodniach życia również warto budzić dziecko, aby przerwa między poszczególnymi karmieniami nie była zbyt długa. Gdy dziecko wejdzie w okres niemowlęctwa, będziemy mieć pewność, że samo się wybudzi, jeśli będzie tego potrzebować, jednak noworodka warto przypilnować z porami na karmienie.
Jak przystawiać noworodka do piersi?
Noworodka przystawiamy do piersi w pozycji wygodnej dla mamy. Przyjmijmy, że to pozycja siedząca. Mama przytula dziecko do siebie, na zasadzie „brzuszek do brzuszka”. Maluch jest dobrze podparty przez rękę mamy, jego ciało jest w jednej linii. Rączki noworodka są złączone, a głowa znajduje się na wysokości piersi. Do podparcia noworodka dobrze jest wykorzystać poduszkę do karmienia czy zwinięty w rulon koc.
Kobieta trzyma pierś całą swoją dłonią, układając ja w kształt litery U lub C, i nakłada delikatnie głowę noworodka na brodawkę. Zanim maluch odpowiednio ją złapie, można podrażnić jego nos i miejsce pomiędzy nosem a wargami sutkiem, aby dziecko szeroko otworzyło usta.
Gdy dziecko dobrze złapie, kobieta powinna czuć zassanie. Prawidłowo przystawione dziecko nie sprawia kobiecie bólu, chyba że początki karmienia były trudne i brodawka jest poraniona.
Ile powinien jeść noworodek?
Noworodek karmiony piersią zjada tyle mleka, ile potrzebuje i trudno jest określić dokładną ilość pokarmu. Problem pojawia się wtedy, kiedy mama odciąga mleko i podaje je dziecku w butelce.
W pierwszej dobie jednorazowe karmienie wynosi maksymalnie kilka mililitrów, gdyż żołądek noworodka ma od 5 do 7 ml. A jak to wygląda w kolejnych dobach?
- 2 doba – 10 ml,
- 3 doba – 20 ml,
- 4 doba – 30 ml,
- 5 doba – 40 ml itd.
Można obliczyć ilość mleka, jaką przyswaja noworodek do 10. doby wg wzoru (n-1)x10ml, gdzie n oznacza dobę życia. To jednak obliczenie orientacyjne. U noworodków, które mają około siedmiu dni, można zastosować wzór: 150 ml/ kg masy ciała / dobę. Dlaczego dopiero po tygodniu? Ponieważ w pierwszych dniach żołądek noworodka się rozciąga; 3-kg noworodek zaraz po urodzeniu nie wypije 450 ml w ciągu doby, ale po kilku dniach już tak.
Bardzo trudno dokładnie określić, ile powinien zjeść noworodek przy każdym karmieniu, ponieważ dzieci to indywidualiści. Niektóre z nich będą potrzebowały więcej mleka, inne mniej. Niektóre będą głodne szybciej niż inne. Jeśli nie jesteśmy pewni, czy karmimy dziecko wystarczającą ilością mleka, warto robić go nieco więcej, niż zakłada wzór. Noworodek wtedy sam określi, czy jest w stanie wypić całość, czy nie. Nie zmuszamy dziecka do wypicia całego mleka, jakie zostało przygotowane. To dziecko decyduje, czy zje przygotowany przez rodzica posiłek, czy nie i w jakiej ilości.
Dla noworodka karmionego mlekiem modyfikowanym jednorazowo przygotowujemy ilość mleka, jaką sugeruje tabela na opakowaniu, ściśle przestrzegając proporcji proszku i wody.
Położna środowiskowa, kontrolując wagę noworodka na wizycie patronażowej, określi, czy dziecko jest wystarczająco karmione, obliczając tygodniowy przyrost masy ciała.
Jakie mleko dla noworodków karmionych mlekiem modyfikowanym?
Rynek mleka modyfikowanego jest bardzo duży, a rodzice mogą znaleźć tam produkty, które odpowiadają na praktycznie każde potrzeby noworodka, którego mama nie karmi naturalnie lub dokarmia mlekiem sztucznym.
Wybierając mleko modyfikowane, warto poznać jego skład. Większość mlek modyfikowanych jest tworzonych na bazie mleka krowiego, zawierają tłuszcze, białka, węglowodany, ale również witaminy czy probiotyki. Można znaleźć mleka produkowane z wykorzystaniem mleka koziego. Mleko modyfikowane ma skład inspirowany składem mleka kobiecego.
Jeśli nasze dziecko nie manifestuje żadnych problemów ze strony układu pokarmowego, warto wybierać mleko, które spełnia wszelkie normy żywieniowe, dobowa ilość mleka zawiera wystarczającą ilość składników odżywczych i witamin, np. D oraz, czy nie ma w składzie oleju palmowego. Poza tym trzeba próbować mieszanek mlekozastępczych różnych producentów, gdyż nie każda będzie dobrze trawiona przez każdego noworodka.
Jeśli dziecko jest wcześniakiem, nadmiernie ulewa, ma alergię – można kupić mleka modyfikowane, dedykowane dzieciom z określonymi problemami.
Jaka temperatura mleka dla noworodka?
Mleko dla noworodka można podawać w temperaturze pokojowej, ale dobrze podgrzewać je do 36˚ C, czyli do temperatury mleka, jakie otrzymuje noworodek karmiony piersią. Mleko powinno być ciepłe, ale nie za gorące, żeby nie poparzyć malucha.
Jak odbijać noworodka?
Po karmieniu część dzieci wymaga odbicia, czyli pozbycia się powietrza z żołądka. Jak sprawnie odbić noworodka? Najpierw rozkładamy na swoim ramieniu pieluszkę, pewnie trzymamy dziecko i kładziemy na pieluszce tak, że barki malucha znajdują się delikatnie za naszym ramieniem. Rączki dziecka spoczywają się na naszych plecach. Przytrzymujemy malucha i czekamy, aż się odbije. Jeśli w ciągu 15-20 minut to nie nastąpi, nie powinno się dłużej czekać.
Ile powinien przybrać na wadze noworodek?
Noworodek powinien przybierać na wadze tygodniowo od 182 do 217 gramów, czyli 26-31 gram dziennie, jeśli mieści się w okolicach 50. centyla. Dziecko poniżej 50. centyla może przybierać na wadze mniej, a dziecko większe – odpowiednio więcej. Siatka centylowa to bardzo duża pomoc przy ocenie, czy dziecko prawidłowo rośnie. Zaznaczanie na siatce poszczególnych przyrostów pozwala określić, czy noworodek cały czas zachowuje odpowiednie tempo zwiększania masy ciała. Spadek na siatce centylowej to znak, że przyrost jest zbyt mały.
Pielęgnacja noworodka
Ilość produktów dla dzieci od pierwszych dni życia potrafi zawrócić w głowie rodzicom,dlatego podpowiadam, co jest niezbędne dla noworodka oraz jak go pielęgnować.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Jakie kosmetyki warto kupić dla noworodka?
Noworodek nie potrzebuje dużej ilości kosmetyków, dlatego warto wyznawać zasadę: im mniej, tym lepiej. Podobnie ze składem produktów, im krótszy tym prawdopodobnie lepiej dla malucha. Warto wystrzegać się kosmetyków zapachowych, kolorowych oraz z długą listą konserwantów.
Czego potrzebujemy, gdy rodzi się mały człowiek? Do kąpania warto zakupić łagodny płyn przeznaczony dla dzieci od pierwszych dni życia lub emolient (jeśli noworodek ma wysuszoną i łuszczącą się skórę). Można także używać oleju np. ze słodkich migdałów czy dodawać mleka mamy.
Po kąpieli z emolientem nie potrzebujemy żadnego kosmetyku nawilżającego ciało noworodka, a jeśli kąpiemy malucha w wodzie z płynem do kąpieli, można zakupić balsam nawilżający dedykowany maluchom. Dobrym rozwiązaniem jest użycie naturalnego olejku, za pomocą którego można ułatwić sobie masaż ciała dziecka.
Kosmetyki do pielęgnacji pupy noworodka to m.in. maść z alantoiną oraz maść pięciornikowa, z których pierwsza stworzy warstwę izolująca skórę malucha od kontaktu z kałem i moczem, a druga w większości przypadków poradzi sobie z podrażnieniami i odparzeniami. Można również wybrać maść z tlenkiem cynku czy lanoliną. Warto mieć w podręcznej kosmetyczce dwa różne preparaty na okolicę pieluszkową: jedną na co dzień i drugą do zadań specjalnych.
Gdy noworodek ma ciemieniuchę, kosmetyczkę malucha warto zaopatrzyć w preparat do jej usuwania.
Jeśli wychodzimy na spacery, obowiązkową pozycją jest krem z filtrem, który dodatkowo ochroni przed wiatrem czy mrozem. Zimą należy szukać kremów, które w składzie nie zawierają wody.
Jakie witaminy należy podawać noworodkowi?
Noworodkowi w domu podajemy jedynie witaminę D w dawce 400 j. od pierwszych dni życia, bez względu na porę roku. Witamina jest rozpuszczona w oleju, dlatego czasem zdarza się, że dziecko po jej podaniu boli brzuch. To oznacza, że nie toleruje nośnika witaminy i warto zmienić preparat na inny.
Jeśli noworodek jest karmiony mlekiem sztucznym, często okazuje się, że rodzice nie muszą dodatkowo podawać witaminy D, gdyż mieszanka mlekozastępcza już je zawiera. Warto obliczyć, ile noworodek dostaje witaminy w dobowej porcji mleka i ewentualnie uzupełnić brakującą część.
Jak czyścić nosek noworodka?
Gdy chcemy wyczyścić nosek noworodka, należy zaopatrzyć się w wodę morską w sprayu oraz aspirator. Kładziemy maluszka tak, aby mieć dostęp do małego noska, wtedy też warto poprosić drugą osobę o chwilowe unieruchomienie głowy dziecka. Zakraplamy wodę morską do każdego otworu nosowego, chwilkę później odciągamy aspiratorem zalegającą treść. Jeśli nosek jest czysty, nie należy czyścić go na zapas.
Jak dbać o pępek noworodka?
Noworodki ze szpitala są wypisywane z zachowanym kikutem pępowinowym, który zasycha i staje się ciemnobrązowy. Malec powinien mieć ściągniętą klamerkę jeszcze na oddziale szpitalnym.
Czyszczenie pępka polega na jego dokładnym umyciu czystym gazikiem zwilżonym przegotowaną, czystą wodą lub solą fizjologiczną. Rodzic powinien wcześniej dokładnie umyć ręce.
Trzymając kikut w ręce, delikatnie odsłaniamy miejsce pomiędzy skórą a widocznym początkiem kikuta, manipulując nim w różne strony. Robimy to niegwałtownie, odchylamy kikut tylko na tyle, aby pozbyć się wydzieliny, jaka zbiera się dookoła niego. Jeśli trudno nam to zrobić, czyścimy tylko tyle, ile możemy.
W czasie kąpieli możemy zamoczyć kikut. To czasem pomaga usunąć zaschniętą wydzielinę, jaka zbiera się dookoła niego. Po zamoczeniu w wannie czyścimy gazikami wydzielinę i pryskamy preparatem z oktenidyną, aby zapobiec rozwojowi drobnoustrojów.
Nie wolno na siłę odciągać kikuta pępowinowego ani go mocno czyścić.
Gdy pojawi się odrobina krwi nie należy panikować, kikut jest suchy i sztywny, nawet zahaczenie o pieluszkę może spowodować niewielkie krwawienie (kilka kropel, nie więcej). Osuszamy czystymi gazikami, nie wycieramy krwi na siłę, aby pozwolić na jej skrzepnięcie. W zależności kiedy to się stało, przy wieczornej kąpieli lub rano wykonujemy zwykłą toaletę kikuta.
Co powinno nas zaniepokoić? Sygnały świadczące o tym, że gojenie nie postępuje tak, jak powinno przebiegać to,:
- zaczerwienienie,
- obrzęk,
- ucieplenie miejsca dookoła pępka,
- nieprzyjemny zapach wydzieliny.
Pierwszym krokiem w takim przypadku jest kontakt z położną środowiskową, która oceni sytuację, zaproponuje, co można zrobić, aby przyspieszyć gojenie lub pokieruje do pediatry. W żadnym wypadku nie wolno bagatelizować problemów z pępkiem.
Kiedy i jak obciąć paznokcie noworodkowi?
Paznokcie obcinamy noworodkowi w domu, małymi nożyczkami, kiedy widzimy, że są długie i dziecko się drapie po buzi. Robimy to na prosto, nie ścinamy boków paznokcia zbyt krótko, aby nie uszkodzić paznokcia i naskórka. W takim przypadku czasem zdarza się, że pojawi się obrzęk w miejscu uszkodzenia.
Nie obcinamy paznokci noworodka w szpitalu, aby nie stworzyć wrót zakażenia, gdyż flora bakteryjna, jaka występuje w szpitalu, jest zupełnie inna niż flora fizjologiczna, z jaką dziecko ma do czynienia w domu.
Okres noworodkowy to tylko 28 wyjątkowych dni. Trudnych, pełnych zmęczenia i emocji, ale pięknych. Odpowiednie wsparcie, na jakie mogą liczyć rodzice i zrozumienie, pozwala w pełni cieszyć się przyjściem na świat małego człowieka.
Może zainteresować Cię również: 6 pytań do położnej – wzrok noworodka
Nawilża śluzówkę nosową.
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Udrażnia i oczyszcza nos z gęstego kataru, łagodzi objawy przeziębienia przebiegającego z mokrym kas...
Krople enzymatyczne z laktazą kwaśną i neutralną.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
1. Bręborowicz G.H.: „Położnictwo” Tom I, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa, 2010.
2. Nehring-Gugulska M., Żukowska-Rubik M., Pietkiewicz A.: „Karmienie piersią w teorii i praktyce. Podręcznik dla doradców i konsultantów laktacyjnych oraz położnych, pielęgniarek i lekarzy”, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2017.
3. Bałanda A.: „Opieka nad noworodkiem”, Biblioteka Położnej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2022.