Planowanie ciąży – postępowanie partnera
Przez wiele lat za bezpłodność obarczano zazwyczaj kobiety. Dopiero po II wojnie światowej zaczęto szerzej poruszać temat problemów z męską płodnością, a w 1980 WHO wprowadziło normy dotyczące jakości nasienia [1]. Planowanie ciąży to temat, który wymaga zaangażowania obojga partnerów. Problem z poczęciem dziecka może leżeć bowiem zarówno po stronie kobiety, jak i mężczyzny. Postępowanie partnera, jego styl życia, sposób żywienia, jakość snu, czy ilość stresu ma znaczący wpływ na jakość nasienia oraz męską płodność. Poniżej szczegółowo omawiamy, jak zadbać o elementy stylu życia i jakie witaminy dla mężczyzn na płodność warto rozważyć.
Co robić, gdy występują problemy z zajściem w ciążę?
Jeszcze niedawno za niepłodność uznawano niemożność zajścia w ciążę przy regularnych staraniach przez 2 lata, obecnie jednak niepłodność jest określona przez Światową Organizację Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) jako niemożność zajścia w ciążę w okresie roku, pomimo regularnego współżycia partnerów (2-4 razy w tygodniu), bez stosowania antykoncepcji [2]. Co robić, gdy występują problemy z zajściem w ciążę? Gdzie się udać? Najlepiej poszukać poradni leczenia niepłodności, gdzie zostaną wykonane szczegółowe badania, niektóre z nich może zlecić także ginekolog czy lekarz rodzinny.
Przygotowanie do ciąży – zadbaj o spokój i relaks
Stres może mieć znaczący wpływ na zdolność do zajścia w ciążę u zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Aby układ rozrodczy mógł pracować prawidłowo potrzebna jest równowaga psychiczna, przy przygotowaniach do ciąży warto zatem zadbać o spokój i relaks. Nie bez znaczenia pozostają także inne elementy stylu życia takie jak sen, aktywność fizyczna i stosowanie używek. Zatem żadne witaminy dla mężczyzn na płodność nie pomogą, jeśli będzie on spał 4 h dziennie, żył w stresie i spożywał niskiej jakości, wysokoprzetworzone posiłki.
Jak przygotować się do ciąży? Szczepienia, zabiegi, leki, dieta
Odpowiednie przygotowanie do ciąży jest bardzo ważne. Jeśli chodzi o szczepienia, to zaleca się szczepienia u kobiet w wieku rozrodczym, które nie były wcześniej szczepione, lub nie chorowały na:
- wirusowe zapalenie wątroby typu B,
- ospę wietrzną,
- odrę,
- świnkę,
- różyczkę.
Starającym się o dziecko zaleca się także szczepienie przeciwko grypie, błonicy, tężcowi i krztuścowi. Warto zatem sprawdzić, na co było się szczepionym. Przed ciążą warto też zadbać o zdrowie jamy ustnej i odwiedzić stomatologa. Jeśli przyjmuje się jakieś leki lub suplementy diety warto skonsultować się z lekarzem, czy nie będą one przeciwskazaniem do starania się o dziecko.
Nie ulega wątpliwości, że aby wspierać płodność warto zadbać o różnorodną, zbilansowaną dietę i utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Zarówno nadwaga, otyłość, jak i niedowaga będą wpływały niekorzystnie na płodność. Wykazano, iż niskie spożycie błonnika pokarmowego i antyoksydantów, a więc warzyw i owoców było powiązane z niepłodnością u mężczyzn. Ostatnie dowody z badań zarówno na zwierzętach, jak i na ludziach wskazują, że dieta wysokotłuszczowa powoduje upośledzenie reprodukcji, wpływając na strukturę molekularną i fizyczną plemników, a także zdrowie rozwijającego się płodu.
Idealnym wyborem dla mężczyzn starających się o potomstwo będzie dieta o modelu śródziemnomorskim, dieta przeciwzapalna czy dieta roślinna. Prawidłowy model żywienia powinien charakteryzować się wysokim spożyciem owoców i warzyw, nasion roślin strączkowych i ryb. W diecie należy ograniczać natomiast mięso (w szczególności mięso przetworzone) i pełnotłuste produkty mleczne będące źródłem tłuszczów nasyconych. Przestrzeganie zasad diety o modelu śródziemnomorskim silnie wiąże się z lepszym parametrem plemników, czyli liczbą, ruchliwością i morfologią [3,4].
Jakie są najlepsze witaminy dla mężczyzn na płodność?
Na męską płodność wpływa wiele czynników, od wieku, po wady genetyczne, ogólnoustrojowe choroby, aż po czynniki, na które mamy wpływ takie jak: masa ciała, dieta, używki, stres czy siedzący tryb życia. Jaki wpływ na męską płodność ma odpowiednia podaż witamin? Po jakie witaminy dla mężczyzn na płodność warto sięgnąć?
Zestawy witamin, minerałów i przeciwutleniaczy
W wielu badaniach oceniano wpływ doustnych suplementów diety na poprawę jakości nasienia u mężczyzn. Najczęściej stosowanymi preparatami były:
- witamina E,
- witamina B12,
- karnityna,
- witamina C,
- koenzym Q10,
- NAC,
- cynk,
- kwas foliowy,
- selen,
- likopen,
- kwasy tłuszczowe Omega 3 (EPA+DHA),
- witamina D,
- żeń-szeń [4,5,6,7, 8].
W 2019 r. przeprowadzono metaanalizę badań i oceniono wpływ doustnej suplementacji mikroelementami na płodność mężczyzn. Metaanaliza wykazała znaczną poprawę parametrów nasienia po suplementacji: selenu (100-200 µg/dzień), L-karnityny (2 g/dzień), acetylo-L-karnityny (LAC 1 g/dzień) i koenzymu Q10 (200-300 mg/dzień). Zidentyfikowano także obiecujące dane dotyczące suplementacji cynkiem (66 mg/dobę) w połączeniu z kwasem foliowym (5 mg/dobę) oraz wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi: kwasem eikozapentaenowym (EPA 1,12 g/dobę) i kwasem dokozaheksaenowym (DHA 0,72 g/dobę). Analiza ta sugeruje, że suplementacja selenem (samodzielnie lub w połączeniu z N-acetylocysteiną), koenzymem Q10, a także kombinację L-karnityny + acetylo-L-karnityny, kwasu foliowego + cynku i EPA + DHA może być korzystna w leczeniu niepłodności męskiej [5]. Z pewnością wyżej wymienione witaminy dla mężczyzn na płodność warto rozważyć przy staraniach o potomstwo.
W innym badaniu z 2022 r. oceniano wpływ suplementacji dwóch kombinacji przeciwutleniaczy przez okres 6- ciu miesięcy. Pierwsza grupa badanych przyjmowała: l-karnitynę, acetylo-l-karnitynę, selen, koenzym Q10, witaminę C, cynk, kwas foliowy i witaminę B12, natomiast druga grupa otrzymywała zestaw zawierający: l-karnitynę, selen, koenzym Q10, witaminę, cynk, kwas foliowy witaminę E i żeń-szeń. Po 6 miesiącach stosowania suplementów diety porównano objętość nasienia, całkowitą liczbę plemników, stężenie plemników, ruchliwość plemników oraz wyniki morfologiczne pacjentów. Wykazano, iż wyżej wymienione witaminy dla mężczyzn na płodność pozytywnie wpływały na poprawę jakości nasienia u badanych mężczyzn [6].
Kwas foliowy
W najnowszych rekomendacjach Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) wskazuje się na zasadność suplementacji u mężczyzn aktywnej formy kwasu foliowego, ponieważ jego niedostateczna podaż z dietą, ma wpływ na pogorszenie jakości nasienia. Związek ten odgrywa ważną rolę w syntezie DNA i białka, co może mieć istotne znaczenie w spermatogenezie [9].
Witamina D3
Badania obserwacyjne wskazują również na istotną korelację pomiędzy poziomem witaminy D a parametrami nasienia, ze szczególnym naciskiem na ruchliwość plemników, a częściowo sugerują również związek między wyższym poziomem testosteronu w surowicy, a poziomem witaminy D3 w surowicy. Dodatkowo badania interwencyjne potwierdziły, że suplementacja witaminy D ma pozytywny wpływ na ruchliwość plemników [10].
Kolagen a płodność mężczyzn starających się o dziecko
Nie istnieją badania naukowe, które wskazywałby, iż kolagen może mieć wpływ na poprawę płodności mężczyzn, a także kobiet. Witaminy dla mężczyzn na płodność rzadko zawierają w swoim składzie kolagen. Suplementacja kolagenu ma jednak wpływ na poprawę elastyczności skóry, zwiększenie jej nawilżenia, zmniejszenie tworzenia się zmarszczek czy poprawę funkcji stawów.
Dlaczego warto brać witaminy dla mężczyzn na płodność?
Witaminy dla mężczyzn na płodność mogą przynieść wiele korzyści poprzez poprawę jakości spermy oraz ogólnego stanu zdrowia reprodukcyjnego. Coraz częściej możemy przeczytać o zastosowaniu suplementów diety w kontekście męskiej płodności. Z pewnością warto zadbać również o podstawy, czyli zdrową, zbilansowaną dietę, pełną antyoksydantów, a suplementy diety stosować jako dodatek do zróżnicowanej diety. Szeroko rozumiany zdrowy tryb życia jest najważniejszym filarem podczas starań o dziecko.
Bibliografia:
1. Sawaniewska B. i wsp.: Wpływ sposobu żywienia na płodność kobiet i mężczyzn. Kosmos. Problemy nauk biologicznych, 2019, 68 (2), 227-237.
2. WHO: Manual for the Standardized Investigation and Diagnosis of the Infertile Couple. Cambridge: Cambridge University Press; 2000.
3. Ilacqua A. i wsp.: Lifestyle and fertility: the influence of stress and quality of life on male fertility. Reproductive Biology and Endocrinology, 2018, 16(1), 1-11.
4. Mendiola J. i wsp.: A low intake of antioxidant nutrients is associated with poor semen quality in patients attending fertility clinics. Fertility and sterility, 2010, 93(4), 1128-1133.
5. Buhling K. i wsp.: Influence of oral vitamin and mineral supplementation on male infertility: a meta-analysis and systematic review. Reprod Biomed Online. 2019 Aug;39(2):269-279.
6. Yaris M. i wsp:. The effects of two different antioxidant combinations on sperm parameters. Urologia. 2022 Nov;89(4):629-635.
7. Dimitriadis F. i wsp.: Antioxidant Supplementation on Male Fertility-A Systematic Review. Antioxidants (Basel). 2023 Mar 30;12(4):836.
8. Kuchakulla M. i wsp. A Systematic Review and Evidence-based Analysis of Ingredients in Popular Male Fertility Supplements. Urology. 2020 Feb;136:133-141.
9. Seremak-Mrozikiewicz A. i wsp.: Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji aktywnych folianów, choliny i witamin B6 i B12 w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników, 07.03.2024.
10. Adamczewska D. i wsp.: The Association between Vitamin D and the Components of Male Fertility: A Systematic Review. Biomedicines. 2022 Dec 29;11(1):90.
11. Campos L.D. i wsp: Suplementacja kolagenu w chorobach skóry i ortopedycznych: Przegląd literatury. Heliyon. 2023 Mar 28;9(4)