- Odpowiednio zbilansowana dieta może odegrać kluczową rolę w regulacji gospodarki hormonalnej, poprawie wrażliwości na insulinę oraz wspieraniu owulacji.
- Jakie nawyki żywieniowe mogą wspomóc płodność u kobiet z PCOS i na jakie składniki diety zwrócić szczególną uwagę, aby zwiększyć szanse na upragnioną ciążę? Sprawdź w artykule.
PCOS jaka dieta będzie najlepsza?
Aktualnie nie ma jednej, uniwersalnej diety zalecanej dla wszystkich kobiet z PCOS. Plan żywieniowy powinien być dostosowany indywidualnie, uwzględniając zarówno potrzeby organizmu, jak i ewentualne współistniejące problemy zdrowotne. Często dobrze sprawdza się dieta o niskim indeksie glikemicznym o charakterze przeciwzapalnym (szczególnie przy współistniejącej często z PCOS insulinooporności), która pomaga stabilizować poziom cukru we krwi i poprawia wrażliwość na insulinę. W przypadku nadmiernej masy ciała warto rozważyć dietę redukcyjną, ponieważ nawet niewielka utrata kilogramów może pozytywnie wpłynąć na gospodarkę hormonalną i owulację. Niezależnie od szczegółowych zaleceń, kluczowe znaczenie mają zasady zdrowego odżywiania – regularne posiłki, unikanie przetworzonych produktów, odpowiednia ilość błonnika pokarmowego, zdrowe tłuszcze i pełnowartościowe białko to podstawowe założenia dietoterapii PCOS.
PCOS a dieta – od czego zacząć?
Pierwszym krokiem w leczeniu PCOS powinna być ocena jakości żywienia oraz składu i masy ciała, ponieważ sposób odżywiania ma kluczowy wpływ na gospodarkę hormonalną i metaboliczną. Szczególną uwagę warto zwrócić na ilość i jakość spożywanych tłuszczów, zwłaszcza kwasów tłuszczowych omega-3 (n-3 PUFA), które mogą wspierać redukcję stanu zapalnego i poprawiać wrażliwość na insulinę. Istotna jest także analiza spożycia węglowodanów – zarówno ich ogólnej ilości, jak i jakości. Ograniczenie cukrów prostych na rzecz produktów bogatych w błonnik, pochodzących z warzyw, pełnoziarnistych produktów zbożowych i roślin strączkowych, może pomóc w stabilizacji poziomu glukozy we krwi i wspierać regulację cyklu menstruacyjnego. Dopiero na podstawie takiej oceny można dopasować odpowiednie zalecenia dietetyczne, dostosowane do indywidualnych potrzeb organizmu.
W dokonaniu tych zmian oraz w odpowiednim dopasowaniu diety do indywidualnych potrzeb organizmu może pomóc dietetyk. Specjalista przeprowadzi szczegółową ocenę sposobu żywienia, składu ciała oraz nawyków żywieniowych, a następnie opracuje plan, który nie tylko będzie sprzyjał regulacji gospodarki hormonalnej, ale także pomoże w osiągnięciu i utrzymaniu prawidłowej masy ciała.
PCOS – podstawowe założenia dietoterapii. Co jeść, a czego unikać?
Dietoterapia w zespole policystycznych jajników koncentruje się na regulacji gospodarki węglowodanowej, poprawie wrażliwości tkanek na działanie insuliny oraz redukcji przewlekłego stanu zapalnego, który często towarzyszy temu schorzeniu. Zaleca się stosowanie diety o niskim indeksie i ładunku glikemicznym, co pomaga w stabilizacji poziomu glukozy i insuliny we krwi oraz zmniejsza ryzyko insulinooporności.
Kluczowe znaczenie ma spożycie błonnika pokarmowego, który spowalnia wchłanianie węglowodanów i korzystnie wpływa na mikrobiotę jelitową. Zaleca się zatem świeże warzywa, owoce o niskim indeksie glikemicznym (szczególnie jagodowe z uwagi na bogactwo antyoksydantów), a także produkty zbożowe z pełnego ziarna oraz nasiona roślin strączkowych. Dieta powinna być bogata w zdrowe tłuszcze, zwłaszcza kwasy tłuszczowe omega-3 (znajdujące się w tłustych rybach morskich, orzechach włoskich, siemieniu lnianym), które wykazują działanie przeciwzapalne i mogą wspomagać regulację hormonalną. Odpowiednia podaż białka, zarówno roślinnego, jak i zwierzęcego również sprzyja utrzymaniu stabilnego stężenia glukozy oraz poprawie sytości, co może ułatwiać kontrolę masy ciała.
W diecie należy unikać cukrów prostych i wysoko przetworzonej żywności, które sprzyjają wahaniom glukozy i insuliny oraz nasilają procesy zapalne. Ograniczeniu powinny podlegać również tłuszcze trans oraz nadmiar tłuszczów nasyconych, ponieważ ich spożycie może prowadzić do dyslipidemii i zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, na które kobiety z PCOS są znacznie bardziej narażone. Indywidualnie dobrana strategia dietetyczna może znacząco poprawić parametry metaboliczne i reprodukcyjne u kobiet z PCOS, zwiększając szanse na poprawę cyklu menstruacyjnego i płodności.
PCOS a starania się o dziecko – rola prawidłowej masy ciała
PCOS bardzo często współistnieje z insulinoorponością i nadmierną masą ciała. Dlatego pierwszym krokiem w planowaniu ciąży jest dążenie do regulacji masy ciała. Wskazane będzie zatem zastosowanie umiarkowanej diety redukcyjnej. Zaobserwowano bowiem, że przy 15% redukcji masy ciała następuje istotna poprawa profilu hormonalnego i powrót regularnych cykli miesiączkowych [1].
Rola suplementacji dla kobiet z PCOS starających się o dziecko
Oprócz prawidłowo zbilansowanej diety, również dobrze dobrana suplementacja może odegrać istotną rolę we wspieraniu płodności u kobiet z PCOS, pomagając w regulacji gospodarki hormonalnej, poprawie wrażliwości na insulinę i wspieraniu owulacji. Jednym z kluczowych składników jest witamina D, której niedobory są często obserwowane u kobiet z PCOS, zwłaszcza z nadmierną masą ciała. Witamina ta bierze udział w szlaku sygnałowym insuliny, a jej niedobór może zwiększać ryzyko insulinooporności i nasilać objawy PCOS [2].
Kolejnym składnikiem, któremu zdecydowanie warto się przyjrzeć bliżej jest inozytol. Badania wykazały, że jego suplementacja może zwiększać częstość owulacji, poprawiać równowagę hormonalną (niższe stężenie testosteronu całkowitego i androstendionu, wyższe stężenie SHBG) oraz wspierać regulację poziomu glukozy i insuliny [3].
Dodatkowo inne składniki takie jak kwercetyna i kwas alfa-liponowy (ALA) również mogą poprawiać wrażliwość na insulinę oraz wspierać metabolizm glukozy i lipidów, co jest kluczowe dla kobiet z PCOS. U wielu kobiet z PCOS obserwuje się również niedobory magnezu.
Kobiety planujące ciążę powinny również pamiętać o suplementacji aktywnej formykwasu foliowego, który odgrywa kluczową rolę w prawidłowym rozwoju układu nerwowego płodu i zmniejsza ryzyko wad cewy nerwowej.
Indywidualnie dobrana suplementacja, w połączeniu z odpowiednią dietą i aktywnością fizyczną, może wspierać zdrowie hormonalne i zwiększać szanse na zajście w ciążę u kobiet z PCOS. Z tego względu warto skonsultować się ze specjalistą, aby dobrać odpowiednią dietę i preparaty, a także dostosować ich dawkowanie do indywidualnych potrzeb organizmu.
Bibliografia:
- Calcaterra, Valeria. i wsp., Polycystic ovary syndrome in insulin-resistant adolescents with obesity: the role of nutrition therapy and food supplements as a strategy to protect fertility. Nutrients, 2021, 13.6, 1848.
- Moridi, Irene i wsp., The Association between Vitamin D and Anti-Müllerian Hormone: A systematic review and meta-analysis. Nutrients, 2020, 12.6, 1567.
- Arentz S. i wsp., Nutritional supplements and herbal medicines for women with polycystic ovary syndrome; a systematic review and meta-analysis. BMC complementary and alternative medicine, 2019, 17(1), 1-14.