Podstawowe zalecenia na początku ciąży
Na początku ciąży ważne jest, aby przestrzegać kilku podstawowych zaleceń, które pomogą zapewnić zdrowie zarówno matki, jak i rozwijającego się dziecka. Kluczowe jest zapewnienie odpowiednich przyrostów masy ciała i zadbanie o zbilansowaną dietę, zgodną z zasadami prawidłowego żywienia. Należy ograniczać spożycie kawy i mocnej herbaty, a najlepiej w ogóle zrezygnować z ich spożywania ze względu na negatywny wpływ dużych ilości kofeiny na rozwój płodu. Oczywistym powinno wydawać się całkowite wykluczenie alkoholu czy rezygnacja z palenia papierosów. Ważna jest także dbałość o unikanie zakażeń pokarmowych, które mogą być przyczyną poronienia, przedwczesnego porodu czy zaburzeń rozwoju płodu.
W diecie należy również zrezygnować z wątróbki, ze względu na dużą zawartość retinolu, który sprzyja wadom rozwojowym [1]. Oprócz diety kluczowa jest również odpowiednia suplementacja. Podczas suplementacji należy sięgać po preparaty, które posiadają udokumentowaną jakość oraz skład oparty na najnowszych badaniach i wytycznych towarzystw naukowych.
Jeśli masz wątpliwości odnośnie do tego, co jest zalecane, a co przeciwwskazane w ciąży skonsultuj się z lekarzem prowadzącym i dietetykiem, którzy rozwieją Twoje wątpliwości.
Jakie witaminy przyjmować na początku ciąży?
Jakie witaminy przyjmować na początku ciąży? Jakie w późniejszych jej etapach, a także w okresie laktacji? Ważne jest, aby kobieta przyjmowała odpowiednie suplementy, które wspierają rozwój płodu oraz zdrowie matki. Oto najważniejsze suplementy, które powinny przyjmować wszystkie kobiety ciężarne:
● foliany,
● witamina B6,
● witamina B12,
● cholina,
● jod,
● witamina D3,
● kwas dokozaheksaenowy (DHA).
Warto jednak pamiętać, że zrównoważona dieta, bogata w owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty, chude białko i zdrowe tłuszcze jest kluczowa w ciąży. Przed rozpoczęciem przyjmowania jakichkolwiek suplementów warto skonsultować się z lekarzem, aby dostosować dawki do indywidualnych potrzeb i uniknąć potencjalnych przeciwwskazań. Niektóre kobiety mogą również wymagać dodatkowej suplementacji np. żelaza w przypadku leczenia niedokrwistości. Poniżej szczegółowo omawiamy poszczególne witaminy i składniki mineralne, które powinna przyjmować każda kobieta w ciąży.
Foliany
Każda kobieta w czasie ciąży powinna suplementować foliany w celu zapobiegania wadom cewy nerwowej. Najnowsze wytyczne dotyczące suplementacji przedstawione zostały w Stanowisku Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji folianów oraz warunków stosowania dodatkowej suplementacji choliny i witamin B6 i B12, w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu [1].
Kwas foliowy, czyli kwas pteroilomonoglutaminowy to rozpuszczalna w wodzie witamina B9, która występuje w suplementach diety, czy wzbogacanej żywności. Jest on formą nieaktywną w organizmie człowieka, dlatego aby wejść do cyklu folianowego musi zostać przekształcony z udziałem enzymu reduktazy metylenotetrahydrofolianowej (MTHFR) do substancji bioaktywnej – 5- metylotetrahydrofolianu (5-MTHF). Przez wiele lat (ponad 30) zalecano suplementację kwasu foliowego, a tylko u nosicielek zmutowanych wariantów polimorfizmu MTHFR zalecano aktywną formę 5-MTHF. Jednakże wraz z pojawianiem się nowych dowodów naukowych rekomendacje zostały zmienione i obecnie zaleca się stosowanie aktywnej postaci kwasu foliowego 5- metylotetrahydrofolianu (5-MTHF) u wszystkich kobiet. 5-MTHF wchodzi bezpośrednio w cykl folianów, cechuje się zatem wysoką biodostępnością i jest formą naturalnie występującą w osoczu, erytrocytach i osoczu pępowinowym. Jest to forma, która w porównaniu do kwasu foliowego nie maskuje niedoborów witaminy B12 i redukuje ryzyko gromadzenia się niezmetabolizowanego kwasu foliowego. W czasie ciąży, przez cały jej okres, a także w okresie laktacji zaleca się zatem suplementację 800 µg 5-MTHF [1].
Cholina
Cholina, niezbędny składnik odżywczy, ma kluczowe znaczenie dla wspierania zdrowia matki i płodu w czasie ciąży. Wraz z witaminą B6, witaminą B12 i cynkiem jest niezbędna dla prawidłowego metabolizmu folianów. Cholina jest rozpuszczalną w wodzie aminą, która służy jako prekursor fosfolipidów, które są integralnymi składnikami błon komórkowych. Ponadto jest istotnym składnikiem acetylocholiny, neuroprzekaźnika zaangażowanego w liczne funkcje mózgu. Kluczowa jest dieta zawierająca produkty bogate w cholinę, a w razie niedostatecznej podaży, należy rozważyć suplementację. Jednak badania sugerują, iż wiele kobiet nie dostarcza z dietą odpowiedniej ilości choliny. W diecie cholinę znajdziemy w produktach takich jak: jajka, wołowina, kurczak, ryby, warzywa kapustne, kiełki pszenicy, produkty mleczne, rośliny strączkowe. W ciąży zalecane spożycie choliny wynosi 450 mg/ dobę, a w okresie laktacji wzrasta do 550 mg/dobę [2].
Witamina B6 i B12
Niskie stężenie witaminy B6 i B12 we krwi może zwiększać ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej. Zgodnie z obowiązującymi w Polsce Normami Żywienia dla kobiety w ciąży dawka witaminy B6 powinna wynosić 1,9 mg/dobę, a w okresie laktacji 2,0 mg/dobę (na poziomie RDA – zalecane dzienne spożycie). Zalecaną dawką witaminy B12 (na poziomie RDA – zalecane dzienne spożycie) dla kobiety w ciąży będzie 2,6 µg/dobę, natomiast w okresie laktacji 2,8 µg/dobę [1].
Jod
U kobiet ciężarnych obserwuje się zwiększone zapotrzebowanie na jod, co wynika z jego zwiększonej utraty przez nerki. Duże niedobory jodu mogą przyczyniać się do niedoczynności tarczycy u kobiety ciężarnej i płodu, a także zaburzeń mielinizacji włókien nerwowych czy upośledzenia umysłowego noworodków. Wszystkie kobiety ciężarne bez towarzyszących chorób tarczycy w rodzinie, powinny suplementować 150-200 µg jodu na dobę. Natomiast u kobiet z chorobami tarczycy, dawkę trzeba dobrać indywidualnie po konsultacji z lekarzem, pod kontrolą stężenia hormonów tarczycy i przeciwciał przeciwtarczycowych [3].
Witamina D3
Organizm człowieka jest w stanie syntetyzować witaminę D3 pod wpływem słońca, jednak współczesny tryb życia i położenie geograficzne wielu rejonów (w tym Polski) sprawiają, że jej niedobory są powszechne. Zarówno kobiety planujące ciążę, jak i te w ciąży, czy w okresie laktacji powinny suplementować odpowiednią dawkę witaminy D3, najlepiej pod kontrolą stężenia 25(OH)D w surowicy, tak by móc utrzymać stężenie w granicach >30-50 ng/ml. W przypadku braku możliwości oceny stężenia 25(OH)D we krwi, zaleca się suplementację 2000 j.m./dobę (50 µg/dobę) przez cały okres ciąży i laktacji [4].
Kwas dokozaheksaenowy (DHA)
Odpowiedni poziom kwasu dokozaheksaenowego (DHA) w diecie kobiet ciężarnych i karmiących jest niezwykle istotny. DHA jest głównym kwasem tłuszczowym znajdującym się w centralnym układzie nerwowym i siatkówce oka, dlatego zapewnia odpowiedni rozwój neurologiczny płody. Stężenie DHA u płodu zależy od diety matki, ponieważ organizm ludzki nie jest wydajny w przekształcaniu kwasu alfa-liponowego (ALA) w DHA. Zaleca się suplementację przynajmniej 200 mg DHA/dobę dla wszystkich ciężarnych, natomiast w grupie ryzyka porodu przedwczesnego zalecana jest dawka 1000mg DHA/dobę. Również u kobiet spożywających małe ilości ryb w ciąży i okresie przedkoncepcyjnym można rozważyć większe dawki DHA [3].
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Dla zdrowia układu moczowego.
Bibliografia:
- Seremak-Mrozikiewicz A. i wsp. Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji folianów oraz warunków stosowania dodatkowej suplementacji choliny i witamin B6 i B12, w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu. 04/04/2024.
- Jaiswal A. i wsp. Choline Supplementation in Pregnancy: Current Evidence and Implications. 2024, Cureus, 15(11).
- Zimmer M. i wsp. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020, 5(4): 170-181.
- Płudowski P. i wsp. Guidelines for Preventing and Treating Vitamin D Deficiency: A 2023 Update in Poland. 2023, 15 (3): 695.